Kathimerini.gr
Πέννυ Μπουλούτζα
Ανησυχία για το ενδεχόμενο η γρίπη των πτηνών H5N1 να εξελιχθεί σε σοβαρή απειλή για τον άνθρωπο, ακόμα και στην επόμενη πανδημία, εκφράζουν οι ειδικοί επιστήμονες, που ζητούν εγρήγορση και συνεχή επιτήρηση. Η γρίπη των πτηνών «που επισκιάστηκε από την COVID-19», έχει προκαλέσει τα τελευταία τρία χρόνια επιδημίες σε φάρμες εκτροφής πουλερικών, σε πληθυσμούς πτηνών όπως γλάροι, ενώ έχει μολύνει 30 είδη θηλαστικών. Η Πολωνία διερευνά δεκάδες θανάτους γατών. Την περασμένη Δευτέρα το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) συνέστησε στις υγειονομικές αρχές των χωρών της Ε.Ε. να θέσουν τα νοσοκομεία σε εγρήγορση για τον εντοπισμό ενδεχόμενων περιστατικών λοίμωξης από τη γρίπη των πτηνών. Αν και προς το παρόν η μετάδοση του ιού στον άνθρωπο απαιτεί στενή επαφή με πτηνά, όσο ο ιός παραμένει σε κυκλοφορία θα εξελίσσεται.
Οπως αναφέρει στην «Κ» ο καθηγητής Μικροβιολογίας του ΕΚΠΑ Αθανάσιος Τσακρής, «τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια υπήρχαν από το 2020, με τη δυναμική επανεμφάνιση του H5N1, αλλά η ταυτόχρονη εμφάνιση του SARS-CoV-2 αναπόφευκτα έστρεψε το ενδιαφέρον στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Ο H5N1 επισκιάστηκε από την COVID-19. Ομως, ο ιός της γρίπης των πτηνών εξακολουθούσε να εξελίσσεται γενετικά και να μεταλλάσσεται. Και η Ευρώπη, όπως και η Αμερική, βρίσκεται αντιμέτωπη με το μεγαλύτερο ξέσπασμα της νόσου που έχει βιώσει έως τώρα».
Εκτός από πτηνά έχει μολύνει και περίπου τριάντα είδη θηλαστικών και οικόσιτα ζώα.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), από τον Οκτώβριο 2021 μέχρι τον Σεπτέμβριο 2022, τα κρούσματα εξαπλώθηκαν σε 37 χώρες, με αποτέλεσμα τον θάνατο περισσότερων των 50 εκατ. πτηνών σε φάρμες (άλλων τόσων στις ΗΠΑ). Απροσδόκητα υψηλός αριθμός κρουσμάτων και θανάτων έχει καταγραφεί και σε θαλασσοπούλια, κυρίως μαυροκέφαλους γλάρους, σε Γαλλία, Ισπανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Ιταλία, Γερμανία. Στην Ελλάδα κρούσματα Η5Ν1 σημειώθηκαν τον Μάρτιο 2022 σε αργυροπελεκάνους σε Φλώρινα, Κοζάνη, Καστοριά, Ιωάννινα, Θεσσαλονίκη και Σέρρες και σε κύκνους στην Καστοριά.
«Μόνο που πλέον δεν απειλούνται μόνο τα πτηνά», τονίζει ο κ. Τσακρής και προσθέτει: «Τα τελευταία χρόνια ο H5N1 έχει μολύνει περίπου τριάντα είδη θηλαστικών: από φώκιες, θαλάσσιους ελέφαντες, αρκούδες, αλεπούδες, τίγρεις και λεοπαρδάλεις, μέχρι οικόσιτα ζώα. Οι πρόσφατοι θάνατοι δεκάδων γατών στην Πολωνία, οι οποίοι στην πλειονότητά τους αποδίδονται σε γρίπη των πτηνών, και η πιθανότητα μετάδοσης του ιού από γάτα σε γάτα, έχουν προκαλέσει συναγερμό. Αν ο ιός μεταδίδεται σε ζώα που ζουν δίπλα στον άνθρωπο, πόσο απέχουμε από το να δούμε τη μετάδοσή του από θηλαστικό σε θηλαστικό και από άνθρωπο σε άνθρωπο;».
Στην ερώτηση εάν ο H5N1 θα μπορούσε να προκαλέσει την επόμενη πανδημία, ο κ. Τσακρής απαντά: «Αυτό το σενάριο συγκεντρώνει, ίσως, τις περισσότερες πιθανότητες με τα σημερινά δεδομένα. Η ικανότητα της γρίπης να αλλάζει μορφή είναι εντυπωσιακή. Ο συγκεκριμένος ιός αποτελείται από οκτώ τμήματα RNA τα οποία περιέχουν τις πληροφορίες για τη σύνθεση και τον πολλαπλασιασμό του. Αυτός ο πολυτεμαχισμός είναι βασική αιτία της μεγάλης ποικιλίας υποτύπων που δημιουργούνται μέσω του υψηλού ρυθμού μεταλλάξεων και της ικανότητας ανασυνδυασμού του γενετικού του υλικού. Επιπλέον, ο Η5Ν1 είναι εξαιρετικά παθογόνος. Από το 2003 έως το 2023, ευθύνεται για τον θάνατο 458 ανθρώπων – μισών και πλέον από όσους διαγνώστηκαν με τη λοίμωξη (874). Μάλιστα τρεις μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες (GSK, Μoderna και CSL Seqirus) δήλωσαν πριν από μερικές εβδομάδες ότι αναπτύσσουν ή ετοιμάζονται να δοκιμάσουν σε ανθρώπους εμβόλια, κάποια με τεχνολογία mRNA, για το συγκεκριμένο στέλεχος».
Ο κ. Τσακρής καταλήγει, «η πρόσφατη πανδημία μας έδειξε τον δρόμο αντιμετώπισης μεγάλων κρίσεων δημόσιας υγείας. Ξέρουμε καλά τι χρειαζόμαστε: Επιτήρηση, εργαστηριακούς ελέγχους, εμβόλια, και αντιιικά φάρμακα. Μόνο που η πανδημική κόπωση της COVID-19 οδηγεί σε υποτίμηση της σοβαρότητας του προβλήματος. Οι περισσότερες κυβερνήσεις θεωρούν προτιμότερο να επενδύουν σε άλλους τομείς, όπως στην τεχνητή νοημοσύνη, παρά να θωρακίζουν τα συστήματα υγείας απέναντι στην επόμενη πανδημία».
50 εκατ. θάνατοι πουλερικών λόγω της Η5Ν1 σε φάρμες στην Ευρώπη (Οκτώβριος 2021 – Σεπτέμβριος 2022).
2.682 εστίες Η5Ν1 σε πτηνά στην Ευρώπη από την 1η Οκτωβρίου 2022 έως την 1η Μαρτίου 2023.
874 κρούσματα γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους την 20ετία 2003-2023.
478 θάνατοι ανθρώπων λόγω γρίπης των πτηνών την 20ετία 2003-2023.
