Kathimerini.gr
Oταν οι γιατροί παρακολουθούν ηλικιωμένους οι οποίοι πάσχουν από υπέρταση, πολλές φορές ανησυχούν για μια πάθηση που προκαλεί κατακόρυφη πτώση της αρτηριακής πίεσης, όταν κανείς σηκώνεται όρθιος από προηγουμένως καθιστή ή ύπτια θέση.
Γνωστή ως ορθοστατική υπόταση (υπόταση σημαίνει χαμηλή αρτηριακή πίεση), αυτή η πάθηση προσβάλλει έως και ένα στα πέντε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω.
Επειδή η ορθοστατική υπόταση μπορεί να σας προκαλέσει ζάλη ή τάση λιποθυμίας μόλις σηκωθείτε, ίσως οδηγήσει σε λιποθυμία και πτώσεις, με δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις. Αυτή η ανησυχία ωθεί ορισμένους γιατρούς να είναι πιο συγκρατημένοι στη συνταγογράφηση αντιυπερτασικών φαρμάκων.
Μια νέα μελέτη, όμως, δείχνει ότι αυτή η πρακτική μπορεί ουσιαστικά να είναι περισσότερο επιβλαβής παρά ωφέλιμη.
«Μπορεί να ακούγεται αντιφατικό, αλλά διαπιστώσαμε πως οι ασθενείς που έλαβαν επιθετικότερη θεραπεία για την αρτηριακή πίεση ήταν λιγότερο πιθανό να παρουσιάσουν ορθοστατική υπόταση από ό,τι οι ασθενείς που έλαβαν λιγότερο επιθετική θεραπεία», αναφέρει ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, δρ Stephen Juraschek, παθολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center.
Πτώση της πίεσης
Αυτή η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2020 στην ηλεκτρονική έκδοση του επιστημονικού περιοδικού Annals of Internal Medicine, συγκέντρωσε δεδομένα από πέντε ξεχωριστές μελέτες στις οποίες συμμετείχαν περισσότεροι από 18.000 ενήλικες που έπαιρναν αντιυπερτασική αγωγή.
Οι ερευνητές προσδιόρισαν την ορθοστατική υπόταση ως μείωση της συστολικής πίεσης (ο πρώτος αριθμός σε μια ένδειξη αρτηριακής πίεσης) ίση με τουλάχιστον 20 μονάδες ή μείωση της διαστολικής πίεσης (ο δεύτερος αριθμός) κατά τουλάχιστον 10 μονάδες σε μέτρηση εντός τριών λεπτών από τη στιγμή που σηκώνεται κανείς όρθιος από καθιστή θέση.
Αν διαγνωστεί ορθοστατική υπόταση, ειδικά εάν προκαλεί ζάλη, δικαιολογημένα οι γιατροί μπαίνουν στον πειρασμό να μειώσουν την αντιυπερτασική αγωγή του ασθενούς, σημειώνει ο δρ Juraschek. Ωστόσο, μπορεί να ευθύνονται γι’ αυτήν άλλα αίτια, όπως π.χ. αφυδάτωση ή παρουσία λοίμωξης, ειδικά στους ασθενείς που ακολουθούν αντιυπερτασική θεραπεία για μεγάλο χρονικό διάστημα, αναφέρει.
Επιπλέον, πολλές ασθένειες, μεταξύ των οποίων ο διαβήτης, ο καρκίνος και η νόσος του Πάρκινσον, μπορεί επίσης να συσχετίζονται με την ορθοστατική υπόταση.
Γιατί μπορεί να είναι σημαντικός ο αυστηρότερος έλεγχος
Ο δρ Juraschek και οι συνάδελφοί του πιθανολογούν ότι ο εντατικός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης βοηθάει στην πρόληψη της ορθοστατικής υπότασης, διατηρώντας το καρδιαγγειακό σύστημα στο σύνολό του υγιές και λειτουργικό, ειδικότερα τους τασεοϋποδοχείς, οι οποίοι σχετίζονται με την αρτηριακή πίεση (βλ. «Ο ρυθμιστικός ρόλος των τασεοϋποδοχέων»).
