Του Παύλου Νεοφύτου
Την ίδια ώρα που αναμένονται τα πρώτα δείγματα γραφής από την Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς –σύμφωνα με τις προαναγγελίες του επιτρόπου Διαφάνειας, Χάρη Πογιατζή, τα πορίσματα για σημαντικές έρευνες θα είναι έτοιμα στις αρχές του 2025, χαρακτηρίζοντας την υπόθεση για το βιβλίο «Κράτος Μαφία» το μεγάλο τεστ της Αρχής– ανοίγει η συζήτηση για την ενίσχυσή της με νομοθετικές αλλαγές. Το ερώτημα είναι εάν η κατάληξη θα είναι η άρδην απαλλαγή της από τον χαρακτηρισμό «ξεδοντιασμένη», με τον οποίο έχει πλέον ταυτιστεί στη δημόσια συζήτηση λόγω των περιορισμένων εξουσιών της, ή θα γίνουν εν μέρει και αποσπασματικά θεραπευτικές ενέργειες.
Το όλο θέμα θα απασχολήσει σήμερα την Επιτροπή Νομικών της Βουλής, καθώς τα μέλη της έχουν εγγράψει αυτεπάγγελτα για συζήτηση «Το νομικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς και τα θέματα που προκύπτουν κατά την εφαρμογή αυτού, καθώς και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Αρχή κατά την εκτέλεση του έργου της, κυρίως λόγω της υποστελέχωσής της». Σε δηλώσεις του στην «Κ», ο πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών, Νίκος Τορναρίτης, σημείωσε ότι μετά το πέρας της συζήτησης, ενεδεχομένως ορισμένα θέματα να καταλήξουν σε προτάσεις νόμου, σε μία προσπάθεια να μπορέσει η Αρχή να λειτουργήσει απρόσκοπτα και σοβαρά.
Μιλώντας στην «Κ», ο κ. Πογιατζής είπε ότι ο ίδιος δεν θα θέσει το ζήτημα της καταχώρησης ιδιωτικών ποινικών υποθέσεων, αλλά θα περιοριστεί στη στελέχωση. «Αν το θέσουν φυσικά οι βουλευτές, είμαστε έτοιμοι να τοποθετηθούμε», ανέφερε. Σύμφωνα με πληρόφορηση, το θέμα αυτό θα φροντίσει να το εγείρει ο βουλευτής του ΔΗΣΥ, Δημήτρης Δημητρίου, ο οποίος θα παραστεί στη συνεδρίαση.
Όπως προκύπτει από τη διατύπωση στον πιο πάνω τίτλο, αλλά και από ενημέρωση που έτυχε η «Κ» από τον κ. Τορναρίτη και τον κ. Πογιατζή, ο στόχος είναι η συζήτηση να περιστραφεί κυρίως γύρω από το πρόβλημα στελέχωσης που αντιμετωπίζει η Αρχή. Συγκεκριμένα, ο επίτροπος Διαφάνειας και τα υπόλοιπα μέλη της Επιτροπής θα παραστούν στη Βουλή για να ζητήσουν τη μετατροπή της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, ώστε να καταστεί εντελώς ανεξάρτητη και να προβαίνει από μόνη της σε προσλήψεις προσωπικού. Αυτό στο οποίο αποσκοπούν τα μέλη της Αρχής δεν είναι μόνο η αύξηση του προσωπικού, ώστε να μην παρουσιάζονται καθυστερήσεις στη διεκπεραίωση των ερευνών, αλλά και να επιλέγουν τα ίδια το προσωπικό, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια που έχουν να κάνουν με το προσόν της εχεμύθειας. Μάλιστα, ο κ. Πογιατζής απέστειλε σχετικό υπόμνημα χθες Τρίτη στη Βουλή, ενόψει της συζήτησης των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Αρχή, δίνοντας το στίγμα των αιτημάτων, για να ξεπεραστούν δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στο έργο τους.
