Kathimerini.com.cy
Του Απόστολου Τομαρά και Νίκου Στέλγια
Διαχειρίσιμη χαρακτηρίζεται η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί δυτικά της Κύπρου από την παρουσία του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Oruc Reis, με τα δεδομένα των πρώτων 20 ωρών. Η συσσώρευση μεγάλου αριθμού ναυτικών μονάδων επιφανείας, ανάμεσα σε Κύπρο και Καστελόριζο, δημιουργεί μια ένταση σε καμία περίπτωση όμως δεν δείχνει σημάδια περαιτέρω επιδείνωσης. Και όλα αυτά παρά το γεγονός, σύμφωνα με πηγές από ελληνικής πλευράς, ότι το ερευνητικό σκάφος κινείται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και έχει απλώσει καλώδια για την ανάκτηση γεωφυσικών δεδομένων. Η αντίδραση των μονάδων του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού που παρακολουθούν το τουρκικό ερευνητικό, επί του παρόντος περιορίζεται σε τυποποιημένα μηνύματα μέσω ασυρμάτου κάτι που δεν συνέβη 2 χρόνια προηγουμένως, όταν τότε και πάλι το άλλο ερευνητικό σκάφος της Τουρκίας το Barbaros, είχε επιχειρήσει να πραγματοποιήσει σεισμογραφικές έρευνες, στην ίδια περίπου περιοχή.
Το Oruc Reis
Έγκυροι στρατιωτικοί αναλυτές έχοντας ενώπιον τους τα δεδομένα των πρώτων ωρών θεωρούν πως και οι δυο πλευρές, Ελλάδα και Τουρκία, παρά τις φραστικές εξάρσεις εμφανίζονται ιδιαίτερα προσεκτικές επί της θαλάσσης, σε σημείο που η παρουσία του τουρκικού ερευνητικού σκάφους να μην έχει προκαλέσει κορύφωση της κρίσης, σε σχέση με την προηγούμενη της 20ης Ιουλίου, που το ερευνητικό σκάφος ήταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Αττάλειας. Παρά την άμεση κινητοποίηση των ελληνικών ναυτικών δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή, η Αθήνα δείχνει να παρακολουθεί με ψυχραιμία την όλη κατάσταση. Κάτι ανάλογο εξάγεται και από τη Λευκωσία, ακόμα και όταν το Oruc Reis εισήλθε σε περιοχή ανακήρυξης ΑΟΖ, δυτικά και βόρεια της Κύπρου. Κυβερνητικές πηγές διέψευδαν την παρουσία του τουρκικού ερευνητικού ενώ μερικές ώρες αργότερα το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΚΣΕΔ), εξέδιδε navtex με την οποία επιβεβαίωνε για την παράνομη δράση του τουρκικού ερευνητικού εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Η πορεία του
Από τις 5 η ώρα το απόγευμα που το ερευνητικό εισήλθε εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας εμφανίζεται να έχει πορεία από ανατολικά προς νοτιοδυτικά παράλληλα στα όρια της περιοχής δέσμευσης, όπως φαίνεται και στον χάρτη. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα Δευτέρας το Oruc Reis εμφανιζόταν να έχει εισέλθει σε βάθος 50 ν.μ εντός της ελληνικής ΑΟΖ.
Η Αθήνα
Παρά την αίσθηση που προκάλεσε αρχικά η σύγκλιση του ΚΥΣΕΑ στην Αθήνα, στη συνέχεια οι δημόσιοι τόνοι υποχώρησαν. Στη λογική ότι η κατάσταση παρακολουθείται στενά, συνεχίσθηκαν καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας οι αντιδράσεις από ελληνικής πλευράς, ακόμα και όταν το Oruc Reis εισήλθε εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, μετά τις 5 το απόγευμα Δευτέρας. Ένα ζήτημα το οποίο αιωρείται από τη στιγμή που έγινε γνωστό ότι ο τουρκικό ερευνητικό, φαίνεται να άπλωσε καλώδια για έρευνες, είναι το κατά πόσο μπορούν να πραγματοποιηθούν σεισμογραφικές έρευνες με μεγάλο αριθμό πολεμικών πλοίων σε κοντινή απόσταση. Κάτι το οποίο τονιζόταν υπό μορφή διαρροών το βράδυ Δευτέρας, από ανώνυμες στρατιωτικές πηγές στην Αθήνα. Επισημάνσεις που έχουν βάση με όσα υποστηρίζουν ειδικοί σε θέματα θαλάσσιων ερευνών. Όπως εξηγούσε έμπειρος ειδικός στην «Κ», οι προπέλες πολεμικών πλοίων που πλέουν σε κοντινή απόσταση από ερευνητικό σκάφος, επηρεάζουν τα ηχοβολιστικά του συστήματα και κατά συνέπεια την ανάκτηση γεωφυσικών δεδομένων.