Για τους περισσότερους ανθρώπους, η ιδανική αρτηριακή πίεση είναι κάτω από 120/80 χιλιοστά στήλης υδραργύρου (mm Hg). Η επίτευξη και διατήρηση αυτού του στόχου μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη των βλαβερών επιπτώσεων της υπέρτασης, οι οποίες περιλαμβάνουν τη σκλήρυνση των αρτηριών και τη μεγέθυνση και εξασθένηση της αριστερής κοιλίας (κοιλότητα της καρδιάς από την οποία προωθείται το αίμα στο σώμα). «Αυτά τα προβλήματα μπορεί να επιδεινώσουν την ορθοστατική υπόταση», τονίζει ο δρ Juraschek.
Αντιμετώπιση της ορθοστατικής υπότασης
Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί κατά καιρούς να νιώσουν ζάλη ή τάση λιποθυμίας μόλις σηκωθούν όρθιοι, χωρίς αυτό συνήθως να προκαλεί ανησυχία. Αλλά, εάν συμβαίνει με μεγαλύτερη συχνότητα, ζητήστε από τον γιατρό σας να σας εξετάσει για ορθοστατική υπόταση. Σύμφωνα με τον δρα Juraschek, εάν ξεκινήσατε πρόσφατα θεραπεία έπειτα από διάγνωση υπέρτασης, είναι πιθανό να νιώθετε τάση για ζάλη κατά τη φάση της προσαρμογής του οργανισμού σας στη φαρμακευτική αγωγή. Εάν όμως έχετε ορθοστατική υπόταση και λαμβάνετε αντιυπερτασικά για αρκετό χρονικό διάστημα, μπορεί τα φάρμακα αυτά να μην είναι το πρόβλημα, αλλά μάλλον μέρος της λύσης.
Οι ακόλουθες στρατηγικές ίσως βοηθήσουν στην πρόληψη επεισοδίων υπότασης:
Μην ξεχνάτε τα υγρά. Πίνετε νερό στη διάρκεια της ημέρας. Μην περιμένετε να διψάσετε. Αποφύγετε όμως το αλκοόλ, το οποίο μπορεί να σας προκαλέσει αφυδάτωση.
Φροντίστε για σωστή στήριξη στα πόδια. Οι κάλτσες συμπίεσης που φοράτε στα πόδια μπορεί να βοηθήσουν. Ενδείκνυνται περισσότερο οι κάλτσες που φτάνουν στο ύψος του μηρού ή τα καλσόν, επειδή οι κάλτσες που φτάνουν έως το γόνατο μπορεί να μαζέψουν και να είναι πιο σφιχτές στο πίσω μέρος του γονάτου, εμποδίζοντας την ομαλή ροή του αίματος.
Προσοχή όταν ξυπνάτε. Όταν σηκώνεστε από το κρεβάτι, κάτι που συχνά πυροδοτεί την ορθοστατική υπόσταση, σηκώστε πάνω και κάτω τα πόδια σας μερικές φορές ενώ ακόμη κάθεστε στην άκρη του κρεβατιού, για να αρχίσει το αίμα να κυκλοφορεί πριν σηκωθείτε. Στη διάρκεια της ημέρας, δοκιμάστε να σταυρώσετε τα πόδια σας εάν νιώσετε τάση λιποθυμίας ενώ στέκεστε.
Ο ρυθμιστικός ρόλος των τασεοϋποδοχέων
Ειδικοί υποδοχείς που βρίσκονται πάνω από την καρδιά και στον λαιμό βοηθούν τον οργανισμό να ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση. Αυτοί οι τασεοϋποδοχείς (το συνθετικό «τάση» αναφέρεται στην πίεση) αποστέλλουν νευρικά και ορμονικά σήματα στον οργανισμό. Όταν η αρτηριακή πίεση μειώνεται, τα σήματα δίνουν εντολή στην καρδιά να χτυπάει δυνατότερα και γρηγορότερα, ενώ παράλληλα πριμοδοτούν τη συστολή των αιμοφόρων αγγείων σας. Όταν η αρτηριακή πίεση αυξάνεται, κάνουν το αντίθετο. Το σύστημα γίνεται λιγότερο ευαίσθητο με την ηλικία, γι’ αυτό και η συχνότητα της ορθοστατικής υπότασης –της απότομης δηλαδή πτώσης της αρτηριακής πίεσης όταν σηκώνεται κανείς όρθιος– αυξάνεται με την ηλικία.
