Kathimerini.gr
Κυβερνήσεις και αξιωματούχοι εκφράζουν ελπίδες ότι τα πρώτα εμβόλια κατά του Covid-19 μπορούν να δημιουργήσουν «ανοσία αγέλης», με ορισμένους μάλιστα να εκτιμούν ότι η ανοσία μόλις των δύο-τρίτων του πληθυσμού θα μπορούσε να βάλει τέλος στην πανδημία προστατεύοντας ολόκληρες κοινότητες ή ακόμη και χώρες.
Παρ'όλα αυτά, υπάρχουν πολλές προειδοποιήσεις και ερωτηματικά ως προς το τί ακριβώς μπορούν να αποτρέψουν τα εμβόλια. Ορισμένοι ειδικοί χαρακτηρίζουν τις παραπάνω προσδοκίες υπερβολικές ίσως και ανεδαφικές. Κατ΄αρχήν, η δημιουργία ανοσίας αγέλης με τα εμβόλια κατά του Covid-19 προϋποθέτει μία σειρά από παράγοντες, πολλοί εκ των οποίων είναι άγνωστοι. Ποιός ο βαθμός εξάπλωσης του ιού που προκαλεί τον κορωνοϊό; Τα πρώτα εμβόλια που θα παρασκευαστούν θα έχουν τη δυνατότητα να σταματήσουν την εξάπλωση του ιού ή απλώς θα βοηθήσουν τους πολίτες να μην νοσούν; Πόσα άτομα σε έναν πληθυσμό θα δεχθούν να εμβολιαστούν; Τα εμβόλια μπορούν να προσφέρουν την ίδια προστασία σε όλους;
«Ενίοτε η ανοσία της αγέλης νοείται εσφαλμένως ως ατομική προστασία, ότι δηλ. ο καθένας αποκτά προστασία», εξηγεί ο Ζόσεφ Ζανσα, ειδικός στον χώρο της υγείας, ειδικά στην αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων και υπεύθυνος του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Πρόληψη και Ελεγχο Ασθενειών (ECDC) με έδρα τη Στοκχόλμη. «Δεν είναι σωστό να πιστεύει κάποιος ότι δεν θα προσβληθεί επειδή υπάρχει η ανοσία της αγέλης. Η ανοσία της αγέλης αναφέρεται στην προστασία της κοινότητας και όχι στον τρόπο με τον οποίο προστατεύεται ένα άτομο μεμονωμένα», προσθέτει.
Πρόσφατα, η Γερμανίδα Καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ ανέφερε ότι οι περιορισμοί στη Γερμανία θα αρθούν εάν το 60% έως 70% του πληθυσμού αποκτήσει ανοσία, είτε μέσω εμβολίου είτε μόλυνσης. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει αναφερθεί σε ένα ποσοστό εμβολιασμού της τάξης του 65% έως 70% ως αναγκαίο μέσο για την ανοσία του πληθυσμού μέσω εμβολιασμού. «Η ιδέα της ανοσίας της αγέλης είναι να προστατευθούν οι ευάλωτες ομάδες. Η ιδέα πίσω από αυτή τη λογική είναι, εάν, για παράδειγμα, το 98% του πληθυσμού εμβολιαστεί, τότε η εξάπλωση του ιού μέσα στην κοινότητα θα είναι εξαιρετικά μικρή, με αποτέλεσμα το 2% να είναι προστατευμένο», εξηγεί η Ελέανορ Ρίλεϊ, καθηγήτρια ανοσολογίας και μολυσματικών ασθενειών στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
Κρίσιμης σημασίας ο δείκτης αναπαραγωγής
Βασικός παράγοντας για την αξιολόγηση της δημόσιας υγείας είναι ο δείκτης αναπαραγωγής R του ιού που προκαλεί τον Covid-19 και ο οποίος δείχνει τον αριθμό των ανθρώπων που ένας φορέας του ιού μολύνει. Για παράδειγμα, η ανοσία της αγέλης από μία πολύ μεταδοτική ασθένεια ιλαράς με εκτιμώμενη τιμή R 12 ή και μεγαλύτερη, θα επιτευχθεί μόνο εάν το 92% και άνω της ομάδας αποκτήσει ανοσία. Για ένα στέλεχος εποχικής γρίππης με τιμή R 1,3 το όριο για να υπάρξει ανοσία θα ήταν ένα ποσοστό μόλις 23%.
