Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η μεγάλη ανάπτυξη των ξένων εταιρειών στην Κύπρο είναι πλέον αδιαμφισβήτητη, με τα οφέλη να υπερτερούν των αρνητικών πτυχών που αναπόφευκτα έχουν φέρει. Ναι μεν τα ποσοστά της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (Gross Value Added - GVA) του τομέα των εταιρειών τεχνολογίας στην οικονομία της Κύπρου για το 2024 έφτασε τα 6,95 δισεκατομμύρια ευρώ, όμως δέχονται κριτική για το ποσοστό των Κυπρίων και πολιτών από την Ευρωπαϊκή Ένωση που εργοδοτούν, το οποίο αναλογικά δεν φτάνει το εργατικό δυναμικό, που έχουν στις επιχειρήσεις τους το οποίο προέρχεται εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτό όμως αναμένεται να αλλάξει, καθώς από 1η Ιανουαρίου 2027 όλες οι ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο έχουν δεσμευτεί με απόφαση του 2021 να επενδύσουν το 30% του συνολικού προσωπικού τους σε Κύπριους/πολίτες της ΕΕ, άρα, μετά τις 2.1.2027 θα ελέγχεται η αναλογία για νέες προσλήψεις. Το να φτάσει όμως μία εταιρεία να έχει στο δυναμικό της τουλάχιστον 30% του συνολικού της προσωπικού σε Κύπριους/πολίτες της Ε.Ε. την 1η Ιανουαρίου 2027 δεν γίνεται να «πατηθεί ως διά μαγείας ένα κουμπί» και να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα. Είναι ένα «πρότζεκτ» το οποίο αν και θα έπρεπε να «χτίζεται» από τον Οκτώβρη του 2021, που συμφωνήθηκε με το κυπριακό κράτος, τώρα γίνεται αντιληπτό πως πρέπει να εντατικοποιηθεί η προσπάθεια και να δοθεί προτεραιότητα σε προσλήψεις Κυπρίων/πολιτών από την Ε.Ε., τώρα ιδίως που οι ξένες εταιρείες τύπου «ICT» επεκτείνονται με «αριθμητική», αν όχι με «γεωμετρική» πρόοδο.
Αξίζει να υπενθυμίσουμε πως βάσει της στρατηγικής για την προσέλκυση εταιρειών για δραστηριοποίηση ή/και επέκταση των δραστηριοτήτων τους στην Κύπρο, το Υπουργικό Συμβούλιο, με απόφασή του ημερομηνίας 15.10.2021, ενέκρινε την τότε «Νέα Στρατηγική» για την προσέλκυση εταιρειών για δραστηριοποίηση ή/και επέκταση των δραστηριοτήτων τους στην Κύπρο, η οποία άρχισε να ισχύει από τις 2.1.2022. Βάσει των πεπραγμένων, η Στρατηγική καταργούσε και αντικαθιστούσε την προηγούμενη πολιτική για την απασχόληση προσωπικού από τρίτες χώρες που εργοδοτούνταν από εταιρείες/ επιχειρήσεις ξένων συμφερόντων. Σύμφωνα με τις πρόνοιες της «Νέας Στρατηγικής», καταργούνταν οι μέγιστοι επιτρεπόμενοι αριθμοί αλλοδαπού προσωπικού. Έτσι, οι εταιρείες μπορούσαν ελεύθερα από τις 2 Ιανουαρίου 2022 να απασχολήσουν οποιονδήποτε αριθμό υπηκόων τρίτων χωρών με υψηλές απολαβές, χωρίς να περάσουν από έλεγχο αγοράς εργασίας. Όπως είχε συμφωνηθεί, διατηρήθηκαν οι υφιστάμενες κατηγορίες προσωπικού Ανώτερου Διευθυντή, Μεσοδιευθυντικού και Εξειδικευμένου Προσωπικού, για λόγους διοικητικής δομής/ στατιστικών, ενώ το εξειδικευμένο προσωπικό δεν θα περιοριζόταν σε συγκεκριμένα επαγγέλματα, ή δεξιότητες. Εκεί που αξίζει να εστιάσουμε είναι πως, όπως προαναφέρθηκε και πιο πάνω, όλες οι εταιρείες δεσμεύτηκαν να επενδύσουν το 30% του συνολικού προσωπικού τους σε Κύπριους/ πολίτες της ΕΕ, σε χρονικό διάστημα πέντε ετών. Γραφόταν χαρακτηριστικά, «σε πέντε χρόνια, δηλαδή μετά τις 2.1.2027, θα ελέγχεται η αναλογία για νέες προσλήψεις και εάν μια εταιρεία δεν τηρεί την αναλογία 70:30, η υπόθεση θα αξιολογείται με βάση τα δικά της κριτήρια και θα τίθεται ενώπιον της διοίκησης».
