Harvard Health Publishing
Τι ωραία, η άνοιξη είναι εδώ! Αλλά, δυστυχώς, φέρνει μαζί της και δισεκατομμύρια σωματίδια γύρης, βασανίζοντας με «μπούκωμα» εκατομμύρια ανθρώπους και κάνοντάς τους να υποφέρουν, για εβδομάδες και μήνες, από φταρνίσματα, βήχα και αναπνοή με συριγμό.
Ακόμη κι αν οι εαρινές και καλοκαιρινές αλλεργίες δεν σας έχουν απασχολήσει ποτέ μέχρι τώρα, είναι πιθανό να εμφανιστούν συμπτώματα ξαφνικά, στις δεκαετίες των 60 ή και των 70 ετών.
«Το ανοσοποιητικό σας σύστημα αλλάζει με τον καιρό. Παρότι οι περισσότερες αλλεργίες ξεκινούν νωρίς στη ζωή του ατόμου, είναι πιθανό να αναπτύξετε εποχικές αλλεργίες σε οποιαδήποτε ηλικία», λέει η δρ Mariana Castells, αλλεργιολόγος και ανοσολόγος στο τμήμα Αλλεργιολογίας, Ρευματολογίας και Ανοσολογίας του συνεργαζόμενου με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
Πώς δρα η γύρη
Τη γύρη αποτελούν οι μικροσκοπικοί κόκκοι που γονιμοποιούν τα φυτά. Κύριος υπαίτιος για τις εαρινές και καλοκαιρινές αλλεργίες είναι η γύρη των δέντρων, του γρασιδιού και της αμβροσίας (ένα αγριόχορτο).
Oταν εισπνέετε γύρη, το ανοσοποιητικό σας σύστημα ενεργοποιείται και κινητοποιεί συγκεκριμένα κύτταρα για να παραγάγουν έναν τύπο αντισωμάτων –ονομάζονται IgE– ώστε να την «πολεμήσουν». Τα αντισώματα αυτά κάθονται πάνω στα μαστοκύτταρα σε σημεία όπου φθάνει η γύρη (δηλ. στη μύτη, στα μάτια, στον λαιμό και στους πνεύμονες) και παράγονται συχνά ως μέρος μιας αλλεργικής αντίδρασης.
Μόλις συναντήσουν τα σωματίδια της γύρης, τα αντισώματα IgE προσκολλώνται σε αυτά και ενεργοποιούν τα μαστοκύτταρα ώστε να απελευθερώσουν χημικές ουσίες κατά της φλεγμονής, όπως ισταμίνη, λευκοτριένια και προσταγλανδίνες.
Οι παραπάνω χημικές ουσίες παράγουν τους διάφορους συνδυασμούς των γνωστών συμπτωμάτων αλλεργίας, όπως φτάρνισμα, καταρροή και κνησμό στη μύτη, ρινική συμφόρηση, δάκρυα και κνησμό στα μάτια, ερεθισμό στον λαιμό, βήχα και συριγμό.
Μερικές φορές, μια πολύ απότομη ανοσολογική απάντηση, η υπερβολική έκθεση στη γύρη και η ατομική ευαισθησία μπορούν να κάνουν τα συμπτώματα βαρύτερα και μεγαλύτερης διάρκειας.
Εποχικές αλλαγές
Είτε υποφέρετε επανειλημμένα από αλλεργίες είτε αυτές είναι κάτι νέο για εσάς, το καλύτερο είναι να συμβουλευτείτε έναν αλλεργιολόγο για εξετάσεις, προτείνει η δρ Castells.
«Τα δερματικά τεστ και οι εξετάσεις αίματος μπορούν να επιβεβαιώσουν τα ειδικά για εσάς αλλεργιογόνα γύρης. Επιπλέον, ίσως εντοπίσουν κάποια τα οποία δεν γνωρίζατε, γεγονός που θα συμβάλει στην πιο αποτελεσματική αντιμετώπισή σας».
Επίσης, επισκεφθείτε τον γιατρό σας εάν τα αλλεργικά σας συμπτώματα επηρεάζουν μόνο μία πλευρά, όπως το ένα ρουθούνι, αυτί ή μάτι. Αυτό μπορεί να αποτελεί σοβαρή ένδειξη για κάτι διαφορετικό, που δεν σχετίζεται με αλλεργία.
