Kathimerini.gr
Πέτρος Παπακωνσταντίνου
Πόσο γρήγορα έρχονται τα πάνω κάτω στο διεθνές σκηνικό επί ημερών του 47ου Αμερικανού προέδρου… Στις 28 Φεβρουρίου, ο Ντόναλντ Τραμπ και ο αντιπρόεδρός του, Τζέι Ντι Βανς, έδιωχναν κακήν κακώς τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι από τον Λευκό Οίκο, αφού τον είχαν τραμπουκίσει μπροστά στις κάμερες, αποκαλώντας τον αχάριστο, αγενή και τυχοδιώκτη που ρισκάρει Γ΄ παγκόσμιο πόλεμο. Αμέσως μετά διέκοψαν τη ροή αμερικανικών όπλων και πληροφοριών προς το Κίεβο. Μόλις 11 ημέρες αργότερα, όμως, Αμερικανοί και Ουκρανοί συνομολόγησαν στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας κοινή πρόταση για εκεχειρία ενός μήνα και εκκίνηση ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων. «Το μπαλάκι είναι τώρα στην πλευρά της Μόσχας», δήλωσε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, ενώ η βοήθεια στην Ουκρανία αποκαταστάθηκε, χωρίς μάλιστα ο Ζελένσκι να έχει υπογράψει ακόμη την περιλάλητη συμφωνία για τα ορυκτά.
O Βλαντιμίρ Πούτιν δεν είναι από τους ανθρώπους που υπακούουν στη λογική του «take it or leave it», ούτε συνηθίζει να παίρνει βιαστικές αποφάσεις υπό πίεση. Προτού ακόμη υποδεχθεί στο Κρεμλίνο τον ειδικό απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, φρόντισε να πετάξει το μπαλάκι πίσω στην Ουάσιγκτον. Η ιδέα του Τραμπ για εκεχειρία είναι πολύ καλή, είπε ο Ρώσος πρόεδρος, σπεύδοντας να προσθέσει κάμποσα «αλλά», που μετέτρεπαν το «κατ’ αρχήν ναι» σε «στην πράξη όχι». Μια προσπάθεια να κερδηθεί χρόνος ώστε να ολοκληρωθεί ο εξοστρακισμός των Ουκρανών από τα εδάφη που κατέλαβαν τον Αύγουστο στη ρωσική περιφέρεια του Κουρσκ. Αλλωστε, μόνον αφελείς θα πίστευαν ότι ο Πούτιν θα καθόταν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αφήνοντας στο Κίεβο ένα χαρτί τέτοιας ανταλλακτικής αξίας.
Κέρδος ο Τραμπ
Σύμφωνα με τον Ρώσο πολιτικό αναλυτή Ιλία Γκερασίμοφ, ο Πούτιν «δεν αποκλείεται τελικά να αποδεχθεί μια εκεχειρία που θα ήταν από τακτική άποψη δυσμενής, αλλά από στρατηγική ευνοϊκή» για τη χώρα του. Από την πλευρά της στρατιωτικής τακτικής, οι Ρώσοι δεν έχουν κανένα λόγο αυτή τη στιγμή να σιγήσουν τα όπλα, καθώς ο στρατός τους κερδίζει, έστω και με μεγάλο κόστος, έδαφος – χώρια που η άνοιξη θα κάνει σε λίγο το πεδίο ευνοϊκότερο για επιθετικές επιχειρήσεις. Αλλά από τη σκοπιά της πολιτικής στρατηγικής, τα όποια εδαφικά κέρδη (και δεν είναι τα εδάφη που λείπουν στη Ρωσία) ωχριούν μπροστά στο μεγάλο κέρδος να διατηρήσει μια καλή σχέση με τον Τραμπ, βάζοντας τεράστια σφήνα στην καρδιά της ευρωατλαντικής συμμαχίας.
Ο Πούτιν βέβαια δεν θα ήθελε να βρεθεί στη θέση του Γκορμπατσόφ, ο οποίος αφέθηκε στην καλή πίστη της Ουάσιγκτον αναφορικά με τις αόριστες υποσχέσεις του πατρός Μπους για μη επέκταση του ΝΑΤΟ. Η αναφορά του στην ανάγκη να αντιμετωπιστούν «οι θεμελιώδεις αιτίες της σύγκρουσης» παραπέμπουν στις πάγιες αξιώσεις σχετικά με τη στρατιωτική ουδετερότητα της Ουκρανίας και τη συρρίκνωση του στρατού της, την απόσυρση δυνάμεων του ΝΑΤΟ από τα ρωσικά σύνορα και τη διεξαγωγή εκλογών για την αντικατάσταση του Ζελένσκι. Θα ήταν ειρωνεία της Ιστορίας, αλλά όχι απίθανο, οι δυτικοί που πανηγύρισαν την ένταξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ να αποδεχθούν τη φινλανδοποίηση της Ουκρανίας.
Χάος
Υπάρχει ωστόσο ένας άλλος παράγοντας που καθιστά περισσότερο δυσεπίλυτο το δίλημμα του Ρώσου προέδρου: η έλλειψη προβλεψιμότητας στις αντιδράσεις του Αμερικανού ομολόγου του. Από τον Παναμά μέχρι τη Γάζα και από τη θέση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ μέχρι τις σχέσεις τους με την Κίνα, ο Τραμπ άλλα λέει το πρωί, άλλα το μεσημέρι και άλλα το βράδυ. Αυτές οι χαοτικές μεταστροφές δεν μπορούν να αποδοθούν μόνο στον «άστατο» χαρακτήρα του ή στη σκόπιμη αντιγραφή της «τακτικής του τρελού προέδρου» που δοκίμασε ο Ρίτσαρντ Νίξον για να εκβιάσει τους αντιπάλους του στον Ψυχρό Πόλεμο. Περισσότερο απηχούν τον εσωτερικό διχασμό του ρεπουμπλικανικού κατεστημένου για τα όρια και τον διεθνή ρόλο μιας υπερδύναμης σε αποδρομή.
