Kathimerini.gr
Harvard Health Publishing
Όλοι θέλουμε να προστατέψουμε την καρδιά και τον εγκέφαλό μας. Πόσο συχνά, όμως, σκεφτόμαστε την προστασία των νεφρών μας;
Εύκολα θεωρούμε δεδομένη την υγεία αυτών των δύο οργάνων σε σχήμα φασολιού, ιδίως επειδή δεν υπάρχουν ορατά σημάδια των προβλημάτων παρά μόνο όταν έχει ήδη αναπτυχθεί χρόνια νεφρική νόσος – μια μη αναστρέψιμη απώλεια της λειτουργίας των νεφρών.
Καθώς στις ΗΠΑ υπάρχουν 38 εκατομμύρια άτομα που μάχονται με την πάθηση αυτή, ενώ εκατομμύρια άλλα διατρέχουν κίνδυνο ανάπτυξής της, είναι σημαντικό να δώσουμε περισσότερη προσοχή στους νεφρούς μας τώρα, που μπορούμε ακόμη να τους προστατέψουμε.
Ο ρόλος των νεφρών
Οι νεφροί –οι οποίοι είναι τοποθετημένοι δεξιά και αριστερά από τη σπονδυλική στήλη, ακριβώς κάτω από τον θωρακικό κλωβό– επιτελούν πολλές σημαντικές λειτουργίες. Στους νεφρούς το αίμα διοχετεύεται σε ένα πολύπλοκο σύστημα φιλτραρίσματος, το οποίο απομακρύνει μη χρήσιμες (βλαπτικές) ουσίες και συγκρατεί τα υγρά, τα άλατα ή άλλα μέταλλα που χρειάζεται ο οργανισμός. Στη συνέχεια, τα απόβλητα (ούρα) στέλνονται στην ουροδόχο κύστη, ώστε να απομακρυνθούν από το σώμα.
Τα σπουδαία αυτά όργανα βοηθούν επίσης στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, μετατρέπουν τη βιταμίνη D στη δραστική της μορφή και παράγουν ορμόνες που είναι απαραίτητες για τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Χρόνια νεφρική νόσος
Ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής, τα χρόνια νοσήματα και η γενετική προδιάθεση μπορούν να καταστρέψουν τους νεφρούς και να μειώσουν την ικανότητά τους να επιτελούν αυτές τις πολυάριθμες λειτουργίες.
«Όταν οι νεφροί σας δεν αποβάλλουν αποτελεσματικά τις άχρηστες και τοξικές ουσίες, αυτές συσσωρεύονται στο αίμα. Αυτό μπορεί να βλάψει την καρδιά και τον εγκέφαλό σας και να προκαλέσει προβλήματα με την αρτηριακή πίεση, το αίμα, τα οστά και τα νεύρα», δηλώνει ο δρ Joseph Bonventre, επικεφαλής του Τμήματος Νεφρολογίας στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital και αποδέκτης του τίτλου του Διακεκριμένου Καθηγητή Ιατρικής Samuel A. Levine στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Θεραπεία
Εάν η νεφρική νόσος γίνει εγκαίρως αντιληπτή, αρκετά φάρμακα μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξή της.
«Για πολλά χρόνια, είχαμε μόνο ένα σετ φαρμάκων για την προστασία έναντι της εξέλιξης της νεφρικής νόσου. Τα φάρμακα αυτά στοχεύουν την αρτηριακή πίεση και την καρδιαγγειακή λειτουργία. Πιο πρόσφατα, νέα φάρμακα που αρχικά είχαν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση του διαβήτη, οι αναστολείς SGLT2, βρέθηκε ότι βοηθούν στην πρόληψη της βλάβης των νεφρών, ακόμη και σε άτομα χωρίς διαβήτη», αναφέρει ο δρ Bonventre.
Τα άτομα με πολύ προχωρημένη νεφρική νόσο χρειάζονται μια συσκευή η οποία φιλτράρει το αίμα τους αντί γι’ αυτούς (μια θεραπεία που ονομάζεται αιμοκάθαρση) ή χρειάζεται να υποβληθούν σε μεταμόσχευση νεφρού – πρόκειται για επαναστατικές θεραπείες στις οποίες πρωτοπόρησε η Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Προστατέψτε τους νεφρούς σας τώρα
Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε τώρα για να διατηρήσετε τους νεφρούς σας υγιείς.
Ελέγξτε τον διαβήτη. Ο διαβήτης είναι η κύρια αιτία χρόνιας νεφρικής νόσου, μάλλον επειδή η έκθεση στο υψηλό σάκχαρο αίματος καταστρέφει τα μικρά αιμοφόρα αγγεία στους νεφρούς. «Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε αν έχετε διαβήτη είναι να ελέγξετε το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα και να χάσετε βάρος», αναφέρει ο δρ Bonventre.
Μειώστε την υψηλή αρτηριακή πίεση. Η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην εξέλιξη της νεφρικής νόσου. «Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να βλάψει τα φίλτρα των νεφρών και τα μικρά αιμοφόρα αγγεία», δηλώνει ο δρ Bonventre.
