Kathimerini.gr
Μετά από κάποια ηλικία, σχεδόν όλοι εμφανίζουν στιγμιαία κενά μνήμης λόγω της γήρανσης. Ξεχνάτε κάτι που μόλις έχει πει κάποιος ή δεν μπορείτε να θυμηθείτε το όνομα κάποιου, ακόμα και αν έχετε ξεκάθαρα το πρόσωπό του στο μυαλό σας. Ίσως ξεχάσατε να πετάξετε τα ανακυκλώσιμα σκουπίδια, παρότι ήσασταν σίγουροι πως το κάνατε.
Τις περισσότερες φορές προσπερνάμε αυτά τα επεισόδια ως σημάδια φυσιολογικής γήρανσης. Τι γίνεται όμως αν γίνουν πιο συχνά ή προβληματικά ή αν επηρεάζουν την καθημερινότητά σας; Αν, για παράδειγμα, ξεχνάτε ένα ιατρικό ραντεβού ή έναν λογαριασμό; Τι επιλογές έχετε;
«Δεν θα πρέπει να παραβλέπετε τα συχνά κενά μνήμης, ακόμη και αν μοιάζουν αθώα», λέει η Julie Brody-Magid, νευροψυχολόγος και κλινική διευθύντρια της Κλινικής Αξιολόγησης των Διαταραχών Μνήμης στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ McLean Hospital. «Υπάρχουν ορισμένα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να ελέγξετε αν ουσιαστικά αυτά τα κενά μνήμης δεν σημαίνουν κάτι σοβαρό και σχετίζονται με την ηλικία ή αν αποτελούν σημάδια για κάτι πιο σοβαρό, που χρήζει περαιτέρω αξιολόγησης».
Επισκεφθείτε τον/τη γιατρό σας
Το πρώτο που πρέπει να κάνετε είναι να επισκεφθείτε τον/τη γιατρό σας πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, για να αναφέρετε τα συμπτώματά σας, να ελέγξετε τη συνολική υγεία σας, να εκθέσετε τους προβληματισμούς σας, καθώς και να αναφέρετε οποιοδήποτε οικογενειακό ιστορικό άνοιας, όπως νόσου Αλτσχάιμερ. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, ο/η γιατρός σας θα σας υποβάλει σε μια σύντομη διαγνωστική εξέταση για τον έλεγχο της γνωστικής λειτουργίας. Αυτή η εξέταση μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό ήπιας γνωστικής διαταραχής (ΗΓΔ).
Στο φάσμα της απώλειας μνήμης, η ΗΓΔ τοποθετείται μεταξύ της φυσικής έκπτωσης της γνωστικής λειτουργίας, που σχετίζεται με τη φυσιολογική γήρανση, και των πιο σοβαρών ενδείξεων άνοιας. Με την ΗΓΔ, η απώλεια μνήμης είναι αισθητή, αλλά συνήθως δεν επηρεάζει την ικανότητα εκτέλεσης καθημερινών λειτουργιών.
Οι πιο συχνές διαγνωστικές δοκιμασίες (εργαλεία) είναι η Γνωστική Αξιολόγηση του Μόντρεαλ (MoCA) και η Σύντομη Εξέταση της Νοητικής Κατάστασης Folstein (MMSE).
Με αυτές τις δοκιμασίες αξιολογούνται δεξιότητες του εγκεφάλου όπως η ανάκληση βραχυπρόθεσμης μνήμης, η συγκέντρωση, η προσοχή, η ικανότητα διαχείρισης πολλαπλών εργασιών και ο προσανατολισμός στον χρόνο και στον χώρο.
Και οι δύο δοκιμασίες είναι πανομοιότυπες και περιλαμβάνουν 30 ερωτήσεις ή εργασίες. Για παράδειγμα:
• Αναγνώριση αντικειμένων σε εικόνες.
