Kathimerini.gr
«Το Ισραήλ δεν θέλει να δει την Τουρκία να αντικαθιστά το Ιράν στη Συρία», τονίζει με νόημα στην «Κ» ο Εϊτάν Γκιλμπόα (φωτ.), καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Bar Ilan, αναλυτής στο Ινστιτούτο Στρατηγικής και Ασφάλειας της Ιερουσαλήμ – JISS, ο οποίος ερμηνεύει ως εξής τις δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου που είχαν θετική χροιά για τον Ερντογάν: «Ο Νετανιάχου ήταν εκείνος που ζήτησε από τον Τραμπ να βοηθήσει στη δημιουργία συνθηκών που θα αποτρέψουν μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας».
Στο πλαίσιο αυτό, θεωρεί ότι η Ουάσιγκτον δεν θα ασκήσει πίεση στο Ισραήλ αλλά στην Αγκυρα. «Η Ελλάδα και το Ισραήλ μοιράζονται στρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα που υπερβαίνουν το κοινό μέτωπο κατά της Τουρκίας», υπογραμμίζει κατά τα άλλα ο Γκιλμπόα, ο οποίος αναφέρεται επίσης στην προοπτική της ευρωτουρκικής προσέγγισης με πεδίο την ασφάλεια: «Η Τουρκία δεν συνέβαλε ποτέ σημαντικά στην ευρωπαϊκή άμυνα, σε αντίθεση με το Ισραήλ, από το οποίο η Ευρώπη έχει αυξήσει σημαντικά τις αγορές όπλων».
– Ποιο είναι το βασικό πρόβλημα του Ισραήλ, και κατ’ επέκταση η βασική του επιδίωξη, με την Τουρκία;
– Το βασικό πρόβλημα είναι ο ίδιος ο Ερντογάν. Δεν είναι απλώς ισχυρός υποστηρικτής της Χαμάς. Δεν είναι μόνο ότι παρέχει προστασία στους ηγέτες της Χαμάς που κατοικούν στην Τουρκία. Αλλά πρόσφατα έφτασε στο σημείο να υποστηρίξει την εξάλειψη του Ισραήλ. Είναι ένας αδίστακτος δικτάτορας. Ενας ακραίος ισλαμιστής και ένας αντισημίτης ηγέτης, ο οποίος μισεί τους Εβραίους και τους Ισραηλινούς. Είναι χαμένη υπόθεση οποιαδήποτε προσέγγιση μαζί του.
– Μετά τη συνάντηση με τον πρωθυπουργό Νετανιάχου, ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε την πρόθεση να παρέμβει για τη βελτίωση των σχέσεων Ισραήλ και Τουρκίας. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό στην πράξη; Σε τι στοχεύει ο Αμερικανός πρόεδρος;
– Ο Ερντογάν προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την υποστήριξή του στην επανάσταση του Αλ Τζολάνι (Αχμέντ αλ Σάρα) στη Συρία, ώστε να χτίσει μια τουρκική στρατιωτική υποδομή σε βάσεις –ειδικά βάσεις αεροπορίας– τις οποίες εγκατέλειψαν οι δυνάμεις του Ασαντ. Το Ισραήλ θεωρεί αυτό το γεγονός σοβαρή απειλή για την εθνική του ασφάλεια. Το Ισραήλ δεν θέλει να δει την Τουρκία να αντικαθιστά το Ιράν στη Συρία. Ο Νετανιάχου ζήτησε από τον Τραμπ να διατηρήσει τις αμερικανικές δυνάμεις στη Συρία και το Ιράκ, να μην τις απομακρύνει. Και ήταν εκείνος που του ζήτησε να βοηθήσει στη δημιουργία συνθηκών που θα αποτρέψουν μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας.
– Θα μπορούσε ο πρόεδρος Τραμπ να τηρήσει μια στάση η οποία θα δημιουργούσε «πονοκεφάλους» στο Ισραήλ; Θα μπορούσε να ασκήσει άβολες πιέσεις στην ισραηλινή κυβέρνηση;
– Οχι. Η πίεση θα είναι ουσιαστικά στον Ερντογάν.
– Από τη μία πλευρά, ο πρόεδρος Τραμπ μιλάει θετικά για τον Ερντογάν. Από την άλλη, οι ΗΠΑ συνεχίζουν –για παράδειγμα– να αρνούνται τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35. Τι έχετε να παρατηρήσετε;
– Ο Τραμπ συμπαθεί δικτάτορες όπως ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Σι Τζινπίνγκ και ο Κιμ Γιονγκ Ουν. Εκείνος και ο Ερντογάν μοιράζονται επίσης την εχθρότητα προς την Ευρωπαϊκή Ενωση και το ΝΑΤΟ. Αλλά τα συμφέροντα των ΗΠΑ σε άλλους τομείς, όπως το Ισραήλ που μάχεται ενάντια στο ριζοσπαστικό Ισλάμ, δεν συμπίπτουν με εκείνα της Τουρκίας.
– Στην Ελλάδα, τίθεται συχνά το ερώτημα πώς μια βελτίωση των σχέσεων ΗΠΑ – Ισραήλ με την Τουρκία θα μπορούσε να επηρεάσει τα δικά της συμφέροντα. Τι λέτε;
– Η Ελλάδα και το Ισραήλ μοιράζονται στρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα που υπερβαίνουν το κοινό μέτωπο κατά της Τουρκίας. Οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία μπορεί να βελτιωθούν, αλλά όσο ο Ερντογάν θα είναι στην εξουσία δεν βλέπω καμία πιθανότητα για μια σημαντική αλλαγή στις σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ.
– Παρακολουθώντας τις εξελίξεις από το Ισραήλ, θεωρείτε λογικό η Ευρώπη να προσεγγίζει την Τουρκία ως συντελεστή της ευρωπαϊκής άμυνας;
– Θα αρκεστώ απλώς να πω ότι πέρα από το Ισραήλ, το οποίο είχε το προηγούμενο διάστημα εξαιρετικές στρατιωτικές επιδόσεις έναντι του Ιράν και των πληρεξουσίων του στη Μέση Ανατολή, η Τουρκία δεν συνέβαλε ποτέ σημαντικά στην ευρωπαϊκή άμυνα. Να σημειωθεί επίσης ότι η Ευρώπη έχει αυξήσει σημαντικά τις αγορές όπλων από το Ισραήλ.
