Kathimerini.gr
Τα πουλιά τρώνε συχνά φρούτα που έχουν υποστεί ζύμωση, οι μέλισσες ρουφάνε επίτηδες ρετσίνι, ενώ ο Κάρολος Δαρβίνος κατέγραφε στην «Καταγωγή των Ειδών» ότι οι πίθηκοι έχουν μια «έντονη προτίμηση για τα αλκοολούχα ποτά». Οι άνθρωποι παράγουν και καταναλώνουν αλκοόλ πιθανόν πριν εφεύρουν τον τροχό, και το αλκοόλ παραμένει μακράν το πιο διαδεδομένο ναρκωτικό παγκοσμίως. Επειτα από τόσες χιλιάδες χρόνια, όμως, πόσα πράγματα γνωρίζουμε πραγματικά για τον τρόπο με τον οποίο αυτό επιδρά στο μυαλό και το σώμα μας;
Η πρώτη γουλιά
Τις περισσότερες φορές η επίδραση του αλκοόλ ξεκινάει δευτερόλεπτα αφού το ποτήρι ακουμπήσει στο στόμα μας. Μέσω του οισοφάγου οδηγείται στο στομάχι, όπου περίπου το 20% της ουσίας απορροφάται μέσα σε λίγα λεπτά και περνάει στην κυκλοφορία του αίματος. Σε αυτή τη φάση το φαγητό μπορεί να λειτουργήσει σαν σφουγγάρι και να κάνει τη διαδικασία απορρόφησης πιο αργή. Πίνοντας με άδειο στομάχι, το αλκοόλ δρα πολύ πιο γρήγορα και έντονα. Λίγα λεπτά μετά την πρώτη γουλιά, το αλκοόλ φθάνει στον εγκέφαλο. «Εκεί ξεκινάει αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι ζητούν να πετύχουν», λέει στην εφημερίδα Guardian ο δρ Ντέιβιντ Νατ, διευθυντής του αυτόνομου οργανισμού ερευνών Drug Science που διενεργεί ιατρικές μελέτες για τις επιπτώσεις των ναρκωτικών και του αλκοόλ. «Ξεκινάς να νιώθεις χαλαρός, τα αιμοφόρα αγγεία διαστέλλονται και η διάθεση για κοινωνικοποίηση αυξάνεται. Το αλκοόλ έχει δώσει σήμα στον εγκέφαλο να βάλει μπροστά ένα σύστημα νευροδιαβιβαστών που βοηθάει στη χαλάρωση», προσθέτει.
«Τα αλκοολούχα ποτά είναι ο βασιλιάς των κοινωνικών ναρκωτικών και ο άνθρωπος είναι ένα εντυπωσιακά κοινωνικό είδος», λέει η Ινγκε Κέρσμπεργκεν.
Η συνέχεια
Καθώς συνεχίζετε να πίνετε, ξεκινάει να εκκρίνεται ντοπαμίνη. Αυτή είναι η ορμόνη που αναζητάει συνήθως κάποιος όταν πίνει αλκοόλ. Είναι η ορμόνη που συνδέεται με την επιθυμία να κάνουμε πράγματα, ανταμείβοντάς μας με μια μικρή αίσθηση ευεξίας κάθε φορά που σκεφτόμαστε να υλοποιήσουμε μια νέα ιδέα. «Εδώ είναι που αρχίζει να γίνεται ωραίο», λέει ο Νατ. «Παίρνεις μια μικρή ώθηση, παίρνεις ενέργεια, γίνεσαι δυνατός, και καθώς η επίδραση αρχίζει να μειώνεται, θέλεις περισσότερο. Το αλκοόλ απελευθερώνει ενδορφίνες, οι οποίες είναι τα φυσικά οπιούχα του εγκεφάλου – και είναι επίσης εθιστικές, απενεργοποιώντας την αίσθηση του ελέγχου, ώστε να καταλήγεις να πίνεις περισσότερο απ’ ό,τι σχεδίαζες».
Το αλκοόλ επηρεάζει τον προμετωπιαίο φλοιό, ο οποίος διέπει κυρίως τον γνωστικό έλεγχο, τη συμπεριφορά των παρορμήσεων και το κέντρο μνήμης του εγκεφάλου. Αυτό σημαίνει ότι η κρίση σας επηρεάζεται και η κίνηση διαταράσσεται.
Πίνοντας πολύ, το συκώτι ξεκινάει να πιέζεται. «Κατά μέσον όρο το συκώτι μπορεί να μεταβολίσει ένα ποτήρι κρασί ή μισό λίτρο μπίρας ανά ώρα», λέει ο Νατ. Οταν αυτό το όριο ξεπεραστεί, το συκώτι στέλνει το παραπάνω αλκοόλ στην καρδιά, ρίχνοντας την αρτηριακή πίεση. Επόμενο όργανο στη σειρά είναι οι πνεύμονες, οι οποίοι καλούνται να διώξουν το παραπανίσιο αλκοόλ μέσω της αναπνοής (εξ ου και το αλκοτέστ με βάση την εκπνοή).
«Τα αλκοολούχα ποτά είναι ο βασιλιάς των κοινωνικών ναρκωτικών και ο άνθρωπος είναι ένα εντυπωσιακά κοινωνικό είδος», λέει η Ινγκε Κέρσμπεργκεν.
