Του Πάρη Δημητριάδη
«Όταν ήμουν 35 ετών άρχισα να μην βλέπω κάθε μήνα περίοδο και κατέληξα σε γυναικολόγο, ενδοκρινολόγο, έψαχνα να βρω απαντήσεις επειδή ηλικιακά ήμουν μικρή για εμμηνόπαυση» μου αφηγείται ένα πρωινό του Ιανουαρίου, που τη συνάντησα στο διαμέρισμά της στη Λευκωσία, η κυπρο-ιρλανδικής καταγωγής, Kathy Kattashis. «Μετά από αναλύσεις αίματος που είχα κάνει τότε, ορισμένοι δείκτες είχαν βρεθεί χαμηλότεροι από το αναμενόμενο» ανακαλεί στη μνήμη της η 43χρονη, σήμερα, Kathy. Αφότου μεσολάβησε μια περίοδος όπου έμεινε έγκυος και έφερε στον κόσμο το παιδάκι της, όταν ο κύκλος της περιόδου της έπρεπε να επανέλθει, μετά την εγκυμοσύνη και τη γέννα, στα αναμενόμενα επίπεδα, άρχισε να εμφανίζει και πάλι διαταραχές.
«Θυμάμαι, ειδικά τα βράδια, να έχω εξάψεις και να πονάω πολύ τα γόνατα μου, τις αρθρώσεις μου και τους μυς μου. Ψυχολογικά ήμουν επίσης περίεργα. Ήταν λες και το συναισθηματικό μου σύμπαν είχε μπει σε παύση, σε στασιμότητα». Όπως περιγράφει παραστατικά, εκεί που παλαιότερα βίωνε τόσο τη χαρά όσο και τη λύπη εντονότερα, όπως κάθε άνθρωπος δηλαδή όταν ψυχικά είναι εντάξει, σταδιακά όλα άρχιζαν να της φαίνονται σαν μια ευθεία γραμμή. «Ένιωθα χάλια. Ένιωθα να μην είμαι ο εαυτός μου». Επιστρέφοντας στους γιατρούς και στις εξετάσεις, η Κathy μπήκε σε διαδικασία να κάνει αναλύσεις σε μηνιαία βάση, για να παρακολουθεί, όπως την είχαν συμβουλέψει, τις ορμόνες της και κυρίως τις επονομαζόμενες FSH και LH. «Μέσα σε τέσσερις μήνες πήγαν από σχετικά χαμηλούς σε πολύ υψηλούς δείκτες, κι αυτό ήταν ένδειξη, όπως μου είχαν πει, ότι έμπαινα σε πρόωρη εμμηνόπαυση. Η περίοδος μου διακόπηκε τελικά στα 39 μου».
Κοινωνικό ταμπού
Κατά τη διάρκεια της πολυετούς, επίπονης διαδικασίας που η νεαρή γυναίκα βίωνε την απρόσμενη περιπέτεια, ήταν φυσιολογικό να θέλει να μιλήσει και με άλλες γυναίκες, που ίσως περνούσαν κάτι παρόμοιο. Σύντομα, όπως επισημαίνει, θα καταλάβαινε πως το θέμα ήταν και παραμένει ταμπού για την κοινωνία μας. «Μέσω των γιατρών μου, αποπειράθηκα να έρθω σε επαφή με κοπελίτσες κοντά στην ηλικία μου, που ίσως περνούσαν κάτι αντίστοιχο. Ήμουν πρόθυμη να με προσεγγίσουν, αν ήθελαν, για να μιλήσουμε και να στηρίξουμε η μια την άλλη. Για κάποιο λόγο δεν ήθελαν να μου μιλήσουν. Ένιωθα ότι υπήρχε στίγμα και ταμπού». Τότε ήταν που αποφάσισε να δημιουργήσει μια σελίδα στο Facebook «απλώς για να βρω άτομα σαν εμένα», όπως λέει χαρακτηριστικά.
Αλήθεια, πότε θεωρείται «φυσιολογικό» για μια γυναίκα να μπει σε εμμηνόπαυση; Συνήθως, η ηλικία που μια γυναίκα σταματάει να βλέπει περίοδο είναι γύρω στα πενήντα της, μου απαντάει η Kathy Kattashis, η οποία λόγω του προσωπικού της βιώματος αφιέρωσε ατελείωτες ώρες να διαβάζει και να μελετάει για το θέμα. Κάτι όμως που πρέπει να επισημανθεί, τονίζει, είναι ότι οι ορμονικές διαταραχές και επιπλοκές ενδέχεται να εμφανιστούν ακόμη και δέκα χρόνια πριν. «Πρόκειται για μια διαδικασία που ονομάζεται περιεμμηνόπαυση. Από την ηλικία των σαράντα, δηλαδή, μπορεί το βάρος σου να αυξάνεται και να μην μπορείς να αδυνατίσεις το ίδιο εύκολα, να έχεις συναισθηματικές εξάψεις και τα βράδια να μην κοιμάσαι καλά». Αυτή η ενδεικτική ηλικία όμως επιδέχεται αμφισβήτησης, υπογραμμίζει, καθότι η μέχρι τώρα στατιστική έρευνα καλύπτει ένα πολύ μικρό δείγμα γυναικών.
«Λόγω του γεγονότος ότι το θέμα είναι ταμπού αποφάσισα να φτιάξω ιδιωτική σελίδα για άτομα που θέλουν να επικοινωνούν μαζί μου μέσω προσωπικού μηνύματος, διατηρώ όμως και τη δημόσια σελίδα στην οποία προσπαθώ να ανεβάζω αναρτήσεις για οτιδήποτε καινούργιο μπορεί να βγει ή ακόμη και για το πώς νιώθω και τι περνάω εγώ». Ενώ αρχικώς οι αντιδράσεις ήταν μεμονωμένες και μουδιασμένες τελικά το inbox της Κathy άρχισε να γεμίζει από προσωπικά μηνύματα, από γυναίκες διαφόρων ηλικιών, που δεν ήξεραν τι να κάνουν και αισθάνονταν μετέωρες και αποπροσανατολισμένες.