«Το πρόβλημα αυτή τη στιγμή είναι ότι δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια πόσο γρήγορα μεταδίδεται ο ιός χωρίς καμία προφύλαξη μέσα από τα ταξίδια και τις συνήθεις κοινωνικές δραστηριότητες που είχαμε πριν από έναν χρόνο», αναφέρει ο Γουίνφριντ Πικλ, καθηγητής ανοσολογίας στο Medical University της Βιέννης. Με τόσες πολλές χώρες αυτή τη στιγμή να μην λειτουργούν υπό κανονικές συνθήκες, η υπόθεση είναι ότι ο δείκτης R για τον Covid-19 «βρίσκεται πιο κοντά στο 4 παρά στο 2», προσθέτει ο ίδιος. Σημειώνει επίσης ότι με ένα εμβόλιο που έχει, με βάση τις πρώτες ενδείξεις από τις κλινικές δοκιμές, αποτελεσματικότητα γύρω στο 90%, για να πετύχει η ανοσία της αγέλης, είναι απαραίτητο να πάθει ανοσία ένα ποσοστό του πληθυσμού αντίστοιχο με το ποσοστό αποτελεσματικότητας του εμβολίου. Ωστόσο, η Αμες Αντάλτζα, που κάνει την υποτροφία της στο Johns Hopkins Center for Health Security, υπογραμμίζει ότι ένας καλός στόχος για την ανοσία της αγέλης στις ΗΠΑ είναι να αποκτήσει ανοσία ένα ποσοστό μεγαλύτερο από το 70% του πληθυσμού, επισημαίνοντας ωστόσο ότι το ποσοστό μπορεί να χρειαστεί να αυξηθεί εάν τα εμβόλια είναι λιγότερο αποτελεσματικά.
Μπορεί να σταματήσει η μετάδοση;
Ακόμη ένας καθοριστικός παράγοντας κατά τους ειδικούς είναι εάν τα εμβόλια κατά του Covid-19 που επιλέγει μία κυβέρνηση μπορούν να σταματήσουν τη μετάδοση του ιού. Με βάση τις μέχρι τώρα ενδείξεις, τα πρώτα εμβόλια κατά του Covid-19 θα μπορούν να προστατεύσουν τα άτομα από το αναπτύξουν την ασθένεια. Κανένας όμως δεν μπορεί να αποκλείσει ότι τα άτομα μπορούν και πάλι να προσβληθούν από τον ιό SARS-CoV-2 και να τον μεταδώσουν σε άλλους χωρίς να το γνωρίζουν. Ο Μπόντο Πλάτστερ, καθηγητής και αναπληρωτής διευθυντής του Institute for Virology στο Πανεπιστήμιο του Μάιντς στη Γερμανία, αναφέρει ότι τα εμβόλια είναι δύσκολο να σταματήσουν εντελώς τη μετάδοση κάποιων ασθενειών, ειδικά αυτών που προσβάλουν το αναπνευστικό σύστημα. Επίσης, ο Πένι Γουάρντ, καθηγητής φαρμακολογίας στο King’s College London, αναφέρει ότι ενώ η προστασία κατά της ασθένειας έχει αξία για το ίδιο το άτομο, δεν εμποδίζει τη μετάδοση του ιού και φυσικά τον κίνδυνο νόσου στα άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί.
Εμφαση στις ευάλωτες ομάδες
Η Ρίλεϊ καταλήγει ότι προς το παρόν, ως φαίνεται, η ιδέα της ανοσίας της αγέλης μέσω των εμβολίων κατά του Covid-19 δεν είναι εφικτή. Συστήνει ως μία καλύτερη λύση τον εμβολιασμό των πιο ευάλωτων ομάδων, χωρίς να εκδηλώνονται ανησυχίες για τα πιο δυνατά μέλη της «αγέλης». «Ας ξεχάσουμε την προστασία της μάζας και προστατεύσουμε τους ευάλωτους», είναι το μήνυμα που στέλνει.
