Harvard Health Publishing
Σίγουρα θα έχετε ακούσει να μιλούν για τα αντιπηκτικά φάρμακα. Μπορεί να τα λαμβάνετε εσείς ή κάποιος γνωστός σας. Παρότι αναφέρονται επίσης ως «αραιωτικά αίματος», τα φάρμακα αυτά δεν αραιώνουν το αίμα.
«Στην πραγματικότητα είναι φάρμακα που εμποδίζουν την πήξη του αίματος», εξηγεί ο δρ Gregory Piazza, καρδιολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital. «Εμποδίζουν την ανάπτυξη ενδεχομένως επικίνδυνων θρόμβων αίματος σε άτομα υψηλού κινδύνου, όπως είναι τα άτομα με κολπική μαρμαρυγή, τα άτομα στα οποία έχει τοποθετηθεί stent σε αιμοφόρο αγγείο ή τα άτομα που παραμένουν σε ακινησία μετά από χειρουργική επέμβαση».
Τι είναι οι θρόμβοι
Ο θρόμβος περιέχει δύο βασικά συστατικά: τη φιμπρίνη (ινώδες) και τα αιμοπετάλια. Η φιμπρίνη είναι μια πρωτεΐνη που σχηματίζει ένα πλέγμα στο οποίο παγιδεύονται τα ερυθρά αιμοσφαίρια, ενώ τα αιμοπετάλια είναι πολύ μικρά θραύσματα κυττάρων τα οποία έχουν την τάση να δημιουργούν συσσωματώματα (να συγκολλώνται).
Συνεργάζονται για να κρατήσουν ανέπαφο τον θρόμβο αίματος και να σταματήσουν ή να επιβραδύνουν τη ροή αίματος (σκεφτείτε πώς ένας μεγάλος βράχος διακόπτει τη ροή του νερού σε ένα ρυάκι).
Σε περίπτωση που κοπείτε, σχηματίζεται ένας θρόμβος για να σταματήσει την υπερβολική αιμορραγία. Ωστόσο, θρόμβοι μπορεί να σχηματιστούν και σε σημεία στα οποία μπορούν να προκαλέσουν πρόβλημα και ενδεχομένως να οδηγήσουν στον θάνατο.
Συνήθως, ο θρόμβος διαλύεται μετά την επούλωση του κοψίματος. Ένας θρόμβος αίματος όμως που σχηματίζεται στο εσωτερικό μιας αρτηρίας ή μιας φλέβας μπορεί να μη διαλυθεί αυτόματα, και μάλιστα μπορεί να γίνει ακόμη μεγαλύτερος. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να οδηγήσει σε διακοπή της ροής του αίματος και ενδεχομένως σε καρδιακή προσβολή ή σε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στη δημιουργία θρόμβων αυτού του τύπου, όπως η φλεγμονή, η ακινησία, ο καρκίνος, η χειρουργική επέμβαση ή άλλοι παράγοντες που δημιουργούν προδιάθεση για σχηματισμό θρόμβου.
«Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεστε αντιθρομβωτικά φάρμακα, που βοηθούν τον οργανισμό να διαλύσει τους υπάρχοντες ανεπιθύμητους θρόμβους και να σταματήσει τον σχηματισμό νέων, δίνοντας παράλληλα στο αίμα τη δυνατότητα να πήζει όταν χρειάζεται, για παράδειγμα μετά από έναν τραυματισμό», εξηγεί ο δρ Piazza.
Διάφορα φάρμακα
Τα αντιθρομβωτικά φάρμακα διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες: τα αντιπηκτικά και τα αντιαιμοπεταλιακά. Το ποιο από τα δύο χρειάζεστε εξαρτάται από τον κίνδυνο θρόμβωσης. Ας δούμε πώς λειτουργούν και πότε οι γιατροί επιλέγουν τον κάθε τύπο.
Αντιπηκτικά. Τα φάρμακα αυτά επηρεάζουν τη φιμπρίνη (ινώδες). Πέραν του ότι αντιμετωπίζουν και προλαμβάνουν τον σχηματισμό θρόμβων στις φλέβες, όπως για παράδειγμα στην εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (DVT), συχνά συνταγογραφούνται για άτομα με κολπική μαρμαρυγή.
Η κολπική μαρμαρυγή χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ενός γρήγορου, ακανόνιστου καρδιακού ρυθμού, που έχει ως αποτέλεσμα να λιμνάζει το αίμα στις άνω κοιλότητες της καρδιάς. Η κατάσταση αυτή μπορεί να ευνοήσει τον σχηματισμό θρόμβων. Αν ένας θρόμβος φύγει έξω από την καρδιά και ταξιδέψει στον εγκέφαλο, μπορεί να προκαλέσει αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Τα αντιπηκτικά βοηθούν να σταματήσει ο σχηματισμός αυτών των θρόμβων, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.
