Η καινούρια έκθεση στο NiMAC «Getting Across», την οποία συνδιοργανώνουν από κοινού το Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας με το Ινστιτούτο Γκαίτε αγγίζει διαχρονικά και επώδυνα θέματα, που πολλοί, από εμάς έχουν βιώσει. Ο διευθυντής του NiMAC Γιάννης Τουμαζής μίλησε στην «Κ» για την έκθεση, η οποία όπως λέει ο κ. Τουμαζής ξεκίνησε από το Νέο Δελχί, με πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Γκαίτε, και έχει ως στόχο, ταξιδεύοντας σε διάφορες χώρες, να αφυπνίσει το κοινό, θέτοντάς το αντιμέτωπο με το σημερινό τοπίο της οικονομικής, πολιτικής, θρησκευτικής, κοινωνικής ταυτότητας, καθώς και της βαθύτατης υπαρξιακής κρίσης. Ο κ. Τουμαζής σημειώνει: «Η δε πρόσφατη στυγνή και απάνθρωπη δολοφονία του George Floyd από ‘όργανα της τάξεως’ και ο παγκόσμιος ξεσηκωμός που αυτή προκάλεσε ενάντια στον κατάφωρο ρατσισμό που καλά κρατεί παγκόσμια, αναδεικνύει πόσο σημαντικό είναι να αφουγκραζόμαστε τη γνώμη των καλλιτεχνών σε αυτά τα θέματα».
Elizabeth Hoak Doering - X and Y to Z
–Ποια είναι η δική σας σκέψη και προβληματισμός για την επιλογή του συγκεκριμένου θέματος;
–Η έκθεση «Getting Across» διαπραγματεύεται το τόσο επίκαιρο θέμα των συνόρων, των διελεύσεων και των μετακινήσεων των ανθρώπων. Είναι αλήθεια πως τόσο η περιοχή μας –αυτή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου– όσο και ο κόσμος ολόκληρος βρίσκονται καθημερινά απέναντι σε μια πλειάδα ραγδαίων αλλαγών. Η πραγματικότητα προτρέχει τις περισσότερες φορές της κοινωνικής συνείδησης. Πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές αναταράξεις σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, ανισότητα και διαφθορά, καταπίεση και εκμετάλλευση, ρατσισμός και ξενοφοβία, συνεχείς και κυρίως βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών και αλλεπάλληλες διώξεις ανθρώπων. Φυσικές και κλιματικές αλλαγές μεγάλης κλίμακας επαναπροσδιορίζουν καθημερινά τα δεδομένα διαβίωσης στον πλανήτη. Η δε πρόσφατη πανδημία έχει επιτείνει την κρίση σε πλανητικό επίπεδο. Σε μια περίοδο που η ανθρωπότητα αγωνίζεται να «ανοίξει» και πάλι προς τα έξω, βλέπουμε πόσο σημαντικός είναι ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η άσκηση της ελεύθερης βούλησης, η απρόσκοπτη ελευθερία στη διακίνηση ανθρώπων και ιδεών. Η δε πρόσφατη στυγνή και απάνθρωπη δολοφονία του George Floyd από «όργανα της τάξεως» και ο παγκόσμιος ξεσηκωμός που αυτή προκάλεσε ενάντια στον κατάφωρο ρατσισμό που καλά κρατεί παγκόσμια, αναδεικνύει πόσο σημαντικό είναι να αφουγκραζόμαστε τη γνώμη των καλλιτεχνών σε αυτά τα θέματα.
–Οι καλλιτέχνες μέσα από τα έργα τους στην έκθεση φτάνουν σε κάποιο συμπέρασμα, σε κάποιες λύσεις αυτού του προβλήματος, ή δείχνουν/καταγράφουν, την πραγματικότητα όπως έχει;
–Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση προσεγγίζουν τα καίρια αυτά θέματα από μια πολιτική και ταυτόχρονα ποιητική οπτική γωνία. Τα έργα τους –άλλοτε επικά, άλλοτε κυνικά, άλλοτε σκληρά και άλλοτε αποστασιοποιημένα– καταγράφουν τα διάφορα ζητήματα και τις συμπεριφορές που ταλανίζουν την ανθρωπότητα. Όπως ανέφερα και πιο πάνω εναπόκειται στον θεατή να ενεργοποιηθεί και να «δράσει», ανταποκρινόμενος στον κώδωνα του κινδύνου που τόσο εύστοχα κρούεται από τα ίδια τα έργα.
