Μείωση της ζήτησης δανείων αναμένουν οι τράπεζες

Κρατούν μικρό καλάθι για ζήτηση σε νέο δανεισμό τα κυπριακά τραπεζικά ιδρύματα. Παρά το ότι στο πρώτο τρίμηνο οι δύο μεγάλες –τουλάχιστον– τράπεζες έχουν καταγράψει πολύ καλές επιδόσεις, για τα επόμενα τρίμηνα παρουσιάζονται προετοιμασμένες να ανταπεξέλθουν σε μειωμένη ζήτηση. Σύμφωνα με τη νέα έρευνα τραπεζικών χορηγήσεων της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου για το πρώτο τρίμηνο του 2023, η αυστηροποίηση των κριτηρίων χορήγησης δανείων προς επιχειρήσεις συνεχίζεται ενώ τα κριτήρια χορήγησης δανείων προς νοικοκυριά το πρώτο τρίμηνο του 2023 παρέμειναν αμετάβλητα στα ήδη αυστηρά επίπεδα του προηγούμενου τριμήνου. Παράλληλα, όπως σημειώνει η τριμηνιαία έρευνα της Κεντρικής, για το δεύτερο τρίμηνο του 2023, οι τράπεζες αναμένουν αυστηρότερα κριτήρια χορήγησης δανείων και περαιτέρω μείωση της ζήτησης δανείων στην Κύπρο, τόσο για δάνεια προς επιχειρήσεις όσο και για όλες τις κατηγορίες δανείων προς νοικοκυριά.

Την ίδια ώρα, η μείωση στη ζήτηση δανείων συνεχίζεται για όλες τις κατηγορίες, εν μέρει λόγω των υψηλών δανειστικών επιτοκίων. «Από πλευράς προσφοράς δανείων, οι τράπεζες εκτιμούν ότι υπάρχει μακροοικονομική αβεβαιότητα», σχολιάζει σχετικά. Ως εκ τούτου, σε συνδυασμό με τις πρόσφατες αυξήσεις των δανειστικών επιτοκίων και τις αρνητικές επιπτώσεις στο πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών καθώς και στο κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων, οι τράπεζες παραμένουν ιδιαίτερα προσεκτικές με στόχο τη διαφύλαξη της ικανότητας αποπληρωμής του δανειολήπτη και διατήρηση της ποιότητας του χαρτοφυλακίου τους.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την έρευνα της ΚΤΚ, κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023 τα κριτήρια χορήγησης δανείων προς επιχειρήσεις έγιναν αυστηρότερα για τέταρτο συνεχόμενο τρίμηνο. «Η αντίληψη των τραπεζών για αυξημένο πιστωτικό κίνδυνο που συνδέεται με την κατάσταση και προοπτικές τόσο της οικονομίας όσο και συγκεκριμένων κλάδων ή εταιρειών, καθώς και η μειωμένη ανοχή τους στον κίνδυνο συνεχίζουν να συμβάλλουν στην αυστηροποίηση των κριτηρίων τους για χορήγηση επιχειρηματικών δανείων», εξηγεί. Το ίδιο τρίμηνο, τα κριτήρια χορήγησης δανείων προς νοικοκυριά, για όλες τις κατηγορίες δανείων, παρέμειναν αμετάβλητα στα αυστηρά επίπεδα που έφθασαν το προηγούμενο τρίμηνο, ενώ η αντίληψη κινδύνου σε σχέση με τη γενική οικονομική κατάσταση και τις προοπτικές της οικονομίας είναι αυξημένη.

