Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Τα «μπερδέματα» των εκποιήσεων και οι συνεχείς αναβολές ή οι προσπάθειες για αλλαγή του πλαισίου «φρέναραν» κάποιες αναβαθμίσεις του αξιόχρεου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του υπουργού Οικονομικών Κωνσταντίνου Πετρίδη, ο Οίκος Moody’s, ο μοναδικός εξάλλου που δεν έχει βάλει την Κύπρο στην επενδυτική βαθμίδα, θα την είχε βάλει εάν η Κύπρος δεν είχε μπει σε «ευτράπελα» με την αλλαγή του πλαισίου ή με καθυστερήσεις που σχετίζονταν με αυτό. Στο πλαίσιο παρουσίασης του απολογισμού του έργου του Υπουργείου Οικονομικών, ο κ. Πετρίδης σημείωσε εμφατικά πως γνωρίζει ότι αν δεν γίνονταν κάποια ζητήματα με το Πλαίσιο, τότε θα υπήρχαν περαιτέρω αναβαθμίσεις από τις 27 που έχουν γίνει συνολικά από το 2013. Σύμφωνα με τον απολογισμό του Υπουργείου, κατά το χρονικό διάστημα 2013-2022, το αξιόχρεο του μακροπρόθεσμου ομολόγου της Κυπριακής Δημοκρατίας αναβαθμίστηκε 27 φορές από τους τέσσερις Οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης.
Συγχρόνως, σε διάστημα μόλις 2 ετών επιτεύχθηκε σημαντική βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας της ΚΔ (4 βαθμίδες κατά μέσο ως προς την επενδυτική κατηγορία), οδηγώντας σε βελτίωση του ενδιαφέροντος για το κρατικό ομόλογο και μείωση του κόστους χρηματοδότησης. Σημαντική εξέλιξη δε, οι αναβαθμίσεις από όλους τους Οίκους αξιολόγησης από το 2013 μέχρι σήμερα, με τον Οίκο Fitch να αναβαθμίζει το αξιόχρεο του μακροπρόθεσμου ομολόγου (από το χαμηλότερο του 2013) κατά 13 βαθμίδες, τον Οίκο S&P’s κατά 12 βαθμίδες, τον Οίκο DBRS κατά 9 βαθμίδες και τον Οίκο Moody’s κατά 8 βαθμίδες στο πιο πάνω χρονικό διάστημα.
Όλα τα παραπάνω σε μία χρονική περίοδο που από την Τετάρτη 1η Φεβρουαρίου θα αρχίσουν να αποστέλλονται ξανά οι επιστολές προειδοποίησης στους δανειολήπτες που έχουν μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις. Όπως έγραψε ξανά η «Κ» την περασμένη Κυριακή, από τα μέσα Μάρτη θα αρχίσουν να λαμβάνουν σάρκα και οστά οι εκποιήσεις, καθώς για να προχωρήσει μία εκποίηση θα πρέπει να γίνει μετά τις 45 ημέρες που θα έχει σταλεί η επιστολή στους προβληματικούς δανειολήπτες. Οι εκποιήσεις έχουν σταματήσει αρκετές φορές από την αρχή της πανδημίας και είναι ένα ζήτημα για το οποίο πάντα υπάρχει μία «ανησυχία» στη Βουλή.
Ρυθμοί και δημόσιο χρέος
Σύμφωνα με τον απολογισμό του Υπουργείου Οικονομικών, μετά από την αντιμετώπιση τριών κρίσεων (χρηματοοικονομική, πανδημία και ενεργειακή), γίνεται επανεκκίνηση της οικονομίας με ρυθμούς απόδοσης στο 6,6% για το 2022, με ανεργία στο 6,7% και με δημόσιο χρέος κάτω του 90%. Ο Υπουργός τόνισε κατά την ομιλία του πως υπάρχει δραστική μείωση ποσοστών ανεργίας στο ήμισυ από το 2018 και περεταίρω μείωση το 2022. Η μακροχρόνια ανεργία από 6,1% το 2013 μειώθηκε στο 2,7% το 2018 και περαιτέρω στο 2,3% στο πρώτο ενιάμηνο του 2022. Όπως είπε ο Υπουργός, το 2013 το χαρακτηριστικό της οικονομίας ήταν η ανεργία. Αυτό αντιστράφηκε με κύριο χαρακτηριστικό την ύπαρξη κενών θέσεων εργασίας. Η αυξητική τάση κενών θέσεων εργασίας κατά τον Υπουργό από το 2013 μέχρι σήμερα, είναι αποτέλεσμα έντονης οικονομικής δραστηριότητας, αντικατοπτρίζοντας τη δυναμική της κυπριακής οικονομίας και προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξη. Συγχρόνως, η ΚΔ έλαβε 603 εκατ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο SURE (ειδικό εργαλείο για διατήρηση θέσεων εργασίας στα κράτη μέλη κατά τη διάρκεια της πανδημίας), το οποίο συνέβαλε στο να αποτρέψει την ανεργία με σειρά σχεδίων.