Efi Savvides - Today was like tomorrow
–Πώς προέκυψε η συνεργασία με τους δύο επιμελητές;
–Η έκθεση ξεκίνησε από το Νέο Δελχί και ήταν μια πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Γκαίτε με στόχο να ταξιδέψει σε διάφορες χώρες. Σε κάθε σταθμό εμπλουτίζεται με έργα καλλιτεχνών από τη χώρα στην οποία παρουσιάζεται η έκθεση. Όταν το Ινστιτούτο Γκαίτε μας πρότεινε να συνδιοργανώσουμε την έκθεση στην Κύπρο, το NiMAC απάντησε αμέσως θετικά, όχι μόνο γιατί αυτά τα θέματα είναι σήμερα ιδιαίτερα επίκαιρα για τη χώρα μας, αλλά και επειδή εμπίπτουν απόλυτα στην κοινωνικοπολιτική προσέγγιση που χαρακτηρίζει το Κέντρο Τεχνών όλα αυτά τα χρόνια. Ως εκ τούτου, ανέλαβα να επιλέξω τους καλλιτέχνες από την Κύπρο μέσα στο πλαίσιο της γενικής ιδέας της έκθεσης. Ήταν μια εξαιρετική συνεργασία και νομίζω ότι η έκθεση εύστοχα αποτυπώνει όσο το δυνατό πιο σφαιρικά τα δύσκολα αλλά εξαιρετικά ενδιαφέροντα αυτά θέματα.
–Μιλήστε μου για τις καλλιτέχνιδες με τις οποίες συνεργάζεστε.
–Για την έκθεση επέλεξα να συνεργαστώ με τρεις γυναίκες καλλιτέχνιδες, τις Έφη Σαββίδη, Elizabeth Hoak-Doering και Nurtane Karagil, οι οποίες εδώ και καιρό ασχολούνται συστηματικά και με σοβαρότητα με αντίστοιχες με την έκθεση θεματικές. Η Έφη Σαββίδη με μεθοδικότητα και ακτιβιστική διάθεση στήριξε και κατέγραψε τον τριετή δυναμικό αγώνα της οκταμελούς οικογένειας Hassan για το νόμιμό της δικαίωμα για απόκτηση της κυπριακής υπηκοότητας. Πρόκειται για Κούρδους απάτριδες που έφτασαν στην Κύπρο από τη Συρία το 2007. Το βίντεο «Today was like tomorrow» (2015) αποτελεί μια ποιητική απεικόνιση της μετέωρης παρουσίας του καταυλισμού τους μπροστά στο Υπουργείο Εσωτερικών στο τέλος μιας ακόμη μέρας. Η σειρά φωτογραφιών «Of Things» απεικονίζει καθημερινά αντικείμενα διαβίωσης σε αχρηστία, καθώς η οικογένεια βρισκόταν κατάκοιτη λόγω πολυήμερης απεργίας πείνας και δίψας μέσα στα αντίσκηνα, που αποτελούν το πολύχρωμο φόντο των εικόνων.
Η Elizabeth Hoak Doering ασχολείται με το Τείχος του Βερολίνου που αναπόφευκτα λαμβάνει και μια μεγάλη συμβολική σημασία για τη θεματική της έκθεσης. Όταν έπεσε το τείχος, τα κομμάτια του που δεν έγιναν αντικείμενα τέχνης ή σουβενίρ ανακυκλώθηκαν και μετατράπηκαν σε αυτοκινητόδρομο. Στην ουσία μεγάλο μέρος του εμβληματικού αυτού τείχους θρυμματίστηκε και στη συνέχεια ανακυκλώθηκε ως οδόστρωμα για τον αυτοκινητόδρομο που ενώνει το Ρόστοκ με το Βίσμαρ της Γερμανίας. Τη διαδρομή αυτή, «μια βόλτα πάνω στο Τείχος του Βερολίνου», παρουσιάζει στο έργο της η καλλιτέχνιδα. Το έργο έγινε κατά τη διάρκεια ενός residency της Hoak-Doering στο Βερολίνο.
H Nurtane Karagil από την Αμμόχωστο πραγματεύεται με ουσιαστικό και κριτικό τρόπο τις δυσάρεστες επιπτώσεις της Τουρκικής εισβολής του 1974. Η καλλιτέχνιδα διερευνά κριτικά το πώς τα τραγικά γεγονότα του 1974 επηρέασαν τον τρόπο ζωής της. Σχολικές εκδροµές σε νεκροταφεία, σύνορα κατά µήκος της θάλασσας, εθνικιστικά µνηµεία από την οπτική του νικητή, µιλιταρισµός, εθνικισµός αλλά και οι άνθρωποι. «Παρόλο που δεν έζησε τον πόλεµο, εξακολουθεί να ζει στα σύνορά που δημιουργήθηκαν εξαιτίας του» όπως χαρακτηριστικά αναφέρει. Αυτά τα σύνορα αποτυπώνει σε μια μεγάλη σχεδιαστική εγκατάσταση. Μερικές φορές τα σύνορα έχουν τη µορφή συρµατοπλεγµάτων αλλά, κυρίως, έχουν αόριστες µορφές, πρόκειται ένα σχέδιο των αναµνήσεων της παιδικής της ηλικίας και του µέρους όπου ζει, του τι µας θυµίζει ο πόλεµος και το πώς τον βιώνουµε. Ο τίτλος του έργου «Η Αισιέ είναι ακόµη σε διακοπές» προέρχεται από την κωδική ονοµασία «Στείλτε την Αισιέ σε διακοπές!», η οποία χρησιµοποιήθηκε για την στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974. Επίσης στην έκθεση παρουσιάζεται το βίντεο Andımız/Ο όρκος µας που αναφέρεται σε ένα εθνικιστικό όρκο, τον οποίο αναγκαστικά απαγγέλουν κάθε πρωί τα παιδιά σε όλα τα δηµόσια δηµοτικά σχολεία στο βόρειο τµήµα της Κύπρου. Γυρισµένο στην ίδια ακριβώς τοποθεσία όπου η καλλιτέχνιδα έπρεπε να φωνάζει τον όρκο ως παιδί, το βίντεο αυτό αποδοµεί την τάξη που επιβάλλεται σε όλους µας µε ένα αφηρηµένο ποίηµα αυτοστοχασµού.
