Kathimerini.gr
Μανώλης Κωστίδης
Η συνάντηση με τον απόστρατο αντιναύαρχο Τζιχάτ Γιαϊτζί κανονίστηκε μέσω κοινού μας γνωστού και θα μπορούσα να πω πως η υποδοχή και η φιλοξενία που επέδειξε στο πρόσωπό μου ήταν υποδειγματική. Πάντως, οι θέσεις που εκφράζει είναι τόσο σκληρές, σε σημείο να φτάσουμε να έχουμε έντονες συζητήσεις κατά τη διάρκεια της συνέντευξης. Ο πρώην αντιναύαρχος θεωρεί πως η τουρκική υφαλοκρηπίδα επεκτείνεται στο μισό Αιγαίο, υποστηρίζει πως το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι απόλυτα νόμιμο, ισχυρίζεται ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και πως η Τουρκία δικαίως αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία και 152 νησιά και νησίδες στο Αιγαίο!
Ο κ. Γιαϊτζί είναι ο σχεδιαστής του «τουρκολιβυκού μνημονίου» και από τους εμπνευστές της «Γαλάζιας Πατρίδας». Έχει εκδώσει πολλά βιβλία με τις θεωρίες του, κάποια από τα οποία είχα διαβάσει, ενώ μου χάρισε άλλα δύο με ειδική αφιέρωση!
Τον περασμένο Μάιο παραιτήθηκε από τη θέση του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Ναυτικών Δυνάμεων. Σήμερα είναι πρόεδρος του Κέντρου Ναυτικών και Στρατηγικών Σπουδών του ιδιωτικού πανεπιστημίου Bahcesehir.
Προσπάθησα να μάθω πότε ακριβώς ο τουρκικός στόλος αισθάνθηκε ισχυρός ή τι άλλαξε και άρχισε να μιλάει για τη «Γαλάζια Πατρίδα» ή για το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Ο Γιαϊτζί αρχικά μου τόνισε πως τώρα πια είναι στρατιωτικός – ακαδημαϊκός! «Δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα όσα λέτε πως ο τουρκικός στόλος τώρα αισθάνθηκε ισχυρός και έβγαλε αυτές τις θεωρίες. Διότι το θέμα αυτό της συμφωνίας με τη Λιβύη είναι όπως η συμφωνία της διοίκησης της Νότιας Κύπρου (σ.σ. Κυπριακή Δημοκρατία) με την Αίγυπτο, έτσι και η συμφωνία με τη Λιβύη, έχει την ίδια λογική. Είναι νόμιμη. Διότι Τουρκία και Λιβύη, η μια χώρα είναι στην Ασία (Ανατολία), η άλλη στην Αφρική, και μιλάμε για δύο ηπειρωτικές χώρες. Στη συμφωνία αυτή, η Τουρκία δεν συμπεριφέρθηκε μαξιμαλιστικά και τράβηξε μια γραμμή που δεν αγγίζει τη Ρόδο, την Κάσο, την Κάρπαθο, και την Κρήτη», μου δηλώνει.
Αρχίζω να εκφράζω ενστάσεις και του τονίζω πως μαξιμαλιστικές ίσως είναι οι θέσεις της Τουρκίας και πως τα νησιά έχουν τη δική τους επήρεια σε υφαλοκρηπίδα.
Σηκωνόμαστε μαζί και πάμε στον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας». Ο ίδιος μου δείχνει το Καστελλόριζο και επιμένει, αναφέροντας πως «δεν έχετε δικαίωμα να λέτε πως εδώ είναι η υφαλοκρηπίδα μου, να τραβάτε γραμμή και να λέτε πως δεν μπορείτε να έχετε συμφωνία με τη Λιβύη. Ένα νησί δεν μπορεί να εμποδίσει την επαφή με μια άλλη ηπειρωτική χώρα. Η Ελλάδα λέει πως υπολογίζει υφαλοκρηπίδα για την Κρήτη, την Κάσο, την Κάρπαθο, τη Ρόδο και το Καστελλόριζο όπως μια ηπειρωτική περιοχή. Δεν μπορεί να συμβαίνει αυτό», υποστηρίζει.
