Του Αθανάσιου Έλλις
Η άλλοτε ισχυρή παρουσία της εβραϊκής κοινότητας στη Θεσσαλονίκη και η οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική της συμβολή ανά τους αιώνες, αποτελεί μέρος του πολυπολιτισμικού αποτυπώματος της συμπρωτεύουσας.
Υπό αυτό το πρίσμα, η Ελλάδα γενικότερα και η Θεσσαλονίκη ειδικότερα έχουν κάθε λόγο να αναδείξουν αυτό το ξεχωριστό –και στην πορεία επώδυνο– κομμάτι της ιστορίας της πόλης. Ο καταλυτικός ρόλος των Σεφαραδιτών Εβραίων έδωσε στη Θεσσαλονίκη τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της, την κατέστησε σημαντικό εμπορικό κέντρο της Μεσογείου, και δημιούργησε μια σπάνια και ιδιαίτερη κληρονομιά.
Τα σχέδια για τη δημιουργία χώρου πάρκινγκ στην ιστορική πλατεία Ελευθερίας, τόπο μαρτυρίου των Εβραίων το 1942, δεν προστατεύουν αυτή την κληρονομιά, την προσβάλλουν. Η ισχύς του συμβολισμού αυτής της πλατείας, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της πόλης και της Ελλάδας, επιβάλλει την προστασία και τη σωστή ανάδειξη του χώρου. Η πλατεία πρέπει να γίνει χώρος μνήμης, αναδεικνύοντας έτσι τη διαχρονική πολυπολιτισμική πλευρά της Θεσσαλονίκης.
Το ότι μια προσεκτικά σχεδιασμένη πλατεία μνήμης, καθώς και ένα επιβλητικό Μουσείο του Ολοκαυτώματος, είναι αναγκαιότητα, θα έπρεπε να είναι προφανές σε κάθε καλόπιστο, ευαίσθητο Ελληνα, ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων ή θρησκευτικής πίστης. Δεν θα ήταν μόνο φόρος τιμής στα θύματα, αλλά και ένα τεράστιο δίδαγμα για τα παιδιά μας. Αυτό θα έπρεπε να είναι αυτονόητο για τους αρμοδίους, από την κεντρική εξουσία στην Αθήνα μέχρι τη δημοτική αρχή στη Θεσσαλονίκη. Οταν μετριέσαι με την Ιστορία δεν έχεις δικαίωμα σε μικρότητες. Μπορεί η συγκινητική ομιλία του τότε δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη, κατά την Ημέρα Μνήμης των Εβραίων Μαρτύρων, το 2018, να συγκλόνισε και να ήρθε ως η –έστω και καθυστερημένη– οφειλή τιμής στην εβραϊκή κοινότητα που εξοντώθηκε από τον Χίτλερ, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο νυν δήμαρχος δεν μπορεί να συνεχίσει στον ίδιο δρόμο. Εδώ δεν χωρούν ούτε προσωπικές έριδες ούτε μικροκομματικές προσεγγίσεις.
Η Θεσσαλονίκη, όπως και κάθε μεγαλούπολη, έχει προφανώς μεγάλο κυκλοφοριακό πρόβλημα. Αλλά δεν είναι δυνατόν να πιστέψουμε πως δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, άλλοι χώροι για την κατασκευή πάρκινγκ, εκτός από το συγκεκριμένο σημείο.
Η εβραϊκή κοινότητα άφησε το στίγμα της στην ιστορία της Θεσσαλονίκης, κοινωνικά, οικονομικά, θρησκευτικά, ακόμη και αρχιτεκτονικά, και αυτό αξίζει να προβάλλεται. Ο σεβασμός στον συμβολισμό της πλατείας Ελευθερίας αποτελεί πρωτίστως ιστορική υποχρέωση. Δευτερευόντως, τυχαίνει να έχει και σημαντική οικονομική, τουριστική και, κυρίως, γεωπολιτική διάσταση. Οποιος δεν το αντιλαμβάνεται είτε εθελοτυφλεί είτε κινείται στα όρια της ανοησίας.
Η Ιστορία δεν θα συγχωρήσει όσους με τις αποφάσεις και τις πράξεις τους στέρησαν από τους αθώους που σφαγιάστηκαν από τους ναζί τον σεβασμό που τους αξίζει.
Ως Ελληνες –χριστιανοί, μουσουλμάνοι, Εβραίοι– έχουμε υποχρέωση να προστατεύσουμε και να αναδείξουμε τη μοναδικότητα της «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων».
