Kathimerini.gr
Του Βασίλη Κωστούλα
Μπορεί ο άνθρωπος να κερδίσει τη μάχη με τη φθορά του χρόνου; «Πιθανώς, ναι» είναι η απάντηση της επιστημονικής κοινότητας, η οποία επικεντρώνει την προσπάθεια στα γονίδια που θα μπορούσαν να πετύχουν την αντιστροφή της γήρανσης, κατακτώντας την έννοια της μακροβιότητας. Μάλιστα, οι πιο οραματιστές ήδη επεξεργάζονται τη λύση στο πρόβλημα που θα ανέκυπτε από την αλματώδη αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού: αποικίες στο Διάστημα.
«Εάν διορθώσουμε όλες τις ιατρικές οδούς, τότε θα μείνουμε αντιμέτωποι μόνο με τον τυχαίο θάνατο, τις μολυσματικές ασθένειες και τη βία».
Η νεότητα οφείλεται σε συγκεκριμένα γονίδια εξαπλωμένα στο ανθρώπινο σώμα τα οποία με τα χρόνια φθίνουν. Επιστήμονες στις ΗΠΑ εργάζονται πάνω σε μια φόρμουλα που θα τα ενισχύει. Δεν πρόκειται για αλλοίωση αλλά για αύξηση των κρίσιμων γονιδίων, με επιπλέον κόπιες. Η μέθοδος έχει ήδη εφαρμοστεί επιτυχώς στα ποντίκια, βελτιώνοντας καταλυτικά τη λειτουργία της καρδιάς και των νεφρών, καθώς και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Τώρα εφαρμόζεται και σε άλλα είδη για πιο ασφαλή συμπεράσματα, προτού ξεκινήσουν οι δοκιμές στον άνθρωπο· υπολογίζεται σε περίπου 10 χρόνια από σήμερα.
Στο μεταξύ, υπάρχουν βάσιμες ελπίδες ότι πάνω στη διαδικασία θα έχει βρεθεί ο τρόπος προστασίας των ανθρώπινων κυττάρων από ιογενείς λοιμώξεις. Εξάλλου, η γονιδιακή θεραπεία θεωρείται το «κλειδί» για τη θεραπεία ασθενειών όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις, η νεφρική νόσος και η γνωστική έκπτωση. «Τα εργαλεία πίσω από την αντιστροφή της γήρανσης αφορούν αφενός το άθροισμα των θεραπειών που δημιουργούνται για μια σειρά από ασθένειες, αφετέρου τη θεραπεία των γονιδίων. Στοχεύουμε σε όλους τους μηχανισμούς ταυτόχρονα. Η μία περίπτωση είναι οι προληπτικές στρατηγικές που στοχεύουν σε όλες τις κύριες οδούς γήρανσης – βλ. τελομερή, μιτοχόνδρια, γλυκόζη, πρωτεόσταση, και επιγενετική.
Ομως αντί να στοχεύουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα στα δικά μας γηρασμένα κύτταρα, προσπαθούμε να μειώσουμε την αυτοανοσία, τη χρόνια φλεγμονή και την απώλεια της ανοσοποιητικής γκάμας. Μην ξεχνάμε ότι η χρήση γονιδιακής θεραπείας ιδανικά θα έχει το πλεονέκτημα της μιας δόσης για μία φορά στη ζωή ενός ανθρώπου», εξηγεί στην «Κ» ο δρ Τζορτζ Τσερτς, ένας από τους πρωτοπόρους στην παγκόσμια προσπάθεια κατά της γήρανσης. Ο δρ Τσερτς είναι καθηγητής Γενετικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και θεωρείται γκουρού στον χειρισμό των γονιδιών που δημιουργούν ζωή και βρίσκονται κρυμμένα μέσα σε κάθε ανθρώπινο κύτταρο. Του ζητήσαμε να μοιραστεί αβίαστα το πιο αισιόδοξο σενάριο. «Αν διορθώσουμε μόνο ένα μονοπάτι, για παράδειγμα τον καρκίνο, θα προσθέσουμε μόνο μερικά χρόνια στο προσδόκιμο ζωής μας. Εάν διορθώσουμε όλες τις ιατρικές οδούς, ίσως σε μερικές δεκαετίες, τότε θα μείνουμε αντιμέτωποι μόνο με τον τυχαίο θάνατο, τις μολυσματικές ασθένειες και τη βία – οι λύσεις σε ορισμένα από αυτά θα εξαρτώνται και από τη μείωση της φτώχειας, όπως και τον περιορισμό των ψυχιατρικών προβλημάτων».