Η συζήτηση γίνεται πιο έντονη και του αναφέρω πως «η Ελλάδα και η Αίγυπτος συμφώνησαν μεταξύ τους για τις θαλάσσιες ζώνες και πιστεύουν πως εξουδετερώνουν τη συμφωνία της Τουρκίας και Λιβύης. Η συμφωνία αυτή αναγνωρίζει υφαλοκρηπίδα της Κρήτης και πως τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα».
«Δεν μπορείς να πεις πως η Σάμος έχει υφαλοκρηπίδα αλλά δεν έχει η Τουρκία. Αυτά είναι νησιά που βρίσκονται πάνω στην υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας. Η Ρόδος πού βρίσκεται; Στην ελληνική υφαλοκρηπίδα;» αναφέρει και του απαντώ πως «και η Ρόδος έχει δική της υφαλοκρηπίδα».
Στη συζήτησή μας επί χάρτου, ο ίδιος τονίζει πως «στην Ανατολική Μεσόγειο δεν έχουμε κάτι να συζητήσουμε με την Ελλάδα. Η Τουρκία στη Μεσόγειο έχει ακτογραμμή 2.280 χιλιομέτρων».
Την ώρα που μας προσέφεραν τσάι και γλυκά επιμένω και αναφέρω ότι «δεν υπήρχε η “Γαλάζια Πατρίδα”. Τι έγινε και βγήκε στην επιφάνεια; Ποιος είναι ο στόχος;». Με περήφανο ύφος ο κ. Γιαϊτζί υποστηρίζει πως τη σχεδίασε το 2017-2018. «Αυτά τα νησιά (ανατολικά) βρίσκονται στην τουρκική υφαλοκρηπίδα. Αυτό δεν σημαίνει πως τα νησιά αυτά ανήκουν στην Τουρκία. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία στην κυριαρχία των νησιών των οποίων έχουν κατονομαστεί, όταν μεταβιβάστηκαν στην Ελλάδα (σ.σ. γκρίζες ζώνες). Το θέμα είναι οι περιοχές θαλάσσιας ευθύνης. Εξω από τα χωρικά ύδατα».
«Έχουν γίνει δεκάδες διερευνητικές επαφές και ίσως ξαναγίνουν. Η Τουρκία παρουσιάζοντας έναν τέτοιο χάρτη μπορεί να συνεχίζει να μιλάει; Πώς περιμένετε να συνεχίσει η Ελλάδα τις συνομιλίες;» αναφέρω στον κ. Γιαϊτζί, ενώ ο ίδιος μου απαντάει πως είναι μια ακαδημαϊκή εργασία.
Του υπενθυμίζω πως τώρα πια είναι «επίσημος χάρτης, δεν είναι ακαδημαϊκή εργασία. Τον είδαμε, όταν ο πρόεδρος της Τουρκίας είχε επισκεφθεί το αρχηγείο στόλου». «Ναι, τώρα πια είναι επίσημος. Ο υπουργός Αμυνας μιλάει για 462.000 τετρ. χιλιομέτρα “Γαλάζιας Πατρίδας”, όπως και ο πρόεδρός μας και ο υπουργός Εξωτερικών. Καθώς είναι νόμιμος», αναφέρει ο κ. Γιαϊτζί, ο οποίος χαμογελάει με ικανοποίηση. «Τον δημιουργήσαμε για να γίνουν γνωστές οι θαλάσσιες περιοχές ευθύνης της Τουρκίας. Αυτές που έχει ανακοινώσει και αυτές που δεν έχει ανακοινώσει αλλά προβλέπεται να το κάνει.
Με τον χάρτη αυτό, ο τουρκικός λαός αντιλήφθηκε την αξία των θαλασσών της».
Επειδή γνωρίζω τις θέσεις του και από τα βιβλία του αλλά και τις απόψεις της Τουρκίας, θέλησα να τον ρωτήσω και για όσα συνέβησαν μετά το 1996 στα Ιμια, καθώς η Τουρκία έχει εμφανίσει και το θέμα της αμφισβήτησης κυριαρχίας των νησιών.