Η Λευκωσία
Ο απόπλους του Oruc Reis από την Αττάλεια, παρακολουθείτο επιστάμενα από τις πρώτες ώρες από τις κυπριακές αρχές. Πέρα από την πορεία του ερευνητικού προς την περιοχή, σε διπλωματικό επίπεδο ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης είχε τηλεφωνική με τους ομολόγους του, της Ελλάδας και Αιγύπτου Νίκο Δένδια, και Σάμεχ Σούκρι με θέμα τις εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο. Σε επίπεδο Εθνικής Φρουράς, η κατάσταση αν και παρέμεινε αμετάβλητη, σε επιτελικό επίπεδο ήταν σε συνεχή παρακολούθηση.
Διπλωματία ερευνητικών σκαφών και κάλεσμα για διάλογο από τον Ερντογάν
«Το προηγούμενο διάστημα συνηθίσαμε να ακούμε στην περιοχή τον όρο «διπλωματία των κανονιοφόρων». Στην νέα περίοδο, στην Ανατολική Μεσόγειο θα συνηθίσουμε την διπλωματία των ερευνητικών σκαφών και των γεωτρύπανων. Την προηγούμενη εμπειρία της Κύπρου πρόκειται να την ζήσουν όλες οι χώρες της περιοχής». Με την συγκεκριμένη τοποθέτηση περιέγραφε την κατάσταση που επικρατεί το βράδυ της Δευτέρας, καλά ενημερωμένη πηγή της «Κ», την στιγμή που το Oruc Reis διεξήγαγε έρευνες στην Α. Μεσόγειο και η Άγκυρα έστελνε νέα μηνύματα σε Αθήνα και διεθνή κοινότητα.
Σε γενικές γραμμές, κατά την διάρκεια της Δευτέρας, η τουρκική πλευρά εστίασε την προσοχή της σε δυο πεδία. Πρώτον, επανέλαβε τις γνωστές θέσεις της για το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας. Δεύτερον, εξέπεμψε το μήνυμα ότι δεν τάσσεται υπέρ της κλιμάκωσης της έντασης στην περιοχή.
Η γνωστή τουρκική θέση
Ως προς το ζήτημα, τα όσα υπογραμμίστηκαν στο σχετικό ανακοινωθέν του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών μιλούν από μόνα τους. «Τα ελληνικά νησιά της περιοχής, ιδιαίτερα το νησί του Καστελόριζου, αποκόπτουν την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας, γεγονός που επισκιάζει την αρχή της δικαιοσύνης, η οποία είναι η βασική αρχή του διεθνούς δικαίου», επισημάνθηκε το απόγευμα της Δευτέρας από το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών. Στην ίδια τοποθέτηση προβλήθηκε η θέση ότι η Συμφωνία ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου παραβιάζει την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας και της Λιβύης. Στο ίδιο μήκος κύματος υπήρξε και η τοποθέτηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν, ο οποίος επανέλαβε τον ισχυρισμό ότι τα ελληνικά νησιά δεν μπορούν να εγκλωβίσουν τα τουρκικά παράλια στην Τουρκία, η οποία απλώνεται σε μια μεγάλη γεωγραφική έκταση.
Η πρόταση του Ερντογάν
Παράλληλα με την επανάληψη των γνωστών τουρκικών θέσεων, η Άγκυρα την Δευτέρα επανέλαβε ότι δεν τάσσεται υπέρ της κλιμάκωσης της έντασης. «Η στρατιωτική μας παρουσία στην περιοχή δεν έχει ως στόχο την πρόκληση οποιαδήποτε κλιμάκωσης», υπήρξε το μήνυμα του τουρκικού ΥΠΕΞ. Από την πλευρά του, ο Εκπρόσωπος της τουρκικής Προεδρίας έδωσε στην δημοσιότητα την τουρκική οπτική γωνία για τις ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις των τελευταίων δυόμιση μηνών, προβάλλοντας τον ισχυρισμό ότι η Αθήνα και όχι η Άγκυρα ήταν τελικά η πλευρά που οδήγησε σε αδιέξοδο αυτήν την προσπάθεια.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν ακολούθησε την παραπάνω λογική στέλνοντας την δική του πρόταση στην διεθνή κοινότητα για την αντιμετώπιση του προαναφερόμενου αδιέξοδο. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Τουρκίας, η Τουρκία που δεν έχει βλέψεις για την γη, την θάλασσα και τα δικαιώματα άλλων χωρών, ζητά από τους υπόλοιπους παράγοντες να τηρήσουν την ίδια στάση. Ο κ. Ερντογάν προβάλλει ακόμη την άποψη ότι η Τουρκία είναι μια μεγάλη χώρα, της οποίας τα δικαιώματα δεν είναι δυνατόν να παραμεριστούν για χάρη των ελληνικών νησιών. Στα πλαίσια της ομιλίας του, ο κ. Ερντογάν κάλεσε όλες τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου να λάβουν μέρος σε συνομιλίες για να εξασφαλιστεί μια συμβιβαστική φόρμουλα που θα είναι αποδεκτή από όλες τις πλευρές.