Παρά τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, προς την οποία έχει προγραμματιστεί να κινηθεί η σημερινή συζήτηση, οι μέχρι σήμερα συζητήσεις για το έργο και τον ρόλο της Αρχής καταδεικνύουν ότι η στελέχωση είναι μόνο μία πτυχή που της στερεί την πραγματική ανεξαρτησία, ώστε να μην αναφέρεται ως «Ανεξάρτητη», μόνο κατ’ όνομα. Την ίδια ώρα εκκρεμεί η συζήτηση της πρότασης νόμου που κατέθεσε στις 31 Οκτωβρίου στην Επιτροπή Νομικών ο βουλευτής του ΔΗΣΥ Δημήτρης Δημητρίου, ώστε η Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς να μπορεί να καταχωρεί ιδιωτικές ποινικές υποθέσεις, αποκτώντας κάποιας μορφής ανεξαρτησία, δεδομένου ότι έχει μόνο ερευνητικές και όχι ανακριτικές εξουσίες. Απαντώντας σε σχετικό ερώτημα της «Κ», ο κ. Πογιατζής είπε ότι στη σημερινή συζήτηση δεν θα θέσει το ζήτημα της καταχώρησης ιδιωτικών ποινικών υποθέσεων, αλλά θα περιοριστεί στη στελέχωση. «Αν το θέσουν φυσικά οι βουλευτές, είμαστε έτοιμοι να τοποθετηθούμε, αλλά εμείς από δική μας πρωτοβουλία δεν θα το θέσουμε», ανέφερε.
Σύμφωνα με πληρόφορηση της «Κ», το θέμα αυτό θα φροντίσει να το εγείρει ο ίδιος ο κ. Δημητρίου, ο οποίος θα παραστεί στη συνεδρίαση. Υπενθυμίζεται ότι οι αδυναμίες της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς απασχόλησαν αρκετές φορές συζητήσεις στην Επιτροπή Θεσμών της Βουλής, όπου προεδρεύει. Πάντως, σε συνέντευξή του στην «Κ» (17 Νοεμβρίου 2024), ο ίδιος ο κ. Πογιατζής δήλωσε ότι συμφωνεί με την πρόταση νόμου του κ. Δημητρίου. «Έχουμε ανεξαρτησία αλλά όχι τόση όσο θα θέλαμε. Βέβαια, εμείς μελετήσαμε και στηρίζουμε την πρόταση νόμου του βουλευτή και προέδρου της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών, Δημήτρη Δημητρίου, που κατατέθηκε για συζήτηση στη Βουλή και θα επιτρέψει στην Αρχή να καταχωρεί ιδιωτικές ποινικές υποθέσεις. Εκτιμούμε ότι η πρόταση αυτή θα μας δώσει ανεξαρτησία όσον αφορά τον προϋπολογισμό μας, την πρόσληψη του προσωπικού μας, το οποίο αποτελεί και ένα από τα μεγαλύτερά μας προβλήματα. Την ίδια ώρα θα μας δώσει το δικαίωμα να καταχωρούμε εμείς ιδιωτικές ποινικές υποθέσεις για μικροπαραβάσεις στη νομοθεσία. Μας λύνει τα χέρια και θα το στηρίξουμε», ανέφερε.
«Δεν νομίζουμε να υπάρχει οποιοσδήποτε που να θεωρεί ότι η Αρχή μπορεί να επιτελέσει αποτελεσματικά το έργο της με τα 5 μέλη της και 6 πρόσωπα ως προσωπικό», τονίζει η Αρχή.
