Του Γιώργου Σκαφιδά
«Θα καταφέρει ο Ιμάμογλου να μείνει εκτός φυλακής;» ήταν ο τίτλος άρθρου που είχε δημοσιευτεί στην «Κ» τον περασμένο Ιανουάριο. Περίπου δύο μήνες μετά, η απάντηση δίνεται πια επί του πεδίου, με τις αστυνομικές δυνάμεις να προχωρούν στη σύλληψη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης έπειτα από έφοδο στην οικία του, μια ημέρα αφότου του ακύρωσαν το πανεπιστημιακό πτυχίο, το οποίο όμως απαιτούνταν προκειμένου εκείνος να έχει το δικαίωμα να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία της χώρας ενόψει των εκλογών του 2028.
Από σήμερα και για τις επόμενες τέσσερις μέρες, οι διαδηλώσεις και οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας έχουν απαγορευθεί με εντολή της ανωτάτης αρχής, ενώ και στα social media επιβάλλονται περιορισμοί. Σημειώνεται δε, ότι πέρα από τον Ιμάμογλου συνελήφθησαν σήμερα και δεκάδες άλλοι, μεταξύ αυτών επιχειρηματίες και δημοσιογράφοι. Κοινό τους χαρακτηριστικό: ήταν όλοι (ή θεωρούνταν) αντιπολιτευόμενοι.
Ο στόχος είναι πια (ακόμη πιο) σαφής: ο 53χρονος Ιμάμογλου κατάφερε μεν να νικήσει δύο φορές τον Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη (το 2019 και το 2024), ή τρεις φορές εάν εκλάβουμε ως διπλή την εκλογική αναμέτρηση του 2019 (τον Μάρτιο του 2019, τον Ιούνιο του 2019 και τον Μάρτιο του 2024), αλλά δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να καταφέρει να φτάσει στην κάλπη ως υποψήφιος για την προεδρία της χώρας. Κι όμως, το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) ετοιμαζόταν να δώσει στον Ιμάμογλου το προεδρικό χρίσμα στις 23 Μαρτίου, την ερχόμενη Κυριακή. Κατά «σύμπτωση», μόλις λίγα 24ωρα πριν, εκείνος «έχασε» το -απαραίτητο για την προεδρική υποψηφιότητα- πτυχίο του, το οποίο απορρίφθηκε ως «πλαστό», και εν συνεχεία… συνελήφθη με σωρεία κατηγοριών.
Γιατί τώρα;
Η πλευρά Ερντογάν είναι προφανές εδώ και καιρό ότι θα ήθελε, με κάποιον τρόπο, να βγάλει από τη μέση (πολιτικά μιλώντας) τον Ιμάμογλου, όπως είχε κάνει για παράδειγμα στο παρελθόν και με άλλους πολιτικούς αντιπάλους που τόλμησαν να υψώσουν εκλογικό ανάστημα μπαίνοντας εμπόδιο στα σχέδιά της: Χαρακτηριστική, μεταξύ αυτών, η περίπτωση του Σελαχατίν Ντεμιρτάς, ο οποίος πλήρωσε με πολυετή φυλάκιση το γεγονός ότι το κόμμα του στέρησε (προσωρινά) από το ερντογανικό AKP την αυτοδυναμία στις βουλευτικές εκλογές του 2015 (του Ιουνίου, όχι του Νοεμβρίου).
Ο Ιμάμογλου έπρεπε λοιπόν, κάπως, να πάψει να αποτελεί πολιτική απειλή για την πλευρά Ερντογάν πριν από τις επόμενες κάλπες που κανονικά αναμένονται στην Τουρκία το 2028 (αλλά δεν αποκλείεται να στηθούν πρόωρα)… και αυτό το «κάπως» στη σύγχρονη Τουρκία τείνει να σημαίνει διώξεις και φυλακίσεις, υπό το βάρος κατηγοριών που συνήθως μιλούν είτε για «διαφθορά» (δωροληψίες, δωροδοκίες, παρατυπίες) είτε για «τρομοκρατία» (σχέσεις με το PKK και τα παρακλάδια του) είτε για όλα αυτά και άλλα πολλά μαζί, όπως στην περίπτωση του Ιμάμογλου.