Nurtane Karagil - Send Ayşe to vacation 1
Να αναθεωρήσουμε τα συστήματα των αξιών μας
–Ποια είναι η δική σας σκέψη και προβληματισμός για το μέλλον της ανθρωπότητας σε σχέση με τα θέματα που θίγετε στην έκθεση, όπως τον πόλεμο, μετανάστευση, σύνορα;/Με την αναφορά στην επιδημία του κορωνοϊού πως οι καλλιτέχνες στην έκθεση εξετάζουν το συγκεκριμένο φαινόμενο;
–Θεωρώ πως ζούμε σε ένα πολύ προβληματικό παγκόσμιο περιβάλλον. Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες δυσάρεστων γεγονότων που τονίζουν την ανάγκη περαιτέρω ευαισθητοποίησης μας στην προστασία των δικαιωμάτων των ανθρώπων. Είμαστε και εμείς μια χώρα προσφύγων αλλά και μεταναστών, μοιρασμένη στα δύο από ένα «σύνορο». Μου είναι λοιπόν ακατανόητη η έλλειψη ενσυναίσθησης και κατανόησης για το τι συμβαίνει γύρω μας, αλλά και η έλλειψη αλληλεγγύης σε ανθρώπους που αγωνίζονται για μια ελπίδα στη ζωή. Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να μάθουμε πώς να συνυπάρχουμε ειρηνικά και αρμονικά σε ένα υγιές και προστατευμένο οικοσύστημα. Δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι με την κατάσταση που επικρατεί σήμερα. Τα θέματα της μετανάστευσης, των συνόρων των ανθρωπίνων ελευθεριών και των δικαιωμάτων όλων των έμβιων όντων είναι κρίσιμα και επείγοντα και χρειάζονται άμεσα λύση και αντιμετώπιση. Επιπλέον, παγκόσμια βιώσαμε και εξακολουθούμε να βιώνουμε τις συνέπειες ενός ανήκουστου εγκλεισμού. Μετά από δύο μήνες μιας άνευ προηγουμένου κοινωνικής και πολιτιστικής απομόνωσης, όλοι τώρα επιδιώκουμε να επιστρέψουμε σε μια κανονική όσο το δυνατόν καθημερινότητα. Ο εγκλεισμός μάς αναδεικνύει ακόμη περισσότερο τη σημασία της απρόσκοπτης διακίνησης, του αλληλοσεβασμού, της προστασίας της ανθρώπινης ζωής και των δικαιωμάτων της. Δεν μπορεί παρά να θεωρήσουμε αυτό το ιστορικό γεγονός ως ένα απονενοημένο –ίσως και τελευταίο– κάλεσμα της φύσης για αφύπνιση, για δράση και για αντίδραση. Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τα συστήματα των αξιών μας, την οπτική για το μέλλον μας. Είναι η μόνη λύση για να σώσουμε τους εαυτούς μας και τον πλανήτη που μας φιλοξενεί…
–Τι μηνύματα θέλει να δώσει η έκθεση, θα μπορούσε να προκύψει κάτι θετικό μέσα από αντίξοες συνθήκες;
–Η έκθεση παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της αυξημένης προβολής της «περιφερειακής» καλλιτεχνικής δραστηριότητας οι σύγχρονοι καλλιτέχνες του ευρύτερου διεθνούς χώρου, διαπραγματεύονται το σημερινό παγκόσμιο τοπίο μέσα κυρίως από θέματα, ιστορίας, μνήμης και πολιτικής. Στοχεύει δε στο να αναδείξει την προβληματική κατάσταση που επικρατεί στον κόσμο σήμερα, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη, ευελπιστώντας να αφυπνίσει ενεργητικά τον θεατή, θέτοντάς τον αντιμέτωπο με το σημερινό γενικευμένο τοπίο οικονομικής, πολιτικής, θρησκευτικής, κοινωνικής, αλλά και βαθύτατα υπαρξιακής κρίσης ταυτότητας.
Πληροφορίες
NiMAC [Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας, Συνεργασία: Ίδρυμα Πιερίδη]. Η έκθεση θα διαρκέσει από 11 Ιουνίου 2020 - 1 Αυγούστου 2020. Τρίτη – Σάββατο: 10:00 – 21:00. Παλιάς Ηλεκτρικής 19, 1016 Λευκωσία.
Επικοινωνία: Τηλέφωνο 22797400, info@nimac.org.cy , www.nimac.org.cy , www.facebook.com/NiMACnicosia/, www.goethe.de/cyprus / https://www.facebook.com/goetheinstitutzypern