Ομως η καταπολέμηση της γήρανσης θα είχε και παρενέργειες στον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. «Τα πιθανά προβλήματα θα αφορούν στον υπερπληθυσμό και στην αυξημένη τάση για αποφυγή των ρίσκων, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Πάντως, ως προς το πρώτο ζήτημα, σήμερα τα παιδιά ανά οικογένεια έχουν συρρικνωθεί σε 1,2, καθώς πάνω από το 80% του πληθυσμού έχει μετακινηθεί στις πόλεις. Επίσης, ενδέχεται σύντομα να αρχίσουμε να μεταναστεύουμε στο Διάστημα, περιορίζοντας έτσι περαιτέρω τον πληθυσμό στη γη. Δεδομένου του εκθετικού ρυθμού βελτιώσεων της επιστήμης και της τεχνολογίας, ενδέχεται σχεδόν να εξαλείψουμε τις ασθένειες και τη φτώχεια. Τότε μπορεί να έχουμε ακόμη περισσότερους διαθέσιμους πόρους για να εφαρμόσουμε τις πολλές νέες βιοτεχνολογίες ώστε να βοηθήσουμε σε ζητήματα που αφορούν τις διαστημικές αποικίες, συμπεριλαμβανομένων επιβαρυντικών παραγόντων όπως: μικροβαρύτητα, μόλυνση και ακτινοβολία», σημειώνει ο δρ Τσερτς.
Σε μια πρώτη ανάγνωση, η συνταγή της μακροζωίας θα ήταν τόσο πολύτιμη όσο και ακριβή για ευρεία κατανάλωση. Ή μήπως το αντίθετο; «Τα κόστη εξαρτώνται από το μέγεθος της αγοράς. Για παράδειγμα, μια γονιδιακή θεραπεία που στοχεύει σε μια σπάνια ασθένεια (π.χ. το φάρμακο Zolgensma) κοστίζει 2 εκατ. δολάρια ανά δόση. Ομως τα πέντε κορυφαία εμβόλια γονιδιακής θεραπείας για την COVID-19 κοστίζουν μόλις 2 δολάρια ανά δόση. Επομένως, ένα φάρμακο αντιστροφής της γήρανσης που θα μειώνει το κόστος υγειονομικής περίθαλψης για όλους τους ανθρώπους, θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο φτηνό, αν όχι δωρεάν, για όλους τους ανθρώπους – βλ. προστασία από την ευλογιά, η οποία είναι διαθέσιμη σε όλα τα 7,8 δισ. του παγκόσμιου πληθυσμού».
Ποιος είναι
Ο δρ Τζορτζ Τσερτς είναι καθηγητής Γενετικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και καθηγητής Επιστημών και Τεχνολογίας Υγείας στο Χάρβαρντ και στο MIT, καθώς και ιδρυτικό μέλος του Ινστιτούτου Wyss για τη Βιολογική Εμπνευσμένη Μηχανική. Εκτός από το πεδίο της μακροζωίας, δραστηριοποιείται και για την επαναφορά εξαφανισμένων γονιδίων όπως του μαμούθ, με στόχο να προσαρμόσει τις ιδιότητες των ασιατικών ελεφάντων ώστε να είναι σε θέση να επιβιώσουν στην Αρκτική.