Γιατί όμως ήρθε τώρα η κορύφωση μέσω της σύλληψης, ειδικά στην περίπτωση του Ιμάμογλου; Εκ πρώτης όψεως, εάν στρέψει κανείς το βλέμμα στη διεθνή σκηνή, οι εν εξελίξει τάσεις δείχνουν να ευνοούν τον Τούρκο πρόεδρο δίνοντάς του μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων και πριμοδοτώντας τον με μεγαλύτερα περιθώρια διεθνούς ανοχής.
Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν δείχνει να ενδιαφέρεται για ζητήματα δικαίου και δικαιωμάτων και υπό αυτήν την έννοια δεν θα κάτσει να καταγγείλει ως αντιδημοκρατική ή αυταρχική τη δίωξη ενός ξένου πολιτικού με τον οποίο άλλωστε δεν είχε ιδιαίτερες σχέσεις. Στον αντίποδα, τον Ερντογάν παρουσιάζεται παλαιόθεν να τον συμπαθεί και τρόπον τινά να έλκεται από τον αυταρχισμό του, παρά τα σύννεφα που όντως υπήρξαν παλαιότερα στις σχέσεις τους (σχετικά με τον πάστορα Μπράνσον και τους S-400 για παράδειγμα).
Αλλά και για τους Ευρωπαίους από την άλλη πλευρά, η Τουρκία παρουσιάζεται να έχει αποκτήσει πια πρόσθετη (αμυντική) αξία μέσα σε ένα περιβάλλον ανασυντασσόμενων συσχετισμών ισχύος όπως είναι εκείνο που (ανα)διαμορφώνεται από τη Συρία ως την Ουκρανία αλλά και ενδονατοϊκά στη σκιά του Τραμπ. Εάν η Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ αλλάξει γραμμή έναντι των Ευρωπαίων αφήνοντάς τους στη μοίρα του, αμυντικά μιλώντας, τότε η Τουρκία, ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατός του ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να τους «στηρίξει» καλύπτοντας κενά, ή τουλάχιστον αυτό θέλουν να πιστεύουν κάποιοι από τους «27», οι οποίοι μπορεί τώρα να καταγγείλουν όσα συμβαίνουν στην Κωνσταντινούπολη αλλά δεν θα ήταν διατεθειμένοι στην πράξη να «θυσιάσουν» τη σχέση τους με τον Ερντογάν στον βωμό της υπεράσπισης του Ιμάμογλου, ενός πολιτικού το κόμμα του οποίου ήταν για τελευταία φορά (συγ)κυβέρνηση στην Τουρκία τη δεκαετία του 1990.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ειδικά δε εάν προσθέσει κανείς στις προαναφερθείσες εξελίξεις και την πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παρουσιάζεται να έχει πια ενισχυθεί περιφερειακά έναντι όλων, των Κούρδων συμπεριλαμβανομένων.
Κινήσεις σε δύο μέτωπα από τον Ερντογάν
Το ισλαμοεθνικιστικό δίδυμο των κ.κ. Ερντογάν και Μπαχτσελί ξεκίνησε ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο να κάνει ανοίγματα προς το φιλοκουρδικό Κόμμα Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών-DEM και (εμμέσως) προς τον ίδιο τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ανοίγματα που έμελλε να οδηγήσουν τελικώς, τον περασμένο Φεβρουάριο, στην ιστορική έκκληση που απηύθυνε από τη φυλακή του Ιμραλί ο Οτσαλάν, ζητώντας τον αφοπλισμό και τη διάλυση του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK).
Τότε, γράφαμε ότι ο 71χρονος Ερντογάν επιχειρεί να επαναπροσεγγίσει τους Κούρδους ψηφοφόρους, που είναι δεκάδες εκατομμύρια σήμερα στην Τουρκία, προκειμένου να μπορέσει με την ψήφο τους, ή έστω με την ανοχή τους, να αλλάξει το τουρκικό Σύνταγμα χαρίζοντας έτσι στον εαυτό του μια νέα προεδρική θητεία ή μάλλον μια νέα προεδρική υποψηφιότητα (σημειώνεται ότι με βάση όσα ισχύουν σήμερα στην Τουρκία, ο Ερντογάν δεν θα έχει δικαίωμα να θέσει ξανά υποψηφιότητα για την προεδρία το 2028).