Μετέπειτα επιπτώσεις
Η συχνή κατανάλωση αλκοόλ ακόμη και σε μικρά διαστήματα της ζωής μας (μερικών εβδομάδων ή μηνών) δημιουργεί τις συνθήκες για σοβαρές παθήσεις. Οχι μόνο δεν επιτυγχάνεται μακροπρόθεσμα ο σκοπός της βελτίωσης της ψυχολογίας, αλλά η δραματική μείωση της ποιότητας του ύπνου, η αύξηση του σωματικού βάρους και της αρτηριακής πίεσης μπορούν να δημιουργήσουν ακόμη μεγαλύτερο στρες. Επίσης, το αλκοόλ μπορεί να σκοτώσει ωφέλιμα βακτήρια του γαστρεντερικού μας συστήματος οδηγώντας σε πτώση το ανοσοποιητικό σύστημα και την ψυχολογία, πυροδοτώντας ακόμη μεγαλύτερη επιθυμία για κατανάλωση. «Επιπλέον δημιουργεί ένα χάος με τις ορμόνες, που μπορεί να αυξήσει την πείνα και να εξαφανίσει τη σεξουαλική ορμή», προειδοποιεί ο Νατ.
Μακροχρόνια προβλήματα
Μία από τις πιο γνωστές συνέπειες της μακροχρόνιας κατανάλωσης αλκοόλ στην υγεία είναι οι ηπατικές παθήσεις, με το αλκοόλ να αποτελεί την πιο κοινή αιτία τους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παρότι η κίρρωση μπορεί να χρειαστεί χρόνια για να αναπτυχθεί, η τακτική κατανάλωση αλκοόλ πάνω από τα συνιστώμενα όρια μπορεί να βλάψει το συκώτι με πολλούς ακόμη τρόπους. Επιπλέον, η μείωση του αλκοόλ έχει αναχθεί τα τελευταία χρόνια σε νούμερο ένα συμβουλή προς αποφυγήν της άνοιας. Ενώ το αλκοόλ δεν φαίνεται να σκοτώνει άμεσα τα εγκεφαλικά κύτταρα, μπορεί να διαταράξει την ανάπτυξη νέων – και επίσης να προκαλέσει έμμεσα νευρολογικά προβλήματα που μπορεί να οδηγήσουν σε άνοια.
Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο ότι καμία ποσότητα αλκοόλ δεν είναι ωφέλιμη, αλλά οι κυβερνήσεις των δυτικών κρατών, σε συνεργασία με τους οργανισμούς υγείας, έχουν καταρτίσει λίστες με τις προτεινόμενες ποσότητες κατανάλωσης.
Ωστόσο, οι συνιστώμενες ποσότητες δεν πρέπει να θεωρούνται κάτι περισσότερο από μια σχηματική οδηγία. Οι πιο πρόσφατες συμβουλές της βρετανικής κυβέρνησης προτείνουν ένα όριο 14 μονάδων, κατανεμημένο σε όλη την εβδομάδα (ενδεικτικά: ένα ποτήρι κρασί ισοδυναμεί με 3 μονάδες). Ομως αυτή δεν είναι μια ποσότητα που ταιριάζει σε όλους. «Δεν υπάρχει ένα ενιαίο όριο βάσει του οποίου να κρίνεται εάν κάποιος αντιμετωπίζει πρόβλημα με το αλκοόλ», λέει η Ινγκε Κέρσμπεργκεν, καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ. «Οι τεχνητές διακρίσεις μεταξύ “κανονικής κατανάλωσης” και “προβληματικής κατανάλωσης” μπορούν να κάνουν πολλούς ανθρώπους να μη συνειδητοποιήσουν ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα».
Αν ανησυχείτε, συμβουλεύει να κάνετε το τεστ αναγνώρισης διαταραχών χρήσης αλκοόλ, το οποίο, όπως λέει, είναι «ένα χρήσιμο εργαλείο 10 ερωτήσεων που χρησιμοποιείται για να εκτιμηθεί αν κάποιος διατρέχει κίνδυνο εθισμού στο αλκοόλ». «Το αλκοόλ είναι ο βασιλιάς των κοινωνικών ναρκωτικών και ο άνθρωπος είναι ένα εντυπωσιακά κοινωνικό είδος», συμπληρώνει η Κέρσμπεργκεν. «Εάν δεν είναι κανείς απολύτως διατεθειμένος να σταματήσει να πίνει, πρέπει να προσπαθήσει να μην πίνει όταν δεν έχει να κερδίσει τίποτα».
«Η βιομηχανία αλκοόλ και οι λομπίστες χρησιμοποιούν συχνά στοιχεία για να εμφανίσουν τους εαυτούς τους ως αξιόπιστους συνομιλητές και συνδιαμορφωτές των κυβερνητικών πολιτικών στον τομέα», επισημαίνει η Μία Μίλερ, συντάκτρια μιας πρόσφατης έρευνας για την κατανάλωση οινοπνεύματος στην Αυστραλία. «Μόνο αν ψάξεις πίσω από τις λεπτομέρειες διαπιστώνεις ότι η βιομηχανία συστηματικά επικαλείται και παρουσιάζει εσφαλμένα στοιχεία».
