ΠΗΓΗ: ΒΒC
Η ιδέα του να ελέγχουμε όσα συμβαίνουν στα όνειρά μας είναι ιδιαίτερα ελκυστική και για τον λόγο αυτό έχει υπάρξει αρκετές φορές αντικείμενο ενδιαφέροντος στο πέρασμα του χρόνου.
Ποιοι είναι όμως οι κίνδυνοι που εγκυμονούν τα «διαυγή όνειρα» για την ποιότητα του ύπνου μας;
Τα οφέλη
Πολλοί άνθρωποι εστιάζουν σε μεγάλο βαθμό στα πιθανά οφέλη των διαυγών ονείρων και, σύμφωνα με τα ευρήματα σχετικών μελετών, πράττουν ορθώς.
Σε μία εκ των μελετών, οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να κάνουν «καθίσματα» (squats) στο πλαίσιο ενός διαυγούς ονείρου και φάνηκε πως υπήρξε αύξηση του καρδιακού τους παλμού αλλά και της αναπνοής τους, σχεδόν σαν να έκαναν όντως την άσκηση. Σε μια άλλη μελέτη, φάνηκε ότι η εξάσκηση στο χτύπημα των δαχτύλων στα διαυγή όνειρα μπορούσε να βελτιώσει σημαντικά την ίδια ικανότητα και όταν τα άτομα ήταν ξύπνια.
Τα διαυγή όνειρα έχουν θεωρηθεί επίσης και ως πιθανός τρόπος να βοηθηθούν άτομα που έχουν συχνά εφιάλτες ή που αντιμετωπίζουν παρόμοιες διαταραχές.
Κάποιοι ερευνητές έχουν επίσης αναφέρει ότι τα διαυγή όνειρα θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και για τη θεραπεία σοβαρών ψυχολογικών διαταραχών όπως της κλινικής κατάθλιψης ή του μετα-τραυματικού στρες.
Οι κίνδυνοι
Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψιν τα παραπάνω, γίνεται εύκολα κατανοητός ο λόγος που τα διαυγή όνειρα προσελκύουν τόσο ενδιαφέρον. Υπάρχουν, ωστόσο, περιπτώσεις που θα πρέπει να αποφεύγονται.
Ειδικότερα, άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχικές ασθένειες, όπως η σχιζοφρένεια, η ψύχωση ή η διπολική διαταραχή, δεν είναι καλό να έχουν διαυγή όνειρα καθώς είναι πιθανό να επιδεινώσουν την κατάστασή τους, αναφέρει ο Ντένχολμ Ασπι, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας στην Αυστραλία.
Η Κάρεν Κολκόνι από το Northwestern University του Ιλινόι, συμφωνεί πως οι τεχνικές πρόκλησης διαυγών ονείρων ενδέχεται να ενέχουν κινδύνους για τα άτομα αυτά. «Σε κάνουν κατά κάποιον τρόπο να σκέφτεσαι την πραγματικότητα, να την αμφισβητείς. Αυτό μπορεί να κάνει κακό σε άτομο που δυσκολεύονται ήδη στο να ορίσουν την πραγματικότητα».
Διαυγείς εφιάλτες
Επιπλέον, φαίνεται να υπάρχουν και άλλες αρνητικές πτυχές σε ό,τι αφορά τα διαυγή όνειρα. Ο Ασπι σημειώνει ότι κάποιες από τις τεχνικές πρόκλησής τους, ενδέχεται να αυξήσουν τον κίνδυνο παράλυσης ύπνου. «Αυτό μπορεί να είναι πολύ δυσάρεστο», τονίζει, σημειώνοντας πάντως ότι υπάρχει τρόπος η παράλυση ύπνου να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βλέπει κανείς περισσότερα διαυγή όνειρα.
Κάποιες μελέτες έχουν συνδέσει άλλες αρνητικές συνέπειες των διαυγών ονείρων με τις τεχνικές πρόκλησής τους. Ειδικότερα, σε μια μελέτη το 2022, η οποία εξέτασε εάν οι δημοσιεύσεις του Reddit σχετικά με τα διαυγή όνειρα ήταν θετικές ή αρνητικές, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «τα διαυγή όνειρα μπορούν να τερματίσουν τους εφιάλτες και να αποτρέψουν την επανάληψή τους, αλλά μπορούν επίσης να προκαλέσουν τρομακτικά δυσάρεστα όνειρα».
Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτά τα αρνητικά αποτελέσματα «προκύπτουν πρωτίστως από αποτυχημένες προσπάθειες πρόκλησης διαυγών ονείρων ή από διαυγή όνειρα με χαμηλό επίπεδο ελέγχου». Από την άλλη, η επιτυχής πρόκληση διαυγών ονείρων υψηλού ελέγχου , ενέχει χαμηλό κίνδυνο για αρνητικά αποτελέσματα, καταλήγουν.
Παρά την περίπλοκη αυτή εικόνα σε ό,τι αφορά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των διαυγών ονείρων, σε πολλές περιπτώσεις η επιδίωξη πρόκλησης διαυγών ονείρων θα είναι θέμα προσωπικής επιλογής.
«Ορισμένες από αυτές τις τεχνικές είναι πραγματικά σχεδιασμένες έτσι ώστε να θολώνουν τα όρια μεταξύ ύπνου και ονείρου. Μπορεί να σας κάνουν να νιώθετε πιο μπερδεμένοι ή απευαισθητοποιημένοι και αποκομμένοι, αν το κάνετε σε τακτική βάση. Και αυτός είναι ένας κίνδυνος που οι άνθρωποι πρέπει να λάβουν υπόψιν», αναφέρει η Νίριτ Σόφερ Ντούντεκ, ερευνήτρια στον τομέα της Κλινικής Ψυχολογίας από το πανεπιστήμιο Ben-Gurion στο Ισραήλ.