Παράλληλα ωστόσο, την ώρα που προσέγγιζε τους Κούρδους, η κυβερνώσα ισλαμοεθνικιστική Λαϊκή Συμμαχία (AKP-MHP) των κ.κ. Ερντογάν και Μπαχτσελί έσφιγγε τον κλοιό γύρω από τον Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του Οζγκιούρ Οζέλ και του Ιμάμογλου, που είναι όμως το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης και εκείνο που ελέγχει, ήδη από το 2019, τους δημαρχιακούς θώκους σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη με δημάρχους τον Μανσούρ Γιαβάς και τον Ιμάμογλου αντίστοιχα.
Με άλλα λόγια, ο Ερντογάν από τη μία πλευρά παρουσιάστηκε να προσεγγίζει τους Κούρδους, που είναι μεν πολλοί αλλά κομματικά διάσπαρτοι, και από την άλλη να βάζει στο στόχαστρο τους κεμαλιστές-κοσμικιστές του CHP που του «στέρησαν» όλες τις μεγάλες πόλεις στις αυτοδιοικητικές (το 2024, το 2019) κι έφτασαν μόλις μια ανάσα μακριά από την τουρκική προεδρία το 2023 την οποία όμως εξακολουθούν να διεκδικούν ενόψει 2028 (υπενθυμίζεται ότι ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου μπορεί να ηττήθηκε το 2023 από τον Ερντογάν, αλλά με ποσοστά κοντά στο 50% κι αφού προηγουμένως πέρασε στον δεύτερο γύρο, πράγμα πρωτοφανές για τα τουρκικά δεδομένα).
Οι οιωνοί
Πριν από τη σύλληψη του Ιμάμογλου σήμερα, υπενθυμίζεται ότι είχαν συλληφθεί κι άλλοι δήμαρχοι του CHP, τους περασμένους μήνες. Ενδεικτικά αναφέρονται ο δήμαρχος του Μπεσίκτας Ριζά Ακπολάτ για «υποθέσεις διαφθοράς, ο δήμαρχος του Εσένγιουρτ Αχμέτ Οζέρ για «σχέσεις με τρομοκράτες», ο δήμαρχος του Οβάτζικ Μουσταφά Σαρίγκιουλ επίσης για «σχέσεις με τρομοκράτες»… Με άλλα λόγια, ο κλοιός γύρω από τον Ιμάμογλου έσφιγγε… ώσπου έκλεισε σήμερα με τη μορφή χειροπέδας.
Το μέλλον
Τι μέλλει γενέσθαι τώρα στην Τουρκία; Ο ίδιος ο συλληφθείς και το κόμμα του είναι σαφές ότι θα ανεβάσουν τους τόνους, όπως άλλωστε ήδη κάνουν. Για το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) άλλωστε, το διακύβευμα είναι πια υπαρξιακό. Εάν ηττηθεί σε αυτήν τη μάχη και χάσει ένα από τα πιο δυνατά χαρτιά του (τον ίδιο τον Ιμάμογλου, αλλά και τον δήμο της Κωνσταντινούπολης), θα έχει συντριβεί πλήρως. Από την άλλη πλευρά ωστόσο, μπορεί να ελπίζει ότι μέσα από αυτήν τη δοκιμασία θα καταφέρει να κάνει εκείνο το πολυπόθητο άλμα εμπρός και προς τα πάνω, ενδεχομένως νικώντας τον Ερντογάν και εκθέτοντάς τον στο ίδιο του το παιχνίδι. Αλλά και για τον Ερντογάν από την άλλη πλευρά, το διακύβευμα είναι επίσης απολύτως κρίσιμο, καθώς εάν χάσει τώρα ή αναγκαστεί να κάνει πίσω, μπορεί να χάσει στο κοντινό μέλλον και την προεδρία…
Το «από εδώ και πέρα» δεν θα είναι εύκολο, ούτε για τη μία ούτε για την άλλη πλευρά. Αναμένεται να είναι, όμως, αν μη τι άλλο «εκρηκτικό». Ενδεχομένως πρωτοφανώς «εκρηκτικό»… ακόμη και για τα δεδομένα μιας χώρας που φημίζεται για τον επεισοδιακό πολιτικό της βίο όπως είναι η Τουρκία…
