Kathimerini.gr
Πόσα φάρμακα παίρνετε; Οι περισσότεροι ενήλικες ηλικίας 40 έως 79 ετών στις ΗΠΑ χρησιμοποιούν τουλάχιστον ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο, ενώ 22% παίρνουν πέντε ή περισσότερα φάρμακα, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC). Ο αριθμός μπορεί να είναι υψηλότερος αν έχετε αρκετές χρόνιες παθήσεις που απαιτούν θεραπεία. Αν προσθέσετε και τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα (όπως η ασπιρίνη ή τα βοηθήματα ύπνου), τις βιταμίνες και τα συμπληρώματα, ο αριθμός των δισκίων μπορεί να γίνει διψήφιος.
Ωστόσο, όσο περισσότερα φάρμακα περιλαμβάνει η αγωγή σας, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να εμφανιστούν προβλήματα. Για να μείνετε ασφαλείς, μάθετε τους κινδύνους της πολυφαρμακίας (η οποία ορίζεται ως λήψη πέντε ή περισσότερων φαρμάκων ημερησίως), καθώς και τρόπους για να τη διαχειριστείτε.
Ανεπιθύμητες αλληλεπιδράσεις φαρμάκων
Η λήψη πολλών φαρμάκων αυξάνει την πιθανότητα να εμφανίσετε κάποια επικίνδυνη φαρμακευτική αλληλεπίδραση, ιδίως εάν οι γιατροί σας δεν επικοινωνούν μεταξύ τους σχετικά με αυτά που συνταγογραφούν ή εάν χρησιμοποιείτε διαφορετικά φαρμακεία. Υπάρχουν διάφοροι τύποι φαρμακευτικών αλληλεπιδράσεων.
Μεταβολισμός των φαρμάκων. Κάποιες φορές, ένα φάρμακο αλλάζει την ταχύτητα με την οποία το ήπαρ (συκώτι) διασπά (μεταβολίζει) κάποιο άλλο φάρμακο. Ως αποτέλεσμα, το φάρμακο που επηρεάζεται μπορεί να παραμείνει στον οργανισμό σας περισσότερο, να γίνει πιο ισχυρό ή, αντίθετα, να αποβληθεί από τον οργανισμό πιο γρήγορα, χωρίς να έχει τον χρόνο να δράσει σωστά.
Για παράδειγμα, το φάρμακο σιμετιδίνη για τον στομαχικό καύσο (καούρες στο στομάχι) μπορεί να αναστείλει τη δράση ορισμένων ηπατικών ενζύμων, επιβραδύνοντας την αποβολή του αντιπηκτικού βαρφαρίνη από τον οργανισμό. Αυτό μπορεί να ενισχύσει την ικανότητα της βαρφαρίνης να παρεμποδίζει τον σχηματισμό θρόμβων αίματος, κάτι όμως που μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία.
Αντιθέτως, το βότανο του Αγίου Ιωάννου (μελισσόχορτο) διεγείρει τη δράση των ηπατικών ενζύμων, επισπεύδοντας την αποβολή της βαρφαρίνης από τον οργανισμό. Αυτό μειώνει τη δράση της βαρφαρίνης και αυξάνει τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων στο αίμα.
Παρόμοιες δράσεις. Κάποιες φορές, δύο φάρμακα ασκούν την ίδια δράση συγχρόνως, προκαλώντας ένα εξαιρετικά ισχυρό αποτέλεσμα. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η λήψη ενός οπιοειδούς και ενός υπνωτικού χαπιού ταυτοχρόνως. «Και τα δύο καταστέλλουν το κεντρικό νευρικό σύστημα. Η δράση ενισχύεται, γεγονός που μπορεί να επιβραδύνει υπερβολικά την αναπνοή σας», επισημαίνει ο Jigar Mehta, φαρμακοποιός στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Αναστολή της απορρόφησης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένα φάρμακο μπορεί να αναστείλει την απορρόφηση κάποιου άλλου. Για παράδειγμα, τα συμπληρώματα ανθρακικού ασβεστίου μπορούν να αναστείλουν την απορρόφηση του φαρμάκου λεβοθυροξίνη, το οποίο λαμβάνεται για τον θυρεοειδή.
Αλλοι κίνδυνοι της πολυφαρμακίας
Η πολυφαρμακία έχει και άλλα προβλήματα. Μια μεγάλη φαρμακευτική αγωγή είναι δαπανηρή και άβολη. Μπορεί να είναι δύσκολη στη διαχείριση, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα σφαλμάτων, όπως η παράλειψη μιας δόσης ή η υπερδοσολογία. Επίσης, ο μεγάλος αριθμός φαρμάκων μπορεί να προκαλεί στρες ή σύγχυση, με αποτέλεσμα τη διακοπή της συμμόρφωσης με την αγωγή.
