Kathimerini.gr
Σοφία Χρήστου
Εχουν περάσει 14 χρόνια από τότε που μία ομάδα επιστημόνων από το τμήμα περιβαλλοντικής υγείας του Πανεπιστημίου της Βοστώνης ξεκίνησε να εξετάζει αν και κατά πόσο η έκθεση μας στην ακραία ζέστη επηρεάζει την ψυχική μας υγεία προκαλώντας μας άσχημα συναισθήματα και κακή συμπεριφορά.
Η απότομη έκθεση σε τόσα ζεστά περιβάλλοντα μπορεί να προκαλέσει μία ευερεθιστότητα στους ανθρώπους, επιδρώντας περισσότερο σε άτομα που δεν τα έχουν συνηθίσει
Δεδομένου πως μία τέτοια συσχέτιση ήταν δύσκολο να αποδειχθεί καθώς κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή, οι επιστήμονες αποφάσισαν να αφοσιωθούν στην έρευνα για εννέα ολόκληρα χρόνια αντλώντας δεδομένα από τα επείγοντα περιστατικά διάφορων νοσοκομείων στις ΗΠΑ.
Δημοσιεύοντας την αναλυτική μελέτη πριν δύο χρόνια στην επιθεώρηση JAMA Psychiatry, ανέφεραν πως όχι μόνο τα περιστατικά ψυχικής υγείας επιδεινώθηκαν κάθε φορά που είχε καύσωνα, αλλά μεγάλη μερίδα ανθρώπων διαγνώστηκε με άγχος και διαταραχές στη διάθεση.
Για να αποδειχθεί η συσχέτιση της θερμότητας και της αλλαγής συμπεριφοράς ερευνήθηκαν τα συμπτώματα 2.243.395 ασθενών από τις συνολικά 3.496.762 επισκέψεις στα επείγοντα νοσοκομείων.
«Νομίζω ότι όλοι εμείς οι κλινικοί γιατροί συμφωνούμε ιδιαίτερα ότι υπάρχει μια πραγματικά ενδιαφέρουσα αποδεδειγμένη σχέση μεταξύ της θερμότητας και μιας ολόκληρης ομάδας αντικοινωνικών συμπεριφορών, όπως η ευερεθιστότητα, η εχθρότητα, η αγένεια και η επιθετικότητα», είχε σχολιάσει στην Huffpost η Κιμ Γκόργκενς, κλινική καθηγήτρια στη Μεταπτυχιακή Σχολή Επαγγελματικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Ντένβερ.
Καύσωνες και ψυχική υγεία
Οι παραπάνω μελέτη είναι μία από τις μεγαλύτερες ενός ευρέος ερευνητικού έργου που επικεντρώνει στην επίδραση του καύσωνα στη ψυχική μας υγεία και την καθημερινότητά μας γενικά, με τους ειδικούς πλέον να έχουν περισσότερα στοιχεία στη διάθεσή τους σχετικά με το πώς μπορεί να επηρεαστεί η ψυχολογική μας ευεξία. Ηδη από το 2018, ο ερευνητής Νικ Ομπράντοβιτς ο οποίος ανέλυσε τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής για την ψυχική υγεία είχε δηλώσει πως «σε όλο το φάσμα της ψυχικής υγείας, οι ακραίες θερμοκρασίες είναι επιζήμιες για την ψυχική ευημερία».
Ερχόμενοι στο σήμερα, όπου η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη όλο και περισσότερο με ακραία ζέστη, δεδομένου πως η Κυριακή 21η Ιουλίου καταγράφηκε ως η θερμότερη ημέρα στην Ιστορία, οι ειδικοί δεν έχουν βρει μεν αν οι υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στον εγκέφαλο, αλλά είναι βέβαιοι ότι η ζέστη προκαλεί αλλαγές και στη συμπεριφορά μας.
Αύξηση θυμού, απογοήτευσης και άγχους
Ρωτώντας τον Μουνρό Κουλούμ, κλινικό νευροψυχολόγο στο Ινστιτούτο Εγκεφάλου Peter O’Donnell στο Ντάλας πώς επηρεάζει την ψυχική μας υγεία η έκθεση σε τόσο υψηλές θερμοκρασίες για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, ο ίδιος αναφέρει πως οι περισσότερες έρευνες δείχνουν πως η απότομη έκθεση σε τόσα ζεστά περιβάλλοντα μπορεί να προκαλέσει μία ευερεθιστότητα (σ.σ. συναισθήματα θυμού ή απογοήτευσης) στους ανθρώπους, προσθέτοντας πως ενδέχεται να υπάρχει μεγαλύτερη επίδραση σε άτομα που δεν τα έχουν συνηθίσει.
Ο ειδικός επισημαίνει πως η μελέτη της σχέσης μεταξύ ακραίας ζέστης με την αύξηση θυμού ή βίας είναι από μόνη της ένα πολύπλοκο πεδίο, ωστόσο πλέον υπάρχουν διάφορα δεδομένα που δείχνουν αυτή την τάση. «Σίγουρα χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να διερευνηθούν οι τάσεις αυτών των δεδομένων διαχρονικά σε διάφορες περιοχές», προσθέτει.
Ο κ. Κουλούμ τονίζει επίσης πως οι άνθρωποι που βιώνουν ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να εμφανίζουν πρόσθετο άγχος ειδικά όταν συνειδητοποιούν ότι αυτό συμβαίνει στο πλαίσιο της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Πράγματι, μία έκθεση του 2023 από την Αμερικανική Ψυχολογική Ενωση (APA) διαπίστωσε ότι η ψυχική υγεία των νέων κινδυνεύει περισσότερο από την αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη απαιτεί μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση, ετοιμότητα και διεθνείς δράσεις, ιδίως στις περιοχές που δεν έχουν ιστορικά συνηθίσει σε υψηλότερες θερμοκρασίες.
Τα δύσκολα είναι μπροστά
Την ίδια ώρα οι εκτιμήσεις των ειδικών για την επιβίωση σε έναν κόσμο με περισσότερους και εντονότερους καύσωνες γίνονται όλο και πιο δυσοίωνες.
Ο Κιμ Μαίντενμπάουερ, επίκουρος καθηγητής ψυχολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον είχε αναφέρει πως «έτσι όπως πάμε τώρα, τα πράγματα θα χειροτερέψουν. Αν δεν καταλαβαίνουμε καν το εύρος της επίδρασης που έχει η ζέστη πάνω μας, αυτό προοιωνίζεται άσχημα για την ικανότητά μας να προστατεύσουμε τους ανθρώπους από τις αρνητικές ψυχολογικές συνέπειες».
Ηδη ερευνητικές ομάδες σε διάφορα πανεπιστήμια των ΗΠΑ έχουν βρει συσχέτιση των ακραίων καιρικών συνθηκών τόσο με την αύξηση περιστατικών έμφυλης βίας όσο και με την τέλεση βίαιων εγκλημάτων.
Βάσει των παραπάνω είναι σαφές πως υπάρχει επιτακτική ανάγκη για αλλαγές στην πολιτική και τις υποδομές που στοχεύουν στην προστασία της ψυχικής υγείας από τις επιπτώσεις των υψηλών θερμοκρασιών.
Οπως τονίζει χαρακτηριστικά στην «Κ» ο κ. Κουλούμ, όσο η υπερθέρμανση του πλανήτη εξελίσσεται, απαιτείται μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση, ετοιμότητα και διεθνείς δράσεις, ιδίως στις περιοχές που δεν έχουν ιστορικά συνηθίσει σε υψηλότερες θερμοκρασίες.
