Kathimerini.gr
Το Ιράν και οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν συνομιλίες στο Ομάν το Σάββατο και συμφώνησαν να τις συνεχίσουν την επόμενη εβδομάδα, σύμφωνα με την ιρανική πλευρά. Οι επαφές στοχεύουν στην αντιμετώπιση της κλιμακούμενης πυρηνικής δραστηριότητας της Τεχεράνης, με τον Ντόναλντ Τραμπ να απειλεί με στρατιωτική δράση εάν δεν υπάρξει συμφωνία.
Ο Ιρανός Υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αρακτσί ανακοίνωσε μέσω του Telegram ότι η αντιπροσωπεία του είχε σύντομη συνάντηση με την αμερικανική αποστολή, υπό την ηγεσία του απεσταλμένου του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, αφού ολοκληρώθηκαν οι συνομιλίες με τη διαμεσολάβηση του Ομάν.
«Μετά το πέρας των έμμεσων συνομιλιών διάρκειας 2,5 και πλέον ωρών, οι επικεφαλής των ιρανικών και αμερικανικών αντιπροσωπειών αντάλλαξαν μερικά λόγια παρουσία του υπουργού Εξωτερικών του Ομάν», ανέφερε ο Αρακτσί.
Ο ίδιος χαρακτήρισε τις επαφές – τις πρώτες ανάμεσα στο Ιράν και τη διοίκηση Τραμπ (συμπεριλαμβανομένης της πρώτης του θητείας το 2017–2021) – ως «παραγωγικές και θετικές».
«Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν να συνεχίσουν τις συνομιλίες την επόμενη εβδομάδα», έγραψε χωρίς να δώσει λεπτομέρειες για τον τόπο και την ημερομηνία. Δεν υπήρξε άμεσο σχόλιο από την αμερικανική πλευρά.
Υπογραμμίζοντας το βαθύ ρήγμα μεταξύ των δύο χωρών, ο εκπρόσωπος του ιρανικού ΥΠΕΞ, Εσμαΐλ Μπαγκαεΐ, ανέφερε στην πλατφόρμα X ότι κάθε αντιπροσωπεία είχε δική της αίθουσα και αντάλλασε μηνύματα μέσω του υπουργού Εξωτερικών του Ομάν.
Σύμφωνα με πηγή από το Ομάν, στο επίκεντρο των συνομιλιών βρέθηκαν η αποκλιμάκωση των περιφερειακών εντάσεων, οι ανταλλαγές κρατουμένων και περιορισμένες συμφωνίες για άρση κυρώσεων σε αντάλλαγμα για τον έλεγχο του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Ο Μπαγκαεΐ διέψευσε το περιεχόμενο αυτό, χωρίς να διευκρινίσει τι ακριβώς θεωρεί ανακριβές, σημειώνει το Reuters.
Το Ομάν διατηρεί μακρά παράδοση μεσολάβησης μεταξύ της Τεχεράνης και της Δύσης και έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωση κρατουμένων.
Επιφυλακτικό το Ιράν, απειλούν οι ΗΠΑ
Το Ιράν προσέρχεται στις συνομιλίες με επιφυλάξεις, διατηρώντας σκεπτικισμό ως προς την επίτευξη συμφωνίας και με δυσπιστία απέναντι στον Τραμπ, ο οποίος έχει επανειλημμένα απειλήσει με βομβαρδισμό εάν η Τεχεράνη δεν σταματήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου — μια διαδικασία που η Δύση θεωρεί πιθανό βήμα προς την κατασκευή πυρηνικών όπλων.
Παρότι οι δύο πλευρές εκφράζουν συγκρατημένη αισιοδοξία, οι διαφωνίες παραμένουν έντονες έπειτα από 20 και πλέον χρόνια διαμάχης. Το Ιράν αρνείται ότι επιδιώκει την απόκτηση πυρηνικών όπλων, όμως χώρες της Δύσης και το Ισραήλ θεωρούν πως αυτός είναι ο στόχος του.
Οι συνομιλίες του Σαββάτου πραγματοποιήθηκαν έμμεσα — όπως ήθελε η Τεχεράνη — και όχι απευθείας, όπως ζητούσε ο Τραμπ.
«Είναι η αρχή. Είναι φυσιολογικό, σε αυτό το στάδιο, οι δύο πλευρές να παρουσιάζουν τις βασικές τους θέσεις με το Ομάν σε ρόλο διαμεσολαβητή», ανέφερε ο Μπαγκαεΐ.
Πιθανή πρόοδος θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκλιμάκωση των εντάσεων στη φλεγόμενη από το 2023 Μέση Ανατολή, με φόντο τον πόλεμο σε Γάζα και Λίβανο, τις πυραυλικές επιθέσεις μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, τις επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα και την πτώση του Ασαντ.
Ωστόσο, μια αποτυχία θα ενίσχυε τους φόβους για σύρραξη στην ευρύτερη περιοχή. Η Τεχεράνη έχει ήδη προειδοποιήσει ότι γειτονικές χώρες που φιλοξενούν αμερικανικές βάσεις θα υποστούν «σοβαρές συνέπειες» εάν εμπλακούν σε οποιαδήποτε στρατιωτική ενέργεια των ΗΠΑ κατά του Ιράν.
Η στάση της Τεχεράνης και οι φόβοι της Δύσης
«Υπάρχει πιθανότητα αρχικής συμφωνίας για περαιτέρω διαπραγματεύσεις, εάν η άλλη πλευρά (ΗΠΑ) προσέλθει στις συνομιλίες επί ίσοις όροις», δήλωσε ο Αρακτσί στην ιρανική τηλεόραση.
Σύμφωνα με Ιρανό αξιωματούχο που μίλησε στο Reuters, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ, έχει δώσει στον Αρακτσί «πλήρη εξουσιοδότηση» για τις συνομιλίες.
Το Ιράν αποκλείει κατηγορηματικά οποιαδήποτε διαπραγμάτευση για τις αμυντικές του δυνατότητες, όπως το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων.
Από την πλευρά τους, οι δυτικές χώρες επισημαίνουν ότι το Ιράν έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα όρια εμπλουτισμού ουρανίου. Ο Τραμπ, ο οποίος από τον Φεβρουάριο έχει επαναφέρει την πολιτική «μέγιστης πίεσης» κατά της Τεχεράνης, αποσύρθηκε από τη συμφωνία του 2015 με το Ιράν και έξι διεθνείς δυνάμεις το 2018, επαναφέροντας σκληρές κυρώσεις.
Εκτοτε, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει επιταχυνθεί, με την Τεχεράνη να εμπλουτίζει ουράνιο σε καθαρότητα 60%, μία ανάσα πριν από τα επίπεδα που απαιτούνται για πυρηνικά όπλα.
Το Ισραήλ, ο στενότερος σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή, θεωρεί το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν υπαρξιακή απειλή και έχει προειδοποιήσει επανειλημμένως ότι θα επέμβει στρατιωτικά αν αποτύχει η διπλωματία.
Την ίδια ώρα, η επιρροή του Ιράν στην περιοχή έχει αποδυναμωθεί σημαντικά τους τελευταίους 18 μήνες, με τους συμμάχους του — «Αξονας της Αντίστασης» — να έχουν διαλυθεί ή αποδυναμωθεί σοβαρά μετά τον πόλεμο στη Γάζα και την πτώση του Μπασάρ αλ Ασαντ στη Συρία.