Κάποιες φορές, τέλος, ορισμένα δισκία δημιουργούν μια κατάσταση υψηλού κινδύνου όταν λαμβάνονται μαζί. Για παράδειγμα, μπορεί να λαμβάνετε ένα διουρητικό για την υψηλή αρτηριακή πίεση (το οποίο μπορεί να προκαλέσει συχνουρία), καθώς και τραμαδόλη για τον πόνο (η οποία μπορεί να προκαλεί αποχαύνωση ή ζαλάδα): σε αυτή την περίπτωση, οι συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα μπορεί να οδηγήσουν σε πτώση.
Τι μπορείτε να κάνετε
Η λήψη άνω των πέντε φαρμάκων μπορεί να είναι απαραίτητη για την υγεία σας και για τον έλεγχο των συμπτωμάτων, αλλά απαιτεί αυξημένη προσοχή. Οι παρακάτω στρατηγικές μπορούν να σας βοηθήσουν.
Μάθετε τι παίρνετε. Μάθετε το όνομα κάθε δισκίου, την εμφάνισή του και τι κάνει. Ρωτήστε γιατί είναι απαραίτητο και κατά πόσο μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες. Μάθετε τι πρέπει να κάνετε αν ξεχάσετε μια δόση ή αν εμφανιστούν ανεπιθύμητες ενέργειες.
Κρατήστε ημερολόγιο. Εάν ανησυχείτε ότι μπορεί να έχετε προβλήματα με τα φάρμακα, χρησιμοποιήστε ένα σημειωματάριο ή το smartphone σας για να παρακολουθείτε τη δόση και την ημέρα και ώρα λήψης του κάθε φαρμάκου, καθώς και την ημερομηνία και ώρα εμφάνισης τυχόν ασυνήθιστων συμπτωμάτων. Έχετε το ημερολόγιο μαζί σας στις επισκέψεις στον γιατρό σας, ώστε ο γιατρός να είναι σε θέση να πει αν το φάρμακο λειτουργεί ή αν προκαλεί ανεπιθύμητες ενέργειες.
Χρησιμοποιήστε εργαλεία οργάνωσης. Ένα κουτί χαπιών με χωρίσματα, ένας αυτόματος διανομέας χαπιών ή ακόμη και το ξυπνητήρι του κινητού μπορούν να σας βοηθήσουν στην τήρηση της φαρμακευτικής σας αγωγής.
Προσπαθήστε να μειώσετε τον αριθμό. Ο Mehta συνιστά να προγραμματίζετε έναν πλήρη έλεγχο των φαρμάκων σας με τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο και να ρωτάτε αν κάποια χάπια μπορούν να παραλειφθούν. Μπορεί να υπάρχει αλληλεπικάλυψη ανάμεσα στα φάρμακα ή μπορεί να υπάρχει κάποιο χάπι το οποίο παίρνετε για χρόνια, για παράδειγμα ένα φάρμακο για τον στομαχικό καύσο, το οποίο προοριζόταν να χρησιμοποιηθεί για σύντομο διάστημα μόνο και δεν το χρειάζεστε πλέον.
Μη σταματάτε κάποιο χάπι από μόνοι σας. Μπορεί να είναι επικίνδυνο να διακόψετε απότομα κάποια φάρμακα, όπως τα αντικαταθλιπτικά. Συνεργαστείτε με τον γιατρό σας για να μειώσετε σταδιακά την ποσότητα που λαμβάνετε. «Η διακοπή της λήψης πρέπει να γίνει το ίδιο προσεκτικά όπως και η έναρξή της», επισημαίνει ο Mehta.
Πετάξτε τα δισκία που δεν χρησιμοποιείτε. Καλό είναι να μην υπάρχουν παλιά δισκία μέσα στο σπίτι, καθώς εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να τα λάβετε κατά λάθος. Μην τα πετάτε απλά στον κάδο των σκουπιδιών ή στην τουαλέτα. Πολλά φαρμακεία (αλλά όχι όλα) διαθέτουν ειδικά κουτιά για τη σωστή απόρριψη των φαρμάκων.
Παραμείνετε σε εγρήγορση. Η μόνη σταθερά στη ζωή είναι η αλλαγή. Η φαρμακευτική σας αγωγή θα εξελιχθεί στο πέρασμα του χρόνου. Μείνετε σε εγρήγορση για τους κινδύνους της πολυφαρμακίας και μη χαλαρώνετε την επιφυλακή σας.
