Πώς ο θόρυβος κόβει χρόνια από τη ζωή μας

ΕΜ. ΜΠΑΟΥΜΓΚΡΤΝΕΡ, ΤΖ. ΚΑΟ, ΕΛ. ΛΟΥΤΖ, Ζ. ΣΑΝΤΓΚΟΥΙΚ, Ρ. ΤΕΪΛΟΡ, Ν. ΘΡΟΥΠ, ΤΖ. ΓΟΥΙΛΙΑΜΣ / THE NEW YORK TIMES

Ενα ανοιξιάτικο απόγευμα στο Μπάνκερς Χιλ του Σαν Ντιέγκο, η θαλασσινή αύρα κάνει τα φύλλα να θροΐζουν, ενώ οι γείτονες κουβεντιάζουν στους δρόμους. Η γαλήνια ατμόσφαιρα διακόπτεται από τον διαπεραστικό βρυχηθμό των αεροπλάνων που διασχίζουν τον ουρανό κάθε τρία λεπτά. Θόρυβοι σαν κι αυτόν δεν είναι απλώς ενοχλητικοί. Tον τελευταίο καιρό πληθαίνουν οι έρευνες που αποδεικνύουν ότι είναι και επικίνδυνοι για την υγεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο υπέρτασης, εγκεφαλικoύ επεισοδίου και καρδιακής προσβολής.

Για να κατανοήσουν τους τρόπους με τους οποίους το σώμα αντιδρά στον θόρυβο, επιστήμονες παρακολούθησαν αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα, καθώς και αυξομειώσεις της αρτηριακής πίεσης και των καρδιακών παλμών σε άτομα με παρατεταμένη έκθεση σε έντονους ήχους. Αναλύσεις εγκεφαλικών σαρώσεων και ιατρικών αρχείων στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης δείχνουν πως όσοι ζουν σε περιοχές με υψηλά επίπεδα ηχορρύπανσης είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν αρτηριακές φλεγμονές, έντονα ενεργοποιημένη αμυγδαλή του εγκεφάλου και σοβαρά καρδιακά επεισόδια.

Τι σημαίνει δυνατός ήχος;

Ο ήχος μετριέται στην κλίμακα των ντεσιμπέλ, βάσει της οποίας η σχεδόν απόλυτη σιωπή αντιστοιχεί σε 0 ντεσιμπέλ, ενώ η έκρηξη μιας κροτίδας φτάνει περίπου τα 140 ντεσιμπέλ. Σε σύγκριση με ένα ήσυχο δωμάτιο, μια διερχόμενη εμπορική αμαξοστοιχία αγγίζει περίπου τα τετραπλάσια ντεσιμπέλ. Αλλά η διαφορά στο πόσο δυνατά ακούγεται το τρένο είναι δραματική. Το τρένο μοιάζει πάνω από 500 φορές πιο θορυβώδες. Αυτό συμβαίνει επειδή η κλίμακα των ντεσιμπέλ είναι λογαριθμική και όχι γραμμική: Με κάθε αύξηση 10 ντεσιμπέλ, η αίσθηση της έντασης διπλασιάζεται. Και αυτό σημαίνει ότι η τακτική έκθεση σε θόρυβο, έστω και σε μερικά ντεσιμπέλ πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα, επιβαρύνει τον οργανισμό.

Μελέτη που παρακολούθησε περισσότερα από τέσσερα εκατομμύρια άτομα για πάνω από μια δεκαετία διαπίστωσε ότι, ξεκινώντας από τα 35 ντεσιμπέλ και με κάθε αύξηση των 10 ντεσιμπέλ, ο κίνδυνος θανάτου από καρδιαγγειακές παθήσεις αυξάνεται κατά 2,9%, ενώ η πιθανότητα εμφράγματος κατά 4,3%.

Επιστήμονες εκτιμούν πως οι έντονες διακυμάνσεις εντείνουν τις επιπτώσεις του θορύβου στον οργανισμό. Εικάζουν πως οι απότομοι, διαπεραστικοί ήχοι, όπως οι κινητήρες αεροσκαφών ή το σφύριγμα των τρένων, είναι πιο επιζήμιοι για την υγεία από το συνεχές βουητό ενός πολυσύχναστου δρόμου, ακόμη και αν οι μέσες τιμές ντεσιμπέλ είναι συγκρίσιμες.

Για να οπτικοποιήσουν το φαινόμενο, Ελβετοί ερευνητές συνέκριναν τα επίπεδα του νυχτερινού θορύβου κατά μήκος ενός αυτοκινητοδρόμου και ενός σιδηροδρόμου. Παρόμοια επίπεδα ντεσιμπέλ παρατηρήθηκαν και στα δύο μέρη. Ομως, ενώ το βουητό του αυτοκινητοδρόμου παρέμενε σχετικά σταθερό, το τακτικό πέρασμα των τρένων δημιουργούσε εντονότερες διακυμάνσεις. Αυτή η «διαλείπουσα συχνότητα θορύβου» έχει συσχετιστεί με καρδιακές προσβολές, καρδιακή ανεπάρκεια και εγκεφαλικά επεισόδια.

Οι πιο ευάλωτοι

Οι χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις και οι μειονότητες είναι περισσότερο εκτεθειμένες σε επιβλαβή επίπεδα ηχορρύπανσης, καθώς είναι συχνά αυτές με τις λιγότερες επιλογές στέγης και πιο πιθανό να ζουν κοντά σε δρόμους υψηλής κυκλοφορίας και θορυβώδεις βιομηχανικές περιοχές. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη απογραφή των ΗΠΑ, σε κοινότητες υψηλών εισοδημάτων καταγράφονται κατά μέσον όρο 44 ντεσιμπέλ, ενώ σε περιοχές όπου οι μισοί κάτοικοι βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας τα επίπεδα αγγίζουν τα 47 ντεσιμπέλ. Γειτονιές με ελάχιστους μαύρους κατοίκους παρουσίασαν κατά μέσον όρο περίπου 42 ντεσιμπέλ, σε σύγκριση με περίπου 46 ντεσιμπέλ που καταγράφηκαν σε κατεξοχήν μαύρες κοινότητες. Οι ανισότητες αυτές δεν συναντώνται αποκλειστικά στις ΗΠΑ. Μοντέλα χωροταξικού σχεδιασμού έχουν αναδείξει παρόμοια μοτίβα και σε άλλες χώρες.

Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση καρδιακών παθήσεων, η ηχορρύπανση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί πλήρως με ιατρικά μέσα. Απαιτούνται νομοθετικές αλλαγές. Οι ευρωπαϊκές χώρες προηγούνται σημαντικά του υπόλοιπου κόσμου. Η Ε.Ε. υποχρεώνει τα κράτη-μέλη να εποπτεύουν τα επίπεδα θορύβου και να εκπονούν σχέδια δράσης για τις πιο ευάλωτες κοινότητες κάθε πέντε χρόνια. Επιμέρους πόλεις και χώρες έχουν λάβει περαιτέρω μέτρα. Το Παρίσι έχει εγκαταστήσει κάμερες θορύβου που μετρούν τα επίπεδα ήχου, με πρόστιμα να επιβάλλονται στους οδηγούς που τα υπερβαίνουν, ενώ εθνικές «ώρες κοινής ησυχίας» έχουν καθιερωθεί στην Ελβετία. Στο Μπάνκερς Χιλ του Σαν Ντιέγκο, τα συμπληρώματα βιταμινών, οι ωτοασπίδες και το σφράγισμα των παραθύρων παραμένουν προς το παρόν οι μόνες διαθέσιμες λύσεις.