Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Λίγες μόλις ημέρες μας χωρίζουν από τις κάλπες για την ανάδειξη του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας. Όποιος εκλεγεί θα επιλέξει τον νέο του Υπουργό Οικονομικών, εκτός από τον υποψήφιο του Δημοκρατικού Συναγερμού, κ. Αβέρωφ Νεοφύτου, που έχει δηλώσει ότι θα συνεχίσει το έργο του ο κ. Κωνσταντίνος Πετρίδης. Ο κάθε υποψήφιος έχει τη δική του ατζέντα, τις δικές του προτεραιότητες και ιδέες για την οικονομία, ωστόσο τα ζητήματα τα οποία είναι ανοιχτά και αναμένουν λύση, είναι κοινά για όλους. Οι βασικοί οικονομικοί άξονες των τριών υποψηφίων είναι τροχιοδεικτικοί για την πολιτική που θα ακολουθήσουν και ποια ζητήματα εκτιμούν πως πρέπει να τύχουν χειρισμού. Οι οικονομικοί δείκτες που θα παραλάβει ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Υπουργός Οικονομικών του, ή ο νυν (στην περίπτωση που εκλεγεί ο υποψήφιος του ΔΗΣΥ), είναι ομολογουμένως καλοί. Η Κύπρος καταγράφει ρυθμούς ανάπτυξης 6%, σχεδόν διπλάσιο του 3,2% του μέσου όρου της Ευρωζώνης, έχει δημόσιο χρέος στο 90%, μακροχρόνια ανεργία στο 2,3% το 2022 και το 2022 προβλέπεται πλεόνασμα 1,2% του ΑΕΠ.
Ο κορωνοϊός έφερε και ένα «οικονομικό δώρο» για όλα τα κράτη, αυτό του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η πανδημία του κορωνοϊού έφερε την ακρίβεια, στη συνέχεια ακολούθησε το ουκρανικό και μία ενεργειακή κρίση. Πλέον, έχουμε να αντιμετωπίσουμε ενεργειακή κρίση, πληθωρισμό, ακρίβεια, μίγμα το οποίο είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπιστεί, ωστόσο, υπάρχουν κάποιες βάσεις που είναι σταθερές. Μπορεί να μην είναι και οι πιο γερές βάσεις αυτές που έχουμε στην οικονομία, αλλά είναι τουλάχιστον βάσεις που μπορεί ο νέος ή ο νυν ΥΠΟΙΚ να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις και βελτιώσεις στα ανοιχτά ζητήματα που θα παραλάβει και θα κληθεί να διαχειριστεί από την πρώτη κιόλας ημέρα. Οι εξελίξεις εξάλλου απέδειξαν ότι δεν πρέπει να εφησυχάζει κανείς, καθώς κανείς δεν προέβλεπε το φθινόπωρο του 2019 ότι η συνέχεια θα ήταν αυτή που καλούμαστε σήμερα να αντιμετωπίσουμε. Κρίσεις, για τις οποίες δεν υπήρχαν υφιστάμενες «φόρμουλες», ειδικά γι’ αυτή που έφερε η κρίση του κορωνοϊού.
Οι οικονομικοί δείκτες θα ήταν καλύτεροι εάν δεν γίνονταν οι δύο κρίσεις και αυτή τη στιγμή θα είχαμε την χώρα δίχως τα βαρίδια του πολέμου και του κορωνοϊού. Ο κορωνοϊός όμως έφερε και ένα «οικονομικό δώρο» για όλα τα κράτη, όπως και της Κύπρου. Το πλάνο για το Ταμείο Ανάκαμψης και την ευκαιρία στα κράτη να λάβουν χρήματα για να αντιμετωπίσουν μελλοντικές κρίσεις προχωρώντας σε τομές. Όταν σχεδιάστηκε έδινε την ευκαιρία για την έξοδο των χωρών από την υγειονομική κρίση, όμως μία κρίση αργότερα (αυτή του πολέμου) γίνεται επιτακτική η υιοθέτηση των προγραμμάτων που σχεδιάστηκαν. Είναι μια παρακαταθήκη που αν η Κύπρος καταφέρει να λάβει όλα τα 1,1 δισ. ευρώ θα βλέπει μία επόμενη κρίση από θέση ισχύος.