Κοινωνικοί δείκτες
Σύμφωνα με την παρουσίαση του Υπουργού, παρά τις αντίξοες οικονομικές συνθήκες και την αντιμετώπιση τριών κρίσεων οι κοινωνικοί δείκτες για την ανισότητα και τη φτώχεια στην Κύπρο συνεχίζουν να καταγράφουν βελτίωση. Το ποσοστό του πληθυσμού που βρισκόταν σε Κίνδυνο Φτώχειας (δηλαδή το διαθέσιμο εισόδημα του βρισκόταν κάτω από το Χρηματικό Όριο Κινδύνου Φτώχειας) ή σε Κοινωνικό Αποκλεισμό παρουσίασε μείωση, φτάνοντας στο 13,8% το 2021 σε σχέση με 15,3% το 2013. Ο συντελεστής Gini, ο οποίος αποτελεί δείκτη άνισης κατανομής ή συγκέντρωσης του εισοδήματος παρουσίασε το 2021 σημαντική βελτίωση (29,4%) σε σχέση με το 2013 (32,4%). Πρόσθετα, το 2021 το μερίδιο του εισοδήματος του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ήταν 4,2 φορές ψηλότερο από το εισόδημα του φτωχότερου 20% του πληθυσμού (Δείκτης S80/S20), σε σχέση με 4,3 που ήταν το 2020 και 4,9 που ήταν το 2013, παρουσιάζοντας βελτίωση.
Τα δημόσια οικονομικά
Ο κ. Πετρίδης αναφερόμενος στα δημόσια οικονομικά τόνισε πως το ελλειμματικό δημοσιονομικό ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης στο -5,7% του ΑΕΠ το 2012, μετατράπηκε σε πλεονασματικό ύψους 3,5% του ΑΕΠ το 2018, ενώ το 2022 προβλέπεται πλεόνασμα 1,2% του ΑΕΠ. Υπήρξε, όπως είπε, μία συνετή δημοσιονομική πολιτική στήριξης αλλά και σημαντική στήριξη της κοινωνίας κατά περιόδους κρίσης, με σημαντική μείωση του κόστους χρηματοδότησης. Την ίδια ώρα, όπως είπε, έγινε δημοσιονομική εξυγίανση που επέτρεψε γρήγορο καταρτισμό και εφαρμογή εθνικού προγράμματος στήριξης κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Σύμφωνα με την παρουσίαση, υπήρξαν ισχυρά δημόσια οικονομικά χωρίς αύξηση φόρων ή μείωση των δαπανών, ενώ αυξήθηκαν και οι κοινωνικές παροχές κατά 71%, ή 1,8 δισ. ευρώ. Υπογράμμισε ότι έγινε αύξηση επενδύσεων, έγινε ανάκτηση εμπιστοσύνης επενδυτών/αγορών, επανήλθαμε σε επενδυτική βαθμίδα και μειώθηκε το κόστος χρηματοδότησης, από 3,2% του ΑΕΠ το 2013, σε 1,3% του ΑΕΠ το 2023.
Ο κ. Υπουργός υπέδειξε στην ομιλία του ότι υπήρχε έλλειμμα μεγαλύτερο (2,6% του ΑΕΠ) κατά την περίοδο 2013-2017 σε σύγκριση με την ΕΕ/Ευρωζώνη (έλλειμμα 2% του ΑΕΠ), θέση οποία ανατράπηκε κατά την περίοδο 2018-2022, όπου το δημοσιονομικό έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης περιορίστηκε στο 2,5% του ΑΕΠ σε σύγκριση με μεγαλύτερο έλλειμα στην ΕΕ/Ευρωζώνη ύψους 3,1% και 3,3% του ΑΕΠ, αντίστοιχα. Πρόσθεσε πως η βελτίωση της δημοσιονομικής θέσης της Κύπρου έγινε αισθητή την περίοδο Ιανουάριου-Σεπτεμβρίου 2022 με το δημοσιονομικό ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης να παρουσιάζει πλεόνασμα 2% του ΑΕΠ, ενώ η δημοσιονομική θέση της ΕΕ/Ευρωζώνης είναι σε χαμηλότερο επίπεδο (-1,5%/ -1,7% ΑΕΠ).
Στόχευση για πληθωρισμό στο 3%
Σύμφωνα με τον ΥΠΟΙΚ, για ολόκληρο το 2022 ο πληθωρισμός ανήλθε στο 8,4%. Καθοριστικός παράγοντας, η αύξηση της τιμής του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές κατά 42,6% το 2022, με παράλληλη υποχώρηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου καθώς επίσης και οι αυξήσεις που παρατηρήθηκαν στις τιμές των τροφίμων. Όσον αφορά τον εναρμονισμένο πληθωρισμό στην ΕΕ κατά το 2022, η Κύπρος κατείχε την 5η χαμηλότερη θέση ανάμεσα στα Κράτη Μέλη, ύψους 8,1%, σε σύγκριση με 9,2% και 8,4% στην ΕΕ και Ευρωζώνη, αντίστοιχα. Η πρόβλεψή του είναι για περιορισμό του στο 3% το 2023.
