Kathimerini.gr
Ο Τραμπ «αδειάζει» τον Ζελένσκι, ανατρέποντας σταθερές δεκαετιών στο εγχειρίδιο στρατηγικής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Για πρώτη φορά η Ουάσιγκτον εμφανίζεται να υπηρετεί την ατζέντα της Ρωσίας, γεγονός που προκαλεί σιωπηλή αμηχανία, ιδίως στην παλαίμαχη πτέρυγα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Τα ερωτήματα είναι τώρα περισσότερα από τις απαντήσεις για το σχήμα που θα λάβει μια διευθέτηση στην Ουκρανία, χωρίς την Ουκρανία.
Θα επιστραφούν εδάφη;
Η Ρωσία «έχει τα χαρτιά» στη διαπραγμάτευση κι αυτό διότι «έχει πάρει πολλά εδάφη». Το σχόλιο του προέδρου των ΗΠΑ είναι ενδεικτικό της διάθεσης με την οποία κάθεται στο τραπέζι η αμερικανική πλευρά. Πριν ακόμη ξεκινήσουν οι διαβουλεύσεις, με ένα τηλεφώνημα στον Πούτιν, ο Τραμπ είχε εκ των προτέρων ξεκαθαρίσει ότι δεν είναι ρεαλιστικό να επιστραφούν στην Ουκρανία τα εδάφη που κατέλαβε η Ρωσία. Στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας –όπου είχαμε την πρώτη απευθείας συνάντηση Αμερικανών και Ρώσων αξιωματούχων εδώ και τρία χρόνια χωρίς τη συμμετοχή της Ουκρανίας– Ουάσιγκτον και Μόσχα έθεσαν για τη συνέχεια ένα νεφελώδες πλαίσιο διαβουλεύσεων, οι οποίες θα είναι σύμφωνες με τα «αμοιβαία γεωπολιτικά συμφέροντα» των δύο χωρών. Επόμενος σταθμός είναι μια σύνοδος κορυφής Τραμπ και Πούτιν, ίσως και πριν από τον Μάρτιο.
Η μετατόπιση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία φέρεται να προκαλεί αμηχανία σε μέλη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος στο Κογκρέσο, πολλά από τα οποία έχουν αφιερώσει την πολιτική καριέρα τους στην ισχυρή υποστήριξη της Ευρώπης απέναντι στην απειλή της Ρωσίας. Ακόμη και σε επίπεδο τακτικής, ο Αμερικανός πρόεδρος δέχεται την κριτική ότι έσπευσε να θυσιάσει όλα τα χαρτιά για μια ουσιαστική διαπραγμάτευση με τον Πούτιν. Αν και μια τελική συμφωνία δεν είναι ακόμη κοντά, η επιστροφή των κατεχομένων εδαφών της Ουκρανίας ή μέρους τους είναι προφανώς εξαιρετικά αμφίβολη με τα σημερινά δεδομένα.
Θα μείνει στην εξουσία ο Ζελένσκι;
Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ ξαναγράφει την ιστορία, ομολογουμένως, με θεαματικό τρόπο. Αποκάλεσε δικτάτορα τον πρόεδρο της Ουκρανίας Ζελένσκι, στον οποίο υπέδειξε να προχωρήσει σε εκλογές παρά το γεγονός ότι η χώρα βρίσκεται σε πόλεμο. Τον κατηγόρησε, μάλιστα, ότι ο ίδιος ευθύνεται για το γεγονός ότι η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. «Δεν θα έπρεπε να έχεις ξεκινήσει αυτόν τον πόλεμο», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Τραμπ, με μια δήλωση η οποία αντιστρέφει την πραγματικότητα. Το πιθανότερο, συνδέεται με το γεγονός ότι ο Ζελένσκι απορρίπτει μέχρι στιγμής το αίτημα της Ουάσιγκτον να αποκτήσει μερίδιο στις σπάνιες γαίες της Ουκρανίας, στο πλαίσιο ενός deal που σύμφωνα με το σκεπτικό του Τραμπ θα επιστρέψει… στις ΗΠΑ το ποσό της βοήθειας που παρείχαν στη χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου με τη Ρωσία.
Είναι προφανής η προσπάθεια του Αμερικανού προέδρου να απονομιμοποιήσει τον πρόεδρο της Ουκρανίας, στον οποίο προσάπτει ότι το ποσοστό αποδοχής του δεν ξεπερνάει το 5%, παρότι δημοσκοπήσεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας καταγράφουν ποσοστά δημοφιλίας του Ουκρανού προέδρου άνω του 50% – ακόμη υψηλότερα είναι τα ποσοστά των Ουκρανών που τάσσονται υπέρ του πολέμου και κατά της παραχώρησης εδαφών στη Ρωσία.