Αντιαιμοπεταλιακά. Τα φάρμακα αυτά εμποδίζουν τα αιμοπετάλια να κολλήσουν μεταξύ τους. Χρησιμοποιούνται για να αποτρέψουν τις καρδιακές προσβολές και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια σε άτομα που έχουν καρδιαγγειακή νόσο ή βρίσκονται για κάποιον λόγο σε υψηλό κίνδυνο.
Δοσολογία και ανάγκες
Το διάστημα για το οποίο θα πρέπει να λαμβάνετε αντιθρομβωτικά φάρμακα και η ποσότητα που θα πρέπει να λαμβάνετε εξαρτώνται από τις ανάγκες σας.
Για παράδειγμα, συνήθως χορηγούνται δύο αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα για έξι μήνες έως ένα έτος μετά την τοποθέτηση stent (ενός μικροσκοπικού σωλήνα από μεταλλικό πλέγμα, ο οποίος εισάγεται σε ένα φραγμένο αιμοφόρο αγγείο για να αυξηθεί η ροή του αίματος). Κατόπιν, οι ασθενείς συνεχίζουν με ένα μόνο αντιαιμοπεταλιακό φάρμακο −συνήθως χαμηλή δόση ασπιρίνης− επ’ αόριστον.
Τα άτομα με κολπική μαρμαρυγή μπορεί να λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα για όλη τους τη ζωή. Άλλες καταστάσεις απαιτούν βραχυχρόνια μόνο φαρμακοθεραπεία. Πολλά άτομα λαμβάνουν αντιθρομβωτικά φάρμακα μετά από ορθοπεδική χειρουργική επέμβαση, όπως αρθροπλαστική γόνατος ή ισχίου, για δεκατέσσερις ημέρες έως έξι εβδομάδες, προκειμένου να προληφθεί η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση.
Ορισμένες φορές, κάποια άτομα χρειάζεται να λάβουν αντιπηκτικό και αντιαιμοπεταλιακό φάρμακο συγχρόνως, εάν καλούνται να αντιμετωπίσουν δύο διαφορετικά προβλήματα – για παράδειγμα, κολπική μαρμαρυγή και stent.
Οι γιατροί μπορεί να συνταγογραφήσουν αντιθρομβωτικό φάρμακο για ορισμένους ασθενείς που νοσηλεύονται με COVID-19, καθώς έρευνα έχει δείξει ότι ο ιός αυξάνει τον κίνδυνο για σχηματισμό θρόμβων αίματος.
Υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις
Ποιοι πρέπει να προσέχουν κατά τη λήψη αντιθρομβωτικών φαρμάκων; Τα άτομα ηλικίας 75 ετών και άνω έχουν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν αιμορραγία ως παρενέργεια, σύμφωνα με τον δρα Piazza (βλ. «Προσοχή στις αιμορραγίες»).
Κάποια μη συνταγογραφούμενα αναλγητικά, όπως η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη, μπορεί να αλληλεπιδράσουν με τα αντιθρομβωτικά φάρμακα, γι’ αυτό θα πρέπει να συζητήσετε με τον γιατρό σας προτού τα λάβετε.
Τα άτομα που λαμβάνουν το αντιπηκτικό βαρφαρίνη θα πρέπει να καταναλώνουν με σταθερή συχνότητα τροφές που είναι πλούσιες σε βιαταμίνη Κ, όπως είναι το σπανάκι, η λαχανίδα, το μπρόκολο και τα λαχανάκια Βρυξελλών.
Προσοχή στις αιμορραγίες
Ο σημαντικότερος κίνδυνος των αντιθρομβωτικών φαρμάκων είναι η υπερβολική αιμορραγία. Κατά τη λήψη τους είναι σημαντικό να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας σε περίπτωση που παρατηρήσετε οποιοδήποτε από τα εξής συμπτώματα:
– Υποτροπιάζουσα αιμορραγία στα ούλα μετά το βούρτσισμα των δοντιών ή τη χρήση οδοντικού νήματος.
– Ρινική αιμορραγία ή το να αργεί περισσότερο από ό,τι συνήθως να σταματήσει η αιμορραγία σε μικρά κοψίματα του δέρματος.
– Συχνός μωλωπισμός, ιδίως στον κορμό.
– Ούρα στο χρώμα του τσαγιού ή κόκκινα (πιθανή αιμορραγία του ουροποιητικού συστήματος).
– Μαύρα ή κόκκινα κόπρανα (πιθανή αιμορραγία του γαστρεντερικού σωλήνα).
