Kathimerini.gr
Βαθιά μέσα στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου, το νοσοκομείο Σαν Ραφαέλ, στη νότια Κολομβία, έχει κατακλυστεί από ασθενείς. Είναι ένα ανοιξιάτικο απόγευμα με καύσωνα και όλες οι πλαστικές καρέκλες στην κλινική έχουν καταληφθεί. Κάποιοι είναι σκυμμένοι στα καθίσματα, έχοντας κλειστά μάτια και αργή αναπνοή. Αλλοι, φορούν μάσκες μέχρι το πιγούνι, κι άλλοι κάνουν αέρα με ιατρικούς φακέλους.
Συνήθως πέντε έως 20 εμπύρετοι ασθενείς καταφθάνουν σε αυτή τη μικρή κλινική κάθε μέρα με συμπτώματα όπως εμετός, πόνοι και έντονη ρίγη παρά τον καύσωνα. Μερικοί μπορεί να είναι θετικοί στην ελονοσία ή τον δάγκειο πυρετό. Η αλήθεια όμως είναι πως οι γιατροί δεν ξέρουν από τι νοσούν οι περισσότεροι ασθενείς.
Η περιοχή αυτή της νότιας Αμερικής χαρακτηρίζεται από τεράστια βιοποικιλότητα. Το πυκνό δάσος από καουτσουκόδεντρα, φοίνικες και περισσότερες από 40.000 άλλες ποικιλίες χλωρίδας προσφέρει το τέλειο έδαφος αναπαραγωγής για τα κουνούπια, τα οποία είναι φορείς της ελονοσίας, του δάγκειου πυρετού και του ιού τσικουνγκούνια.
Πολλοί από τους ασθενείς στο Σαν Ραφαέλ έχουν διανύσει μεγάλες αποστάσεις για να αναζητήσουν θεραπεία, πλέοντας με βάρκες κατά μήκος του ποταμού Αμαζονίου. Συχνά κάνουν επίσης την εμφάνισή τους τουρίστες και μετανάστες που εμφανίζουν πυρετό.
«Είναι ασυνήθιστο να βλέπουμε τόσα πολλά κρούσματα πυρετού τόσο νωρίς μέσα στη χρονιά», λέει ο Χορχέ Εμίλιο Οσόριο, κτηνίατρος και ιολόγος. Προσπερνά τους ασθενείς, στρίβει σε μια γωνία και μπαίνει σε ένα στενό δωμάτιο. Μέσα σε ένα ντουλάπι κάτω από έναν βρώμικο νεροχύτη βρίσκονται μερικά rapid-test για δάγκειο πυρετό, γρίπη και ελονοσία, κατασκευασμένα από την Abbott Laboratories. Ακόμα όμως και όταν γίνονται αυτά τα τεστ, τα περισσότερα βγαίνουν αρνητικά.
Λύνοντας ιατρικά «μυστήρια»
«Αν δεν είναι ελονοσία ή δάγκειος πυρετός. Τότε τι είναι;», αναρωτιέται ο Οσόριο. Ορισμένοι ασθενείς παραμένουν για μέρες χωρίς διάγνωση, πολλοί από αυτούς είναι παιδιά. «Κλαίνε πολύ», λέει μια βοηθός εργαστηρίου. Εάν η κατάσταση των ασθενών επιδεινωθεί τόσο ώστε να αρχίσουν να αιμορραγούν ή να παρουσιάζουν οργανική ανεπάρκεια, μπορεί να μεταφερθούν από το Σαν Ραφαέλ στη Λετίσια, μια μικρή πόλη στο νοτιότερο άκρο της Κολομβίας που διαθέτει νοσοκομεία με περισσότερα μέσα. Ακόμη και τότε, οι γιατροί μπορεί να μη βρουν την υποκείμενη αιτία της ασθένειας.
Τέτοια ιατρικά «μυστήρια» δεν εμφανίζονται μόνο στη λεκάνη του Αμαζονίου. Ο Οσόριο «κυνηγάει» νέους και αναδυόμενους ιούς σε ολόκληρη την Κολομβία, από τα υψώματα των Ανδεων μέχρι τις παρυφές του Νταριέν, στα βόρεια της χώρας. Ο ίδιος, επειδή ανησυχούσε για τις άγνωστες ασθένειες που εμφανίζονται στην πατρίδα του, αποφάσισε να δημιουργήσει μια ομάδα που απευθύνεται στους ασθενείς έχοντας ένα ασυνήθιστο αίτημα: «Θα μοιραζόσασταν ένα δείγμα αίματος σε μια προσπάθεια να αποτρέψουμε την επόμενη πανδημία;».
Οσα ανακαλύπτει η ομάδα του Οσόριο στα δείγματα, τα μοιράζεται με τους επιστήμονες στα κεντρικά γραφεία της Abbott Laboratories, σε ένα προάστιο βόρεια του Σικάγο. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η εταιρεία απέκτησε φήμη ως η πρώτη γραμμή άμυνας κατά της νόσου, παίρνοντας την έγκριση της αμερικανικής κυβέρνησης για τεστ ανίχνευσης του κορωνοϊού, εννέα ολόκληρους μήνες προτού κυκλοφορήσει στην αγορά το πρώτο εμβόλιο.