Θα ενταχθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ;
Αντίστοιχες είναι οι τάσεις στην κοινή γνώμη της Ουκρανίας και για την προοπτική ένταξης της χώρας τόσο στην Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και στο ΝΑΤΟ, ακόμη ένα σενάριο το οποίο απέκλεισε η κυβέρνηση Τραμπ πριν ακόμη ξεκινήσουν οι συναντήσεις με τους εκπροσώπους του Πούτιν. Ο Αμερικανός πρόεδρος αγνόησε επιδεικτικά τις συστάσεις σύμφωνα με τις οποίες η Δύση θα έπρεπε να διαπραγματευθεί με τη Ρωσία είτε την αποχώρηση των στρατευμάτων από τα ουκρανικά εδάφη είτε την προσχώρηση της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, ώστε να υπάρχει για τη μελλοντική εδαφική ακεραιότητα της χώρας η εγγύηση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Θα σταματήσει στην Ουκρανία ο Πούτιν; Η ευελιξία την οποία επιδεικνύει η κυβέρνηση Τραμπ στις επαφές με τη Ρωσία εντείνουν, εξάλλου, τις ανησυχίες ότι ανοίγει την όρεξη του Πούτιν, ο οποίος δεν έχει κρύψει την αναθεωρητική προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής του. Κατά συνέπεια, πληθαίνουν οι προβλέψεις ότι, στο σενάριο μιας συμφωνίας με κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία που θα ικανοποιεί τους όρους του Κρεμλίνου, η Ρωσία θα επανέλθει μεσοπρόθεσμα κλιμακώνοντας τις επιχειρήσεις στην Ουκρανία, αλλά πιθανώς και σε άλλες γειτονικές της χώρες. Διπλωμάτες και στις δύο όχθες του Ατλαντικού είναι πεπεισμένοι για την πρόθεση της Ρωσίας να αποκαταστήσει τη σφαίρα επιρροής της, επαναχαράσσοντας τα σύνορα της Ευρώπης.
Το ερώτημα βεβαίως είναι κατά πόσον έχει πρακτικά τις δυνατότητες και σε τι χρονικό διάστημα, δεδομένης της κόπωσης στη στρατιωτική μηχανή και στην οικονομία της. Κόντρα στην αυτοπεποίθηση που εκπέμπει ο Πούτιν, εκτιμήσεις θέλουν τη Ρωσία να έχει «κάψει» στον τριετή πόλεμο της Ουκρανίας τα μισά αποθέματα σε τανκς – μάλιστα, τον τελευταίο χρόνο έχει απολέσει τα διπλάσια συστήματα πυροβολικού σε σχέση με την πρώτη διετία.
Επιπλέον, στενεύουν τα περιθώρια στρατολόγησης, η οποία καθίσταται όλο και πιο ακριβή αλλά αναγκαία, καθότι μια γενική επιστράτευση θα ενείχε πολιτικά ρίσκα στο εσωτερικό. Συγχρόνως, η ρωσική οικονομία είναι αντιμέτωπη με πληθωρισμό στην περιοχή του 10%, επιτόκια που ξεπερνούν το 21%, ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό και κάμψη των εξαγωγών λόγω των διεθνών κυρώσεων. Γι’ αυτό και θεωρείται ότι η εκλογή Τραμπ έρχεται την κατάλληλη στιγμή για τον Πούτιν.
Ποιος θα παρέχει εγγυήσεις ασφαλείας;
Το βέβαιο είναι ότι οποιαδήποτε μορφή διευθέτησης απαιτεί εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, η ποιότητα των οποίων θα κρίνει και την αντοχή της όποιας συμφωνίας. Μία έστω ελαφριά στρατιωτική δύναμη η οποία θα προστατεύει τον εναέριο χώρο, τις πόλεις και τις κρίσιμες υποδομές της Ουκρανίας θεωρείται αναγκαία προϋπόθεση, μεταξύ άλλων, για την παροχή αίσθησης ασφαλείας στους Ουκρανούς. Ο Τραμπ δεν έχει ξεκαθαρίσει αν και πώς οι ΗΠΑ θα συνδράμουν προς αυτήν την κατεύθυνση.
Το σενάριο της ανάληψης ρόλου από την Ευρώπη μέχρι στιγμής προσκρούει αφενός στο γεγονός ότι έχει επίσης αποκλειστεί από τις διαβουλεύσεις της Ουάσιγκτον με τη Μόσχα, αφενός στα δεδομένα που επικρατούν στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μιας Ενωσης διαιρεμένης και με περιορισμένες στρατιωτικές δυνατότητες. Ερώτημα αποτελεί, μετά και τη σχετική δήλωση προθέσεων από τον Κιρ Στάρμερ, αν τα βρετανικά στρατεύματα θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τη διαδικασία.
Ομως η Ρωσία έσπευσε να προειδοποιήσει ότι δεν θα κάνει αποδεκτή με κανέναν τρόπο την παρουσία ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στην Ουκρανία.