Ακρίβεια και πληθωρισμός
Το νούμερο ένα ζήτημα για τους υποψηφίους είναι το απότοκο των δύο κρίσεων, δηλαδή η ακρίβεια και ο πληθωρισμός που μαστίζει την κοινωνία. Και οι τρεις υποψήφιοι εκτιμούν πως πρέπει να ακολουθήσουν συνετές πολιτικές για τα δημόσια οικονομικά, αλλά και να στηρίξουν τις ομάδες που χρειάζονται περισσότερο οικονομική στήριξη. Ένα μεγάλο θέμα προς αυτή την κατεύθυνση, το οποίο θα πρέπει να χειριστεί από την πρώτη κιόλας ημέρα ανάληψης των καθηκόντων του ο νέος Πρόεδρος, είναι αυτό του θεσμού της ΑΤΑ. Μπορεί η ΑΤΑ να μην παραχωρείται σε όλες τις ομάδες του πληθυσμού, όμως είναι σημαντικό να βρεθεί λύση για όσους έχει συμφωνηθεί να δίδεται και στο ποσοστό που είναι δίκαιο να δίδεται. Ο υπουργός Εργασίας κ. Κυριάκος Κούσιος, εξάλλου, «σήκωσε τα χέρια ψηλά» για το εν λόγω θέμα με τους εργοδότες και τις εργοδοτικές οργανώσεις και έδωσε το σήμα ο νέος Υπουργός Εργασίας να επιλύσει το «γόρδιο δεσμό».
Στο ίδιο κεφάλαιο υπάρχει και ο κατώτατος μισθός. Μπορεί η Κυβέρνηση Αναστασιάδη στην λήξη της δεύτερης πενταετίας της να έδωσε μία λύση με τη θέσπισή του, όμως οι άλλοι δύο κύριοι υποψήφιοι, ο κ. Νίκος Χριστοδουλίδης και ο κ. Ανδρέας Μαυρογιάννης, έχουν δώσει το στίγμα τους ότι θα προσπαθήσουν να φέρουν καλύτερη και πιο δίκαιη λύση από την δοθείσα.
Προς φορολογική μεταρρύθμιση
Η φορολογική μεταρρύθμιση είναι ένα –όπως γράφτηκε ξανά από την «Κ»- από τα «όπλα» των υποψηφίων. Ο φορολογικός μετασχηματισμός είναι προτεραιότητά τους, με στόχο όπως διατείνονται, τον εκσυγχρονισμό του φορολογικού συστήματος για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Υπόσχονται αυξήσεις στα φορολογικά όρια, βελτίωση σε διαδικασίες, κατάργηση φόρων που δεν χρειάζονται, καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και μετατροπή της φορολογικής μεταρρύθμισης σε πιο πράσινη. Μέχρι και η απερχόμενη κυβέρνηση μπήκε στη διαδικασία να φτιάξει πλάνο μεταρρυθμιστικό για την φορολογία, καθώς το φορολογικό σύστημα της Κύπρου είναι ήδη μία εικοσαετία πίσω. Τελευταία φορολογική μεταρρύθμιση έγινε το 2003 και πλέον δεν γίνεται να εξυπηρετεί τους σκοπούς του 2023.
Η φορολογική μεταρρύθμιση είναι μία δύσκολη εξίσωση που μπορεί να φέρει εύκολα ζημιές στο κράτος εάν δεν σχεδιαστεί σωστά. Δεν είναι μία υπόθεση που υλοποιείται σε μικρό χρονικό διάστημα και θέλει απόψεις από ειδικούς του κλάδου, όπως για παράδειγμα του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου (ΣΕΛΚ).
Το συνταξιοδοτικό κεφάλαιο
Ένα άλλο τεράστιο οικονομικό σκέλος είναι το συνταξιοδοτικό. Στόχος των υποψηφίων η αξιοπρεπής διαβίωση των συνταξιούχων παρόλο που η Βουλή ενέκρινε το Επαγγελματικό Σχέδιο Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων των Υπαλλήλων της Κρατικής Υπηρεσίας και του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα αρχές Δεκεμβρίου. Η απερχόμενη κυβέρνηση δεν έχει θέσει κάποιο ζήτημα επί τούτου, ωστόσο οι υποψήφιοι για την Προεδρία της Δημοκρατίας θα αναζητήσουν βελτίωση του πλαισίου. Απώτερος σκοπός, να στηριχθεί και η μεσαία τάξη μέσω της εν λόγω τομής.
Προσέλκυση επενδύσεων
Το όραμα 2025 το οποίο ετοιμάστηκε από το Συμβούλιο Οικονομίας της Κύπρου φαίνεται να «αγκαλιάζεται» από τους υποψηφίους. Ωστόσο, σύμφωνα με τις εξαγγελίες τους χωρά αρκετές βελτιώσεις, ώστε να γίνουν με τον πιο βέλτιστο τρόπο οι μεταρρυθμίσεις, οι πολιτικές και τα έργα τα οποία μαζί με το πλάνο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα ξεκλειδώσουν επενδύσεις και θα δημιουργηθούν οι δομές για προσέλκυση πολλών ακόμα. Οι τομείς στους οποίους όλοι οι υποψήφιοι επικεντρώνονται είναι του τουρισμού, της υγείας, της ανάπτυξης γης, της βιομηχανίας, της τεχνολογίας, των τηλεπικοινωνιών και της ναυτιλίας.