Έλεγχος από... ελεγχόμενους
Όπως τονίζεται στο υπόμνημα της Αρχής προς τη Βουλή, έχοντας συνεκτιμήσει όλες τις παρεχόμενες οδούς, έχουν καταλήξει ότι η μοναδική οδός η οποία επιτυγχάνει την πλήρη ανεξαρτησία της Αρχής, είναι η μετατροπή της σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. «Δεν τίθεται θέμα αύξησης του προϋπολογισμού, απλώς θα παύσει να υπάρχει ο έλεγχος από υπηρεσίες τις οποίες ελέγχει η Αρχή, έλεγχος ο οποίος επηρεάζει την ανεξαρτησία της και έχει, πολλές φορές, προκαλέσει προβλήματα. Με τον τρόπο αυτό, θα ελέγχεται μόνο από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και την Ελεγκτική Υπηρεσία», διευκρινίζεται.
Η υποστελέχωση
Σήμερα στην Αρχή απασχολούνται έξι πρόσωπα, τα οποία υπηρετούν ως προσωπικό, ως ακολούθως: (α) Μόνιμο Προσωπικό: 1 (Αχθοφόρος/Κλητήρας) (β) Mε απόσπαση: 1 (Λειτουργός Οικονομικών Θεμάτων) (γ) Εναλλάξιμο Προσωπικό: 4 (1 Διοικητική Λειτουργός και 3 Γραμματειακοί Λειτουργοί). Η υποστελέχωση αποτελεί μακράν το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει, όπως σημειώνει η Αρχή. «Δεν νομίζουμε να υπάρχει οποιοσδήποτε που να θεωρεί ότι η Αρχή μπορεί να επιτελέσει αποτελεσματικά το έργο της με τα 5 μέλη της και τα 6 πιο πάνω πρόσωπα ως προσωπικό», τονίζει. Όπως υπολογίζουν, ο απαιτούμενος αριθμός προσωπικού για την επιτέλεση του έργου της Αρχής, είναι περίπου 25 πρόσωπα, σημειώνοντας ότι δεν είναι υπερβολικός αριθμός.
Η επιλογή προσωπικού
Την ίδια ώρα σημειώνουν ότι, αν και ακολούθησαν διαδικασία απόσπασης λειτουργών από άλλες υπηρεσίες, από τα 5 πρόσωπα που είχαν επιλέξει, μόνο ένα έλαβε έγκριση από τον προϊστάμενό του, για να αποσπαστεί στην Αρχή. Στο σημείο αυτό δευκρινίζουν ότι με βάση την κείμενη νομοθεσία, όλες οι εργασίες της Αρχής πρέπει να διεξάγονται σε συνθήκες πλήρους εχεμύθειας. Προς τον σκοπό αυτό, η Αρχή έχει αποφασίσει ότι δεν μπορεί να αποδέχεται οποιαδήποτε στελέχη τούς αποστέλλουν άλλα τμήματα ως προσωπικό, χωρίς η ίδια να προβαίνει στον δικό της έλεγχο. Μέχρις ότου επιλυθεί το θέμα της στελέχωσης της Αρχής με μόνιμο προσωπικό, η Αρχή έχει αποφασίσει ότι ο μοναδικός τρόπος για να επιτελεί αποτελεσματικά το έργο της είναι η αγορά υπηρεσιών με σύναψη δημοσίων συμβάσεων. Σε αντίθετη περίπτωση, τονίζει, η Αρχή κινδυνεύει με παράλυση.
Μέχρι σήμερα η Αρχή έχει λάβει συνολικά 330 καταγγελίες, ενώ έχει θέσει σε πλήρη εφαρμογή τη νομοθεσία του Lobbying. Αξίζει να σημειωθεί ότι συστάσεις για ενίσχυση της Αρχής αναφέρονται στην τελευταία έκθεση (2024) της επιτροπής Greco για το Κράτος Δικαίου. Συγκεκριμένα, καλεί την Κύπρο να συνεχίσει τις προσπάθειες, ώστε να διασφαλίσει ότι η Αρχή διαθέτει τους οικονομικούς, ανθρώπινους και τεχνικούς πόρους για την αποτελεσματική άσκηση των αρμοδιοτήτων της.
