Kathimerini.gr
H έκπτωση της υγείας του εγκεφάλου είναι ίσως ο μεγαλύτερος φόβος των ηλικιωμένων. Τα καλά νέα, όμως, είναι ότι υπάρχουν βήματα που μπορείτε να κάνετε για να διατηρήσετε τη μνήμη και τη σκέψη σας υγιείς για πολλά χρόνια ακόμα.
Η υγιεινή διατροφή, η τακτική αεροβική άσκηση και ο καλός ύπνος είναι βασικά στοιχεία για τη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου. Η παραμονή, όμως, στην εργασία και η ικανοποίηση από τη ζωή είναι δύο επιπλέον παράγοντες που ωφελούν τη νοητική λειτουργία.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 25 Αυγούστου 2020 στο Neurology εξέτασε τους παράγοντες που σχετίζονταν με τη μετέπειτα γνωστική λειτουργία σε 100 ηλικιωμένα άτομα, κυρίως άνδρες, χωρίς διαγνωσμένη άνοια. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε τεστ που εκτιμούσαν τις ικανότητες μνήμης και σκέψης, καθώς και σε τομογραφίες PET που απεικόνιζαν τη συσσώρευση β-αμυλοειδούς στον εγκέφαλο. (Οι αυξημένες ποσότητες β-αμυλοειδούς συσχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο έκπτωσης της νοητικής λειτουργίας.)
Οι ερευνητές κατέγραψαν επίσης και άλλους παράγοντες που είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τη νοητική λειτουργία, όπως το ιατρικό ιστορικό, τις συνήθειες ως προς τον ύπνο, το κάπνισμα και την άσκηση, τα συμπτώματα κατάθλιψης και τα προηγούμενα επαγγέλματα.
Όλοι οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν ξανά σε αξιολόγηση έως και 14 έτη αργότερα – ο μέσος όρος ηλικίας των συμμετεχόντων κατά την τελική αξιολόγηση ήταν 92 έτη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι 30% των συμμετεχόντων εμφάνιζαν μικρή ή και μηδενική μείωση της νοητικής λειτουργίας, παρότι κάποιοι είχαν σημαντικές εναποθέσεις αμυλοειδούς. Τα άτομα αυτά είχαν παρόμοια χαρακτηριστικά μεταξύ τους ως προς τον τρόπο ζωής. Επιπλέον, όμως, ήταν εκείνα τα άτομα που είχαν συνεχίσει να εργάζονται πολλά χρόνια μετά τη συνήθη ηλικία συνταξιοδότησης και είχαν εκφράσει υψηλό επίπεδο ικανοποίησης από τη ζωή τους.
Τα αποτελέσματα αυτά συμφωνούν με άλλες μελέτες, οι οποίες στέλνουν παρόμοιο μήνυμα: Ο δραστήριος εγκέφαλος είναι ένας υγιής εγκέφαλος. «Παρότι ο εγκέφαλος δεν είναι μυς, φανταστείτε για λίγο ότι είναι. Αν δεν τον ασκείτε αρκετά, μπορεί να εξασθενήσει και να καταστεί επιρρεπής σε προβλήματα», δηλώνει η Lydia Cho, νευροψυχολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ McLean Hospital.
«Για τον λόγο αυτόν, η τακτική χρήση των νοητικών ικανοτήτων είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους προστασίας έναντι της γήρανσης του εγκεφάλου».
Η εργασία ωφελεί τον εγκέφαλο
Η παραμονή στην εργασία προσφέρει πολλά οφέλη, τα οποία μπορούν να συμβάλουν στη διατήρηση, ακόμη και στη βελτίωση της υγείας του εγκεφάλου, σύμφωνα με την Cho.
Για παράδειγμα, η εργασία αυξάνει τις κοινωνικές συναναστροφές και συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης – και οι δύο αυτοί παράγοντες σχετίζονται με καλύτερη υγεία του εγκεφάλου. Επίσης, οι άνθρωποι που συνεχίζουν να εργάζονται έχουν κάποια πρόσθετη προστασία έναντι του κινδύνου κατάθλιψης.
Ο χώρος εργασίας προσφέρει την ευκαιρία για ενεργή χρήση των νοητικών ικανοτήτων, όπως επίλυψη προβλημάτων, ανάλυση πολύπλοκων εργασιών, αντίληψη (κατανόηση πολλαπλών πηγών πληροφόρησης) και αξιολόγηση (εκτίμηση του κατά πόσο μια απόφαση είναι σωστή).
«Οι ηλικιωμένοι θα πρέπει να εξετάζουν το ενδεχόμενο να αναβάλουν την πλήρη συνταξιοδότηση για όσο το δυνατόν περισσότερο και να συνεχίσουν να εργάζονται, ώστε να παραμένουν διανοητικά ενεργοί και δραστήριοι», δηλώνει η Cho.