Η αντίδρασή σας στη γύρη μπορεί επίσης να διαφέρει από χρονιά σε χρονιά.
Ο καιρός έχει μεγάλη σχέση με αυτό. «Η γύρη αυξάνεται όταν ο καιρός είναι πιο ξηρός και μειώνεται όταν υπάρχουν περισσότερες βροχές», εξηγεί η δρ Mariana Castells.
Μια άλλη παραλλαγή είναι αυτό που ονομάζεται «φαινόμενο της γόμωσης» (priming effect). Αυτό συμβαίνει κατά την έναρξη της εποχής των αλλεργιών, όταν πρωτοεμφανίζεται η γύρη: μικρές ποσότητες είναι δυνατό να προκαλέσουν φλεγμονώδη αντίδραση στον οργανισμό, αλλά όχι τόσο ώστε να δημιουργήσουν προβλήματα. «Κάποια στιγμή, η φλεγμονή αυτή αυξάνεται και προκαλεί έντονα συμπτώματα, τα οποία συνήθως είναι χειρότερα από το συνηθισμένο και αντιμετωπίζονται δυσκολότερα με φαρμακευτική αγωγή», λέει η δρ Castells.
Τι συμβουλεύει; Να ξεκινάτε την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων με την πρώτη ένδειξη συναχιού, ερεθισμένου λαιμού ή κνησμού στα μάτια. «Με τον τρόπο αυτόν, μπορείτε να βοηθήσετε στην αντιμετώπιση της φλεγμονής πριν ξεσπάσει και ξεφύγει από τον έλεγχο».
Καιρός για φαρμακευτική αγωγή
Φάρμακα κατά της αλλεργίας που δεν χρειάζονται συνταγή γιατρού μπορούν να αντιμετωπίσουν τα περισσότερα συμπτώματα.
«Εάν συγκεκριμένα φάρμακα είχαν επιτυχία σ’ εσάς, μην τα αλλάξετε», λέει η δρ Castells. «Ωστόσο, είναι πιθανό ένα φάρμακο ή προϊόν να χάσει την αποτελεσματικότητά του. Σε αυτή την περίπτωση, δοκιμάστε κάτι άλλο».
Τα αποτελεσματικότερα φάρμακα εντάσσονται στις ακόλουθες τρεις μεγάλες κατηγορίες (συμβουλευτείτε πάντοτε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας πριν λάβετε οποιοδήποτε νέο φάρμακο και ακολουθείτε πάντα τις συστάσεις της συσκευασίας όσον αφορά τη δοσολογία).
Μη κατασταλτικά αντιισταμινικά. Κυκλοφορούν σε χάπια και σε ρινικά σπρέι και δρουν έτσι ώστε να αποκλείσουν τις επιπτώσεις της απελευθέρωσης υπερβολικής ισταμίνης η οποία προκαλεί κνησμό στα μάτια και δακρύρροια, φτάρνισμα και καταρροή. Τα σπρέι βοηθούν επίσης στην αντιμετώπιση της ρινικής συμφόρησης και της οπισθορινικής καταρροής.
Αποσυμφορητικά. Διατίθενται σε χάπια, υγρή μορφή και ρινικά σπρέι. Προκαλούν συστολή στα μικρά αιμοφόρα αγγεία, γεγονός που μειώνει την έκκριση υγρών στις ρινικές οδούς, βοηθώντας στην ανακούφιση από το μπούκωμα της μύτης.
Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας εάν έχετε προβλήματα με την καρδιά ή την αρτηριακή σας πίεση, καθώς τα αποσυμφορητικά φάρμακα αυξάνουν τον καρδιακό ρυθμό και την πίεση.
Ρινικά σπρέι με κορτικοστεροειδή. Τα σπρέι μειώνουν τη φλεγμονή που προκαλεί συμφόρηση, καταρροή ή κνησμό στη μύτη, και φτάρνισμα. Όσοι έχουν γλαύκωμα θα πρέπει να τα λαμβάνουν με προσοχή, καθώς μπορεί να αυξήσουν την ενδοφθάλμια πίεση οδηγώντας δυνητικά σε απώλεια όρασης.