«Μιλάμε για 152 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες, οι οποίες δεν μεταβιβάστηκαν στην Ελλάδα. Εμείς δεν διεκδικούμε τα νησιά, απλά λέμε πως αυτά τα νησιά, οι νησίδες και οι βραχονησίδες δεν έχουν μεταβιβαστεί στην Ελλάδα – ελάτε να το συζητήσουμε. Να δούμε ποια σας ανήκουν. Απλά τονίζω πως η Ελλάδα πρέπει να σταματήσει να έχει μαξιμαλιστικές θέσεις».
Μάλιστα, ο κ. Γιαϊτζί βρίσκει την ευκαιρία να προσθέσει και άλλο ζήτημα. «Για εμάς υπάρχει και το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών. Αυτά να συζητηθούν ως ένα πακέτο».
Καταλαβαίνει πως οι απόψεις του δεν με ικανοποιούν ιδιαίτερα και αρχίζει να διατυπώνει ένα μήνυμα φιλίας, αναφέροντας πως «σας ξεκαθαρίζω πως η Τουρκία δεν έχει καμία έχθρα απέναντι στην Ελλάδα. Σας το λέω με ειλικρίνεια. Εγώ 40 χρόνια υπηρέτησα στο ναυτικό, από τα 13 μου είμαι στρατιώτης. Όταν μας εκπαίδευαν στις στρατιωτικές σχολές ποτέ δεν είδαμε την Ελλάδα σαν εχθρό. Όμως στην Ελλάδα υπάρχει η λανθασμένη εντύπωση πως η Τουρκία θα εισβάλει, θα πάρει τα νησιά».
Πριν ολοκληρώσουμε την πολύωρη συζήτησή μας είπα στον κ. Γιαϊτζί ότι «από την Αλεξανδρούπολη μέχρι και την Κύπρο, αν σας ζητούσα να τραβήξουμε μια γραμμή, η οποία θα είναι δίκαιη και σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο, πού θα την τοποθετούσατε;». «Όπως το βλέπετε στον χάρτη!» μου απαντά δείχνοντας τον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας» και μου τονίζει πως «αυτό είναι το δίκαιο. Αυτός ο χάρτης, τα μπλε σημεία, δεν σημαίνει πως διεκδικούμε τα νησιά. Απλά έχουν χωρικά ύδατα και ανήκουν στην Ελλάδα. Το μπλε δείχνει την υφαλοκρηπίδα μας».
Επιθετικός ο σκοπός σας
Ύστερα από ένα μικρό διάλειμμα στη συζήτησή μας και βλέποντας από το γραφείο του τα πλοία που διασχίζουν τον Βόσπορο, τον ρωτώ: «Η Ελλάδα αναφέρει πως και η Τουρκία έχει αποβατικά σκάφη απέναντι από τα νησιά. Σκεφτήκατε ή σχεδιάσατε ποτέ να “πάρουμε αυτά τα νησιά”;». Με έκπληξη διαπίστωσα πως ο κ. Γιαϊτζί άρχισε να υποστηρίζει πως η Ελλάδα έχει σχέδιο απόβασης από τα νησιά προς την Ανατολία! «Σας το λέω με ειλικρίνεια, όχι. Ποτέ δεν σκεφτήκαμε κάτι τέτοιο. Αφού είμαστε μέλη του ΝΑΤΟ, δεν κάναμε ποτέ καμία απόβαση, ούτε βομβαρδίσαμε». «Όμως το 1922 ήρθατε από τα νησιά και επιχειρήσατε να καταλάβετε την Ανατολία. Ποιος είναι ο λόγος της στρατιωτικοποίησης των νησιών; Είναι επιθετικός ο σκοπός τους. Aν βρουν κάποιο κενό, ναι αυτό σχεδιάζουν. Είναι μεγάλη απειλή αυτό, όπως το 1922, είναι προετοιμασία για τη Μεγάλη Ιδέα».