Μισθοί 5.000 ευρώ και άνω
Το ότι μέχρι αρχές του 2027 θα πρέπει να μπουν τουλάχιστον 30% Κύπριοι ή πολίτες της Ε.Ε. σε ξένες εταιρείες, όπως σε εταιρείες τεχνολογίας (ICT), είναι καλά νέα για τους Κύπριους σε επίπεδο μισθών. Σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Ανάλυσης και Στρατηγικών της Ευρώπης (CASE, CASE Center) του think tank για πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις στις μετασοβιετικές χώρες και στη ρωσική διασπορά, στην Κύπρο απασχολούνται στον τομέα της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας, ο οποίος περιλαμβάνει «Προγραμματισμό Υπολογιστών, Συμβουλευτικές και συναφείς δραστηριότητες» και «Δραστηριότητες Υπηρεσιών Πληροφοριών», το 42% όλων των Ρώσων και το 48% όλων των Λευκορώσων, καθιστώντας τους τις πιο ακριβοπληρωμένες εθνότητες στο νησί. Σύμφωνα με στοιχεία του 2022, ο μέσος μισθός τους ξεπερνά τα 5.482 ευρώ ανά μήνα και τα 5.278 ευρώ αντίστοιχα, ξεπερνώντας τους μέσους μισθούς σε επιχειρήσεις στην Κύπρο σχεδόν κατά 2,5 φορές.
Όπως καταγράφει το CASE think tank, ο τομέας της πληροφορικής έχει καταστεί ένας από τους κινητήριους μοχλούς της κυπριακής οικονομίας τα τελευταία χρόνια – το μερίδιό του στις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών από το νησί αυξήθηκε από 8,4% το 2012 σε πάνω από 19% το 2023. Από την 1η Ιανουαρίου 2024, Ρώσοι και Λευκορώσοι έχουν εγγράψει έως και 10.500 εταιρείες στη χώρα, στις οποίες κατέχουν πάνω από το 50% του κεφαλαίου. Σημειώνει ότι, οι εταιρείες του τομέα της πληροφορικής που δραστηριοποιούνται πραγματικά στη χώρα γίνονται νέοι μοχλοί ανάπτυξης.
Αυξάνονται οι εταιρείες
Στην εργοδότηση των Κυπρίων θα συμβάλει σίγουρα και η αυξητική τάση εγγραφής νέων εταιρειών στην Κύπρο που παρατηρείται από το 2022. Όπως είχε παρουσιάσει στοιχεία στην «Κ» η Μονάδα Διευκόλυνσης Εταιρειών, το Business Facilitation Unit (BFU) του Υπουργείου Ενέργειας, ο αριθμός εγγραφών ξένων εταιρειών το 2025 ήταν στις 80, το 2024 ήταν στις 265 και το 2023 ήταν στις 286. Το 2022 ήταν στις 1.605 και οι κύριες χώρες από τις οποίες προήλθαν αυτές οι εγγραφές των τελευταίων χρόνων είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, Ισραήλ, Λευκορωσία, Λίβανος, Ουκρανία και Ρωσία.