Απουσία δομών, φαρμάκων και ιατρικής κατάρτισης
Η ψυχοσωματική ταλαιπωρία και το κοινωνικό στίγμα δεν είναι όμως οι μοναδικές προκλήσεις για άτομα όπως η Kathy που ζουν στην Κύπρο. «Ταυτόχρονα δεν έβρισκα εύκολα την ορμονοθεραπεία που χρειαζόμουν επειδή στη χώρα μας δεν έχουμε ικανοποιητικές προμήθειες. Έπρεπε να γυρίζω από το ένα φαρμακείο στο άλλο και κάποτε έβρισκα, άλλοτε δεν έβρισκα. Στην πορεία έμαθα ότι άλλες γυναίκες προμηθεύονταν σκευάσματα για τη θεραπεία τους από χώρες του εξωτερικού». Υπάρχουν, διασαφηνίζει, διαφορετικά είδη θεραπειών. Μερικές λαμβάνονται μέσω στόματος, άλλες με διαδερμικά έμπλαστρα σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος κ.λπ.
Γενικώς, γύρω από το ζήτημα της περίθαλψης και της υποστήριξης σε ζητήματα εμμηνόπαυσης έχουμε τεράστιο κενό στην Κύπρο, πιστεύει η Kathy Kattashis, τόσο σε επίπεδο ΓεΣΥ όσο και αναφορικά με την ιατρική κατάρτιση και εξειδίκευση. Η πιο ανεπτυγμένη χώρα σε αυτό το θέμα μάλλον είναι η Βρετανία, σημειώνει, καθότι στο βρετανικό κοινοβούλιο έχουν τροποποιήσει νομοθεσίες για διευκόλυνση στην εργασία αλλά και για πιο εξειδικευμένη ιατρική κατάρτιση γύρω από ζητήματα εμμήνου ρύσεως, πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας, περιεμμηνόπαυσης και εμμηνόπαυσης. «Εξ όσων γνωρίζω οι γιατροί στην Αγγλία οφείλουν να περάσουν από κατάρτιση για να ονομαστούν menopause experts» αναφέρει.
Συμπερίληψη, εξωστρέφεια και ανάγκη για έρευνα
Ρωτάω την Kathy Kattashis κατά πόσο θεωρεί ότι η πανδημία άγχους και οι φρενήρεις ρυθμοί της σύγχρονης ζωής μπορεί να συνδέονται με το φαινόμενο της πρόωρης εμμηνόπαυσης. Νομίζω ότι αυτό που γίνεται τα τελευταία χρόνια, πιστεύει, είναι ότι απλώς οι γυναίκες έχουν αρχίσει να μιλούν για τα θέματα που τους απασχολούν. «Μπορεί να είμαστε οι ίδιες που ήμασταν και πριν δέκα ή είκοσι χρόνια αλλά τότε να μην είχε κάποια το θάρρος να βγει να το πει ανοιχτά όπως κάνω εγώ» σημειώνει. «Ένα άλλο πρόβλημα νομίζω είναι ότι όσο γερνάμε οι γιατροί παύουν να ενδιαφέρονται, ειδικά για τις γυναίκες. Είναι και θέμα ηλικιακού ρατσισμού».
Αποφάσισε τελικά να ονομάσει τη σελίδα της «Μήτρα», εξηγεί, επειδή η μήτρα ως όργανο είναι κεντρικό σημείο για ένα άτομο που γεννήθηκε με θηλυκό εσωτερικό αναπαραγωγικό όργανο. «Ήθελα να συμπεριλάβω τα άτομα που μπορεί να έχουν μήτρα αλλά να μην νιώθουν και να μην αυτοπροσδιορίζονται ως γυναίκες. Ως λέξη συνεπώς η «Μήτρα» είναι συμπεριληπτική για όσα άτομα κάποια στιγμή στη ζωή τους θα περάσουν από περιεμμηνόπαυση και εμμηνόπαυση».
Είναι σημαντικό στο μεταξύ να τονίσουμε, υπογραμμίζει, ότι σίγουρα το θέμα πρώτιστα αφορά το άτομο που θα περάσει από αυτή τη διαδικασία, πρέπει όμως να ενδιαφέρει ολόκληρη την κοινωνία. «Επιπλέον, κάθε γυναίκα, κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, οπότε εκείνο που ισχύει για μένα μπορεί να μην ισχύει για το άλλο άτομο, μπορεί να μην ισχύει για άλλη κοπέλα. Χρειάζεται εξατομικευμένη φροντίδα».
Μέσω της «Μήτρας», καταλήγει η Kathy Kattashis, εύχεται πρώτα από όλα να βοηθήσει όσο μπορεί άτομα που βρίσκονται σε εκείνη τη φάση της ζωής τους όπου διανύουν τη χρονική μετάβαση από το να έχεις περίοδο στο να μην έχεις. «Θα ήθελα όμως να γίνουν και περισσότερες έρευνες και μελέτες γύρω από το θέμα και αυτό είναι κάτι που προσπαθώ να προωθήσω μέσω της πρωτοβουλίας μου» .
Εάν κάποια κοπέλα ή οποιοδήποτε άτομο θέλει να επικοινωνήσει με την Kathy Kattashis η σελίδα της σε Facebook και Instagram ονομάζεται MITRA Cyprus Menopause Centre.