«Πολλοί άνθρωποι ανυπομονούν να βγουν στη σύνταξη μόνο και μόνο για να ανακαλύψουν ότι δεν έχουν πουθενά να πάνε και δεν έχουν τίποτα να κάνουν». Αν τελικά βγείτε στη σύνταξη, αναζητήστε άλλες ουσιαστικές δραστηριότητες, όπως το να περνάτε ποιοτικό χρόνο με την οικογένειά σας ή να απασχολείστε με διάφορα χόμπι.
Ακόμη και αν δεν χρειάζεστε τα χρήματα, η ανταμοιβή για την εργασία αποτελεί μια νοητική τόνωση, γιατί επικυρώνει την αξία σας, σχολιάζει η Cho. «Αποδεικνύει ότι ακόμη αξίζετε για τους άλλους και για την κοινωνία και ότι αυτό που κάνετε είναι σημαντικό και απαραίτητο».
Επιπλέον μπόνους: μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα επιπλέον χρήματα για πράγματα που διαφορετικά δεν θα κάνατε και τα οποία μπορούν επίσης να υποστηρίξουν την υγεία του εγκεφάλου, όπως συνεδρίες προσωπικής βελτίωσης ή δραστηριότητες μείωσης του στρες, όπως μασάζ και διακοπές.
Αν στην παρούσα φάση δεν μπορείτε να κρατήσετε μια παραδοσιακή δουλειά λόγω της πανδημίας, σκεφτείτε τον εθελοντισμό. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για εθελοντική εργασία μέσω του διαδικτύου ή από το σπίτι. «Ο εθελοντισμός καλλιεργεί πολλές από τις διανοητικές ικανότητες που αναπτύσσονται και με μια κανονική δουλειά», παρατηρεί η Cho.
Βρείτε ικανοποίηση
Η ικανοποίηση από τη ζωή –το πώς αισθάνεστε για τη σημερινή σας ζωή και την κατεύθυνση που έχει πάρει– είναι κάτι που συχνά επιτυγχάνεται δύσκολα από τους ανθρώπους καθώς μεγαλώνουν, γιατί δεν έχουν πια την αίσθηση ενός σκοπού, παρατηρεί η Cho. Η εργασία και ο εθελοντισμός μπορούν να βοηθήσουν να καλυφθεί αυτή η ανάγκη, αλλά η συνολική ικανοποίηση από τη ζωή μπορεί να περιλαμβάνει πολύ περισσότερα πράγματα.
«Είναι επίσης η επιδίωξη νέων στόχων και ο γενικότερος ενθουσιασμός για τη ζωή», δηλώνει η Cho. Αυτό μπορεί να σημαίνει επαναξιολόγηση των ενδιαφερόντων σας και περισσότερη εστίαση στην προσωπική σας ανάπτυξη και βελτίωση. «Δείτε αυτή τη φάση της ζωής σας ως μια ευκαιρία για νέες περιπέτειες και ανακαλύψεις», συνιστά η Cho.
Αν χρειάζεστε μια σπίθα για να ξεκινήσετε, θυμηθείτε ξανά τα ενδιαφέροντα που είχατε αφήσει στην άκρη όταν ήσασταν νεότεροι ή ασχοληθείτε με κάποια άλλα που πάντα θέλατε να εξερευνήσετε. Για παράδειγμα, γραφτείτε σε μαθήματα γύρω από θέματα που κεντρίζουν τώρα το μυαλό και το ενδιαφέρον σας, όπως η ιστορία, η συγγραφή ή η επιστήμη.
Υπάρχουν πολλά μαθήματα που μπορείτε να παρακολουθήσετε στο διαδίκτυο ή μέσω του Zoom, πολλά από τα οποία διατίθενται δωρεάν για τους ηλικιωμένους. Ρίξτε μια ματιά στο www.health.harvard.edu/waiver
Πλατφόρμες όπως η Skillshare (www.skillshare.com) προσφέρουν διαδικτυακά μαθήματα και παρουσιάσεις για μια ποικιλία από δημιουργικά θέματα. Επίσης, πολλά τοπικά κοινοτικά κέντρα και κέντρα για ηλικιωμένους προσφέρουν εργαστήρια στα οποία μπορείτε να αποκτήσετε μια νέα δεξιότητα ή να τελειοποιήσετε μια παλιά, όπως η ομιλία μπροστά σε κοινό, η μαγειρική ή τα μαστορέματα. «Βρείτε τι σας συναρπάζει και σας κάνει ευτυχισμένους και κάντε το περισσότερο», συνιστά η Cho. Ο εγκέφαλός σας θα σας ευχαριστεί για πολλά πολλά χρόνια.