Σήμερα, οι φαρμακοβιομηχανίες έχουν σε μεγάλο βαθμό απομακρυνθεί από την αντιμετώπιση πανδημικών απειλών και έχουν στραφεί σε πιο προσοδοφόρες ευκαιρίες, όπως η ανάπτυξη φαρμάκων για την απώλεια βάρους και εξειδικευμένων ιατρικών προϊόντων. Η Abbott, ωστόσο, παραμένει αφοσιωμένη στο έργο της αντιμετώπισης της επόμενης πανδημίας.
Η εταιρεία έχει δώσει 20 εκατομμύρια δολάρια σε «κυνηγούς» ιών όπως ο Οσόριο μέσω της Abbott Pandemic Defense Coalition, την οποία δημιούργησε τον Μάρτιο του 2021, όταν η πανδημία του κορωνοϊού βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη. Αυτοί οι «κυνηγοί» αποτελούν την πρώτη γραμμή της παγκόσμιας επιτήρησης των ιών, συλλέγοντας δείγματα από ασθενείς με μυστηριώδεις ασθένειες σε 60 περιοχές από 19 χώρες. Με βάση τα δεδομένα που συλλέγονται, η Abbott αναπτύσσει διαγνωστικά εργαλεία που θα μπορούσαν μια μέρα να χρειαστούν άμεσα.
Ωστόσο, για να δημιουργηθεί ένα τεστ ικανό να ανιχνεύσει μια συγκεκριμένη απειλή, πρέπει πρώτα να εντοπιστεί το παθογόνο που προκαλεί την ασθένεια. Περισσότεροι από 100 εμπειρογνώμονες σε όλο τον κόσμο που ερωτήθηκαν φέτος από την Abbott προσδιόρισαν την αρχική επιτήρηση των αναδυόμενων παθογόνων μικροοργανισμών ως το σημαντικότερο κενό στην ετοιμότητα απέναντι στην επόμενη πανδημία.
«Το κουτί της Πανδώρας»
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η κλιματική αλλαγή έχει ανοίξει «το κουτί της Πανδώρας» όσον αφορά την εμφάνιση και διάδοση υφιστάμενων ή νέων ασθενειών.
Το 2023 ήταν το θερμότερο που έχει καταγραφεί ποτέ, και το 2024 αναμένεται να το ξεπεράσει. Παράλληλα, η αυξανόμενη συχνότητα καταιγίδων, πλημμυρών και ξηρασίας έχει δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για τα κουνούπια, τα οποία χρειάζονται στάσιμα νερά για να αναπαραχθούν. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η εποχή των κουνουπιών είναι περίπου 16 ημέρες μεγαλύτερη από ό,τι ήταν το 1979 και η γεωγραφική τους εξάπλωση είναι πολύ ευρύτερη. Ο δάγκειος πυρετός σημειώνει ρεκόρ φέτος στην αμερικανική ήπειρο και φέτος τον Ιούνιο τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων εξέδωσαν προειδοποίηση για τον αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης στις ΗΠΑ.
Πέρα από τα κουνούπια, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να ενισχύσει παθογόνα που είναι γνωστό ότι προσβάλλουν τον άνθρωπο. Ενδεικτικά, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι από το 2030 έως το 2050, η κατάσταση αυτή θα οδηγήσει σε 250.000 επιπλέον θανάτους παγκοσμίως κάθε χρόνο.
Οι μισοί από τους εμπειρογνώμονες που ερωτήθηκαν από την Abbott τοποθετούν την επόμενη πανδημία τύπου Covid σε διάστημα 5 έως 10 ετών, ενώ το 15% εκτιμά ότι θα έρθει μέσα στα επόμενα πέντε. Ως επικεφαλής της ομάδας για την άμυνα κατά της πανδημίας, ο Γκάβιν Κλόχερτι αναφέρει πως η Abbott του έδωσε «λευκή επιταγή» όσον αφορά την ανακάλυψη νέων παθογόνων αλλά και τη μελέτη των τρόπων που η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει τις ασθένειες.
Η ομάδα της Abbott εστιάζει την έρευνα πολύ πέρα από τις ασθένειες που μεταδίδονται από κουνούπια. Η κλιματική αλλαγή, σε συνδυασμό με την παγκοσμιοποίηση και τη μετανάστευση, έχει φέρει τους ανθρώπους σε επαφή με πλήθος ζώων τα οποία συχνά μεταφέρουν ασθένειες, όπως οι νυχτερίδες, τα πουλιά, οι ψύλλοι και τσιμπούρια. Στο πλαίσιο αυτό, οι «κυνηγοί» ακολουθούν τα ίχνη των ιών όπου κι αν τους οδηγήσουν: «Πρέπει να είμαστε ανοιχτόμυαλοι, γιατί η φύση μπορεί να μας φέρει απέναντι σε κάτι απροσδόκητο», σημειώνει ο Κλόχερτι.
Με πληροφορίες από Bloomberg