Περιορίστε το αλάτι. Το αλάτι μπορεί να οδηγήσει τον οργανισμό σας σε κατακράτηση υγρών, με αποτέλεσμα την αύξηση της αρτηριακής πίεσης (σε ορισμένα άτομα). Οι Διατροφικές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Αμερικανούς συνιστούν τον περιορισμό της πρόσληψης αλατιού σε λιγότερο από 2.300 χιλιοστόγραμμα (mg) την ημέρα. «Αποφύγετε τις αλμυρές τροφές των εστιατορίων και τις επεξεργασμένες τροφές. Αναζητήστε τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι στο σούπερ μάρκετ. Μην προσθέτετε αλάτι στο φαγητό σας. Χρησιμοποιήστε μπαχαρικά αντί για αλάτι. Και εφόσον η νεφρική σας λειτουργία είναι καλή, χρησιμοποιήστε υποκατάστατο αλατιού», προτείνει ο δρ Bonventre.
Η τακτική άσκηση συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας και της λειτουργικότητας των μικρών αιμοφόρων αγγείων στους νεφρούς.
Περιορίστε τις τροφές που είναι πλούσιες σε οξαλικό. Το σπανάκι, τα αμύγδαλα, τα κάσιους και το ραβέντι έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε οξαλικό, μια χημική ουσία που μπορεί να σχηματίσει πέτρες στους νεφρούς και εναποθέσεις που ορισμένες φορές οδηγούν σε νεφρική νόσο. «Δεν χρειάζεται να αποφεύγετε αυτές τις τροφές, αλλά να τις καταναλώνετε με μέτρο. Μην τρώτε ένα μεγάλο πιάτο σπανάκι κάθε βράδυ», συνιστά ο δρ Bonventre.
Παρακολουθήστε την κατανάλωση πρωτεϊνών. Η υπερβολική ποσότητα πρωτεΐνης στη διατροφή αναγκάζει τους νεφρούς να δουλέψουν υπερωρίες. Μπορεί αυτό να τους βλάψει; «Ορισμένες μελέτες παρατήρησης δείχνουν ότι η μακροχρόνια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη μπορεί να προκαλέσει νεφρική νόσο. Ωστόσο, υπάρχει έντονη διαμάχη σχετικά με το θέμα αυτό», σχολιάζει ο δρ Bonventre. «Γιατί να το διακινδυνεύσετε; Περιορίστε τις πρωτεΐνες στη συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα (σε γραμμάρια), η οποία ορίζεται ως το βάρος σας (σε κιλά) επί 0,80».
Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ. Μην πίνετε πάνω από ένα ποτό την ημέρα. Η τακτική υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο για υψηλή αρτηριακή πίεση, συμβάλλει στην αύξηση του βάρους και αναγκάζει τους νεφρούς να δουλεύουν περισσότερο. Συνολικά, μπορεί να διπλασιάσει τον κίνδυνο για νεφρική νόσο.
Χάστε βάρος, αν χρειάζεται. «Η παχυσαρκία κάνει τους νεφρούς να δουλεύουν πιο σκληρά από ό,τι χρειάζεται. Αυτό μπορεί τελικά να οδηγήσει σε καταστροφή των νεφρικών φίλτρων», δηλώνει ο δρ Bonventre.
Κόψτε το κάπνισμα. Το κάπνισμα καταστρέφει τα αιμοφόρα αγγεία, συμπεριλαμβανομένων αυτών που παρέχουν οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες στους νεφρούς. Το κάπνισμα μπορεί επίσης να καταστήσει λιγότερο αποτελεσματικά τα φάρμακα που αντιμετωπίζουν την υψηλή αρτηριακή πίεση.
Ασκηθείτε τακτικά. Η αεροβική άσκηση (το είδος της άσκησης που κάνει την καρδιά και τους πνεύμονες να δουλεύουν περισσότερο, όπως το γρήγορο περπάτημα) βοηθά τα αιμοφόρα αγγεία να παραμείνουν υγιή, εύκαμπτα και ικανά να συστέλλονται και να διαστέλλονται ικανοποιητικά. Θέστε ως στόχο τα 150 λεπτά αεροβικής άσκησης την εβδομάδα.
Μείνετε ενυδατωμένοι. Η επαρκής πρόσληψη υγρών καθημερινά –από νερό ή υδαρείς τροφές όπως τα φρούτα και οι σούπες– βοηθά τους νεφρούς να αποβάλουν τις τοξικές ουσίες από τον οργανισμό. Χρειάζεστε τέσσερα έως έξι φλιτζάνια υγρών την ημέρα για να παραμένετε ενυδατωμένοι.
Περιορίστε τα εξής παυσίπονα. Οι υψηλές δόσεις μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), όπως η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη, μπορούν να προκαλέσουν νεφρική βλάβη και να επιδεινώσουν την υπάρχουσα νεφρική νόσο. Ακολουθείτε προσεκτικά τις δοσολογικές οδηγίες.
Κάντε ετήσιες εξετάσεις νεφρικής λειτουργίας. «Θα πρέπει να κάνετε εξετάσεις αίματος και ανάλυση ούρων μία φορά τον χρόνο για να ελέγξετε τη νεφρική λειτουργία», δηλώνει ο δρ Bonventre. «Η ανάλυση ούρων μάς επιτρέπει να ελέγξουμε την παρουσία πρωτεΐνης στα ούρα, η οποία θα υποδήλωνε πρώιμο στάδιο νεφρικής νόσου. Όσο πιο γρήγορα την εντοπίσουμε, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να μπορέσουμε να επιβραδύνουμε την εξέλιξη της νεφρικής νόσου και να σας δώσουμε μια πιο μακροχρόνια ζωή, με καλύτερη ποιότητα».
