Του Πάρη Δημητριάδη
*Χρησιμοποιήθηκε αρχειακό υλικό από το Αρχείο ΡΙΚ και το Έργο Ψηφιακός Ηρόδοτος
«Τούτο το ύφασμα είναι μια παλιά κουρτίνα του Λήδρα Πάλας» μάς λέει χαιδεύοντας με τρυφερότητα το σκέπασμα που χρησιμοποιεί για να καλύπτει τον καναπέ της, σε ένα δροσερό, σαν όαση, ύψωμα, εντός του καλαίσθητου σπιτιού της, στις Κάτω Αρόδες της Πάφου. «Είχα, ξέρετε, εργαστεί κάποτε στο Λήδρα Πάλας και βρέθηκα να έχω δύο τέτοια covers, αφού όταν γίνονταν αλλαγές στα υπνοδωμάτια του ξενοδοχείου, αν υπήρχε έστω ένα μικρό σκίσιμο ή ένας μικρός λεκές, δινόντουσαν. Τα χρησιμοποιώ ακόμη αυτά τα covers, επειδή μου θυμίζουν το ξενοδοχείο τον καιρό της δόξας του».
Εκτός όμως από πρώην εργαζόμενη στο Λήδρα Πάλας, η κομψή και λαμπερή, φινετσάτη κυρία που έχω απέναντί μου είχε διακριθεί στα μοναδικά μάλλον καλλιστεία που έγιναν στο μοιραίο ξενοδοχείο της Λευκωσίας. Συγκεκριμένα, το μακρινό καλοκαίρι του 1971, είχε αναδειχθεί «Μις κυπριακή καλλονή», που ήταν ο δεύτερος τη τάξει τίτλος που είχε αποδοθεί σ΄ εκείνη τη διοργάνωση. Την επόμενη, μάλιστα, χρονιά, η κ. Μάρω Αριστείδου (Κουτρουζά στο πατρώνυμο) θα εκπροσωπούσε την Κύπρο στον διαγωνισμό Miss Europe, στη Λισαβόνα της Πορτογαλίας. Τελικά, ως εργαζόμενη για δεκαετίες στην υπηρεσία του ΚΟΤ, έμελλε να αφιερώσει ολόκληρη τη ζωή της στην προώθηση της Κύπρου και των ομορφιών της.
«Είμαστε τυχερή γενιά»
«Εμείς που ήμασταν περίπου 20αρηδες και 25αρηδες το 1974 προλάβαμε την ωραιότερη ζωή, είμαστε τυχερή γενιά», πιστεύει η κ. Αριστείδου. «Πράγματι, το Λήδρα Πάλας υπήρξε το εμβληματικότερο ξενοδοχείο της Κύπρου», αναφέρει. «Είχε χτιστεί με τέτοιο τρόπο ώστε στην αρχιτεκτονική του να έχει στοιχεία από το παρελθόν του νησιού, όπως είναι τα στενά οξυκόρυφα παράθυρα, που είναι ιταλικό και βενετσιάνικο στυλ. Απ’ έξω ήταν χτισμένο με πουρόπετρα, όπως όλα τα καλά αρχοντικά σπίτια της Λευκωσίας την εποχή εκείνη. Ήταν η ζωή της Λευκωσίας όλη το Ledra Palace. Θυμάμαι όταν ήρθα από την Αμμόχωστο και με κάλεσε σε ραντεβού για πρώτη φορά, ο νυν σύζυγός μου, μόλις είχαμε γνωριστεί, είχαμε πάει στην πισίνα του Λήδρα Πάλας. Βέβαια για να πας εκεί και να φας κιόλας ένα κλαμπ σάντουιτς ξόδευες πολλά λεφτά για την τότε εποχή».
Η εμπειρία των καλλιστείων
«Το 1971 τυχαία πήγα τότε εγώ στα καλλιστεία, παρόλο που και η μεγάλη μου αδερφή είχε λάβει μέρος, το 1962 νομίζω ή το 1963, που τότε τα καλλιστεία γίνονταν σε ένα παραθαλάσσιο κέντρο στη Λεμεσό, στο «Κύμα». Περνούσαν λοιπόν τα χρόνια και εμένα με προέτρεπε μια φίλη και συνάδελφος μου και έλαβα μέρος. Νομίζω κιόλας πως το 1971 ήταν η μοναδική φορά που έγιναν καλλιστεία στο Λήδρα Πάλας».