Ενέσιμη θεραπεία για τις αλλεργίες
Στις σοβαρές αλλεργίες ή όταν τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα δεν έχουν αποτέλεσμα, μια άλλη επιλογή είναι οι ενέσιμες θεραπείες. Σε αυτή την περίπτωση, λαμβάνετε τακτικά ένεση μικρής ποσότητας των αλλεργιογόνων σας, με τη δόση να αυξάνεται σταδιακά με τον χρόνο. «Η ενέσιμη ανοσοθεραπεία δεν εξαλείφει την αλλεργία σας, αλλά μεταβάλλει την ανοσολογική σας απόκριση, έτσι ώστε να είστε πιο ανθεκτικοί», εξηγεί η δρ Castells.
Οι ενέσεις χορηγούνται σε δύο φάσεις: αρχική και συντήρησης. Κατά την αρχική φάση χορηγούνται αυξανόμενες δόσεις του αλλεργιογόνου μία ή δύο φορές την εβδομάδα για τρεις έως έξι μήνες. Στη συνέχεια, ακολουθεί η φάση συντήρησης, όπου χορηγείται μία ένεση μηνιαίως, για ένα διάστημα τριών έως πέντε ετών. «Αφού ολοκληρώσετε τη θεραπεία, η προστατευτική δράση μπορεί να διαρκέσει για αρκετά χρόνια», λέει η δρ Castells.
Οι ενέσεις για τις αλλεργίες δεν έχουν αποτέλεσμα σε όλους, αλλά μια μελέτη έχει διαπιστώσει ότι βοηθούν τους ενήλικες ηλικίας 65 έως 75 ετών να μειώσουν τα συμπτώματά στους κατά 55% και την ποσότητα των φαρμάκων που χρειάζονται για ανακούφιση των συμπτωμάτων τους κατά 64%.
Ωστόσο, σε κάποια άτομα δεν ενδείκνυται η ενέσιμη θεραπεία, όπως εκείνοι με καρδιαγγειακή νόσο, αρρυθμίες ή σοβαρό άσθμα. Οι β-αποκλειστές που χρησιμοποιούνται κατά της υπέρτασης μπορεί μερικές φορές να αναστείλουν τη δράση της ένεσης.
Εάν αισθάνεστε άβολα με τις ενέσεις, υπάρχουν διαθέσιμα υπογλώσσια δισκία για ορισμένους τύπους αλλεργιών (συμβουλευτείτε τον εξειδικευμένο ιατρό για να μάθετε εάν θα μπορούσαν να είναι κατάλληλα για εσάς). Λαμβάνετε τα δισκία καθημερινά για μερικές εβδομάδες πριν και κατά τη διάρκεια της εποχής έξαρσης της γύρης.
Προστατεύστε τον εαυτό σας
Θα πρέπει πάντοτε να λαμβάνετε μέτρα προκειμένου να μειώνετε την έκθεσή σας στη γύρη. Πρώτον, κρατήστε τα παράθυρά σας κλειστά, όποτε μπορείτε, και ανάβετε περιστασιακά τον κλιματισμό ώστε να αφαιρείτε τη γύρη από τον αέρα του σπιτιού. Προσπαθήστε να περνάτε χρόνο στο ύπαιθρο αποκλειστικά το απόγευμα ή το βράδυ, όταν τα επίπεδα της γύρης τείνουν να είναι χαμηλότερα. Η γύρη είναι συνήθως στο υψηλότερο επίπεδο από τις 4 π.μ. έως το μεσημέρι. Στις ΗΠΑ υπάρχει δυνατότητα εγγραφής σε μια υπηρεσία για ειδοποιήσεις υψηλού επιπέδου γύρης, π.χ. μέσω του www.pollen.com. Στην Ελλάδα, θα βρείτε διαθέσιμα στοιχεία για το επίπεδο γύρης σε ιστοσελίδες πρόγνωσης καιρού (π.χ. accuweather.com, weather.com). Εάν είναι απαραίτητο να βρίσκεστε έξω όταν η γύρη είναι σε υψηλό επίπεδο, φορέστε μια μάσκα, καθώς είναι δυνατό να κρατήσει περίπου το 70-80% των σωματιδίων.