• Απομνημόνευση και επανάληψη λίστας λέξεων ή μιας ακολουθίας πέντε αριθμών στη σειρά και έπειτα αντίστροφα.
• Γρήγορη αναφορά λέξεων που αρχίζουν από συγκεκριμένο γράμμα.
Υποβολή στη δοκιμασία
Η ολοκλήρωση του MoCA απαιτεί περίπου 10 έως 12 λεπτά, ενώ για το MMSE απαιτούνται περίπου επτά έως οκτώ λεπτά. Η μέγιστη βαθμολογία και για τις δύο δοκιμασίες είναι 30. Η παρουσία ΗΓΔ ή όχι δεν προκύπτει βάσει συγκεκριμένης βαθμολογίας. «Ωστόσο, όσο χαμηλότερος είναι ο αριθμός, τόσο μεγαλώνει η υπόνοια για παρουσία ΗΓΔ ή άνοιας», λέει η Brody-Magid.
Πολλοί παθολόγοι χρησιμοποιούν το MoCA επειδή είναι πιο πρόσφατο και είναι αποδεδειγμένα κατά 90% ακριβές στην ανίχνευση αμυδρής ΗΓΔ, η οποία μπορεί να μην εντοπιστεί με το MMSE. «Κατά την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των τεστ λαμβάνονται υπόψη και άλλοι παράγοντες», λέει η Brody-Magid. «Για παράδειγμα, βαθμολογίες χαμηλότερες των αναμενόμενων μπορεί να επηρεάζονται από παρενέργειες φαρμακευτικής αγωγής ή προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, το άγχος ή το πένθος».
Βάσει της βαθμολογίας σας στη δοκιμασία και της εκτίμησης του/της γιατρού σας, ενδεχομένως να πρέπει να υποβληθείτε σε περαιτέρω εξετάσεις σε ιατρείο ή κλινική μνήμης.
Βρείτε τη γραμμή αναφοράς σας
Ακόμη και αν τα τεστ και η ιατρική εξέταση δεν μαρτυρούν την παρουσία ΗΓΔ, ο γιατρός μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τα προβλήματα που ενδεχομένως σας προκαλούν τα κενά μνήμης.
«Επιπλέον, αυτός ο αρχικός διαγνωστικός έλεγχος θα αποτελέσει τη μελλοντική βάση αναφοράς σε περίπτωση που εμφανιστούν άλλα προβλήματα μνήμης ή αν η κατάστασή σας επιδεινωθεί με την πάροδο του χρόνου», λέει η Brody-Magid.
«Η γνωστική υγεία είναι μέρος της διατήρησης της συνολικής υγείας», συμπληρώνει. «Ελέγχετε την καρδιά και τον προστάτη σας τακτικά, ειδικά εάν υπάρχει υποψία προβλημάτων. Την ίδια προσοχή αξίζει και ο εγκέφαλός σας».
Κενά μνήμης λόγω ηλικίας ή προειδοποιητικά σημάδια;
Μπορεί να είναι δύσκολο να κρίνετε πότε τα προβλήματα μνήμης που αντιμετωπίζετε χρήζουν ιατρικής παρακολούθησης. Θα πρέπει όμως, μάλλον, να συμβουλευτείτε τον/τη γιατρό σας αν παρουσιάζετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω συμπτώματα:
• Ξεχνάτε συχνά, π.χ. δεν θυμάστε μια πρόσφατη συζήτηση ή ξεχνάτε ένα ραντεβού.
• Δυσκολεύεστε να συγκρατήσετε νέες πληροφορίες, όπως έναν τηλεφωνικό αριθμό ή μια διεύθυνση.
• Αμελείτε την πληρωμή λογαριασμών ή κάνετε λάθη με τα φάρμακά σας.
• Δυσκολεύεστε να θυμηθείτε πού έχετε παρκάρει το αυτοκίνητό σας, χάνεστε σε οικείες περιοχές ή έχετε μικρά ατυχήματα με το
αυτοκίνητο.