Περαιτέρω αυστηροποίηση

Όπως τονίζει η Κεντρική, το πρώτο τρίμηνο του 2023, οι συνολικοί όροι και προϋποθέσεις χορήγησης νέων δανείων ή πιστωτικών ορίων προς επιχειρήσεις έγιναν αυστηρότεροι. «Αυστηροποίηση αναφέρθηκε στις ρήτρες και στη διάρκεια των νέων επιχειρηματικών δανείων. Το περιθώριο των τραπεζών για τα συνήθη δάνεια (διαφορά έναντι σχετικού επιτοκίου αναφοράς) μειώθηκε μεν σε καθαρή βάση, υπήρξαν όμως διαφορετικές απόψεις μεταξύ των τραπεζών. Όπως και με τα κριτήρια χορήγησης των εν λόγω δανείων, η αυστηροποίηση στους συνολικούς όρους και προϋποθέσεις χορήγησης επιχειρηματικών δανείων αντανακλά την αντίληψη αυξημένου κινδύνου από τις τράπεζες και τη μειωμένη ανοχή τους στον κίνδυνο, με τον αυξημένο ανταγωνισμό από άλλα τραπεζικά ιδρύματα να συγκρατεί την αυστηροποίηση των συνολικών όρων και προϋποθέσεων», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Το ίδιο τρίμηνο, πιο αυστηροί έγιναν και οι συνολικοί όροι και προϋποθέσεις χορήγησης δανείων προς νοικοκυριά, τόσο για στεγαστικά όσο και για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια. Συγκεκριμένα, όσον αφορά τα στεγαστικά δάνεια, το περιθώριο των τραπεζών για τα δάνεια υψηλότερου κινδύνου (διαφορά έναντι σχετικού επιτοκίου αναφοράς) αυξήθηκε λόγω αυξημένων αντιλήψεων κινδύνου, ενώ οι υπόλοιποι όροι και προϋποθέσεις παρέμειναν ουδέτεροι. Αντίστοιχα, η αυστηροποίηση των συνολικών όρων και προϋποθέσεων χορήγησης καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς νοικοκυριά αφορούσε τόσο το περιθώριο των τραπεζών για τα συνήθη δάνεια όσο και για τα δάνεια υψηλότερου κινδύνου (αύξηση περιθωρίου) λόγω της αυξημένης αντίληψης κινδύνου από τις τράπεζες καθώς και της μείωσης άσκησης πιέσεων από τον ανταγωνισμό.

Ο ρόλος των επιτοκίων

Από πλευράς ζήτησης, κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023, η καθαρή ζήτηση δανείων στην Κύπρο από επιχειρήσεις και νοικοκυριά για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια και, περισσότερο, για στεγαστικά δάνεια συνέχισε να καταγράφει μείωση. Στη μείωση της καθαρής ζήτησης επιχειρηματικών δανείων συνέβαλαν, σύμφωνα με την Έρευνα, τα υψηλότερα επιτόκια και η μειωμένη ζήτηση για χρηματοδότηση πάγιων επενδύσεων, συγχωνεύσεων/εξαγορών και αναδιαρθρώσεων επιχειρήσεων. Από την άλλη, η ζήτηση για χρηματοδότηση αποθεμάτων και κεφαλαίων κίνησης συνέχισε να αυξάνεται και αυτό το τρίμηνο, ενδεχομένως λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής και λειτουργίας των επιχειρήσεων. Όσον αφορά τα νοικοκυριά, η καθαρή μείωση της ζήτησης για στεγαστικά δάνεια αποδίδεται – από τις τράπεζες– στο υψηλότερο επίπεδο των επιτοκίων, στην επιδείνωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και στις λιγότερο ευνοϊκές εκτιμώμενες προοπτικές της αγοράς κατοικιών. Αντίστοιχα, η μείωση της ζήτησης για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια επίσης οφείλεται, σύμφωνα με την Έρευνα, στην αύξηση των επιτοκίων, στη μείωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, αλλά και στη μείωση των δαπανών για αγορά διαρκών καταναλωτικών αγαθών.

Απορριφθείσες αιτήσεις

Τέλος, παρά την περαιτέρω αυστηροποίηση των κριτηρίων χορήγησης επιχειρηματικών δανείων, η αναλογία των αιτήσεων (επίσημων και ανεπίσημων) οι οποίες απορρίφθηκαν, παρέμεινε αμετάβλητη κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023 τόσο για μικρομεσαίες επιχειρήσεις όσο και για μεγάλες επιχειρήσεις. Αντίθετα, κατά το εν λόγω τρίμηνο, η αναλογία των απορριφθέντων αιτήσεων για νέα δάνεια προς νοικοκυριά συνέχισε να καταγράφει αύξηση για τρίτο συνεχόμενο τρίμηνο, για όλες τις κατηγορίες δανείων. «Η αύξηση, παρά τη μειωμένη ζήτηση για τα εν λόγω δάνεια, είναι σε συνάρτηση με την θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων χορήγησης δανείων στα νοικοκυριά τα προηγούμενα τρίμηνα. Σε γενικές γραμμές, τα αυστηρότερα κριτήρια χορήγησης δανείων αυξάνουν τις πιθανότητες οι τράπεζες να απορρίψουν αιτήσεις δανείων», καταλήγει.