Τα καλλιστεία είχαν γίνει στους υπέροχους κήπους του ξενοδοχείου, ανακαλεί η κ. Μάρω. «Κι ήταν τόσο μυρωδάτοι αυτοί οι κήποι», προσθέτει, «ζαλιζόσουν απ’ τη μυρωδιά των γιασεμιών». Για το αποτέλεσμα των καλλιστείων σίγουρα υπήρχε αγωνία, σημειώνει η κ. Αριστείδου, αφού η κάθε κοπέλα πίστευε βεβαίως ότι ήταν η ομορφότερη. «Εγώ εξελέγην δεύτερη, ο τίτλος ήταν Μις Κυπριακή Καλλονή. Απογοητεύτηκα φυσικά που δεν ήρθα πρώτη, εντάξει, όμως, μου πέρασε» αυτοσαρκάζεται χαμογελώντας.
Το ωραιότερο ταξίδι ωστόσο της ζωής της, η κ. Μάρω θα το ζούσε, όπως μας είπε, ένα χρόνο αργότερα, όταν εκπροσώπησε την Κύπρο στα καλλιστεία Miss Europe στη Λισαβόνα. «Ήταν απίστευτη εμπειρία! Nα φανταστείτε μας έβαζαν δύο δύο κοπέλες, από κάθε χώρα, σε άμαξες του 18ου και 19ου αιώνα και διασχίζαμε τη μεγάλη boulevard της Λισαβόνας. Μας έτρεχαν ξοπίσω κινηματογραφικά συνεργεία, τηλεοράσεις, κόσμος πολύς, ήταν κάτι μοναδικό. Τα ίδια τα καλλιστεία είχαν γίνει στο ωραιότερο ξενοδοχείο της Λισαβόνας, στο περίφημο Estoril».
Στο μοδάτο αεροδρόμιο Λευκωσίας
«Εμένα η βάση της δουλειάς μου ήταν στο αεροδρόμιο Λευκωσίας. Ήμουν εκεί για να παραλαμβάνω τους ξένους του Λήδρα Πάλας και να τους βάζω στο μικρό λεωφορειάκι του ξενοδοχείου. Η διεύθυνση του Λήδρα Πάλας έτρεχε στο μεταξύ και το catering, τις καφετέριες και τα εστιατόρια στο αεροδρόμιο» αναφέρει η κ. Αριστείδου, η οποία αισθάνεται μέχρι σήμερα πολύ τυχερή που πρόλαβε να ζήσει την καθημερινότητα του αεροδρομίου Λευκωσίας.
«Ήταν ένας χώρος όπου ένιωθες ότι βρισκόσουν εκτός Κύπρου. Πρώτα πρώτα ήταν υπέροχο το ίδιο το κτίριο του αεροδρομίου, ήταν πολύ μοντέρνο. Το 1967 είχε λειτουργήσει, ήταν ολοκαίνουριο. Έπειτα, ήταν το πλήθος που πηγαινοερχόταν και σε έκανε να νιώθεις ότι ταξίδευες και εσύ με τους ταξιδιώτες. Από τότε λάτρεψα τον τουρισμό. Εμένα η ζωή μου, ξέρετε, αφιερώθηκε στον τουρισμό και στην προβολή της Κύπρου».
Το επίσης μοιραίο και για δεκαετίες εγκαταλελειμμένο αεροδρόμιο Λευκωσίας, το νέο κτίριο του οποίου πρόλαβε να λειτουργήσει μόνο επτά χρόνια, ήταν ένα πραγματικό διαμάντι για την Κύπρο, τονίζει η κ. Μάρω.
«Στο ισόγειο είχε μια καφετέρια και στο mezzanine ήταν τα διαβατήρια, ένα εστιατόριο και η αίθουσα αναμονής. Στον τρίτο όροφο είχε μεγαλύτερη καφετέρια στην οποία να φανταστείτε ερχόνταν άνθρωποι για καφέ που δεν θα ταξίδευαν. Πώς είναι τώρα της μόδας οι διάφορες καφετέριες; Τότε της μόδας ήταν το αεροδρόμιο Λευκωσίας!».
Με νοσταλγικά συναισθήματα η κ. Μάρω θυμάται ακόμη τη στολή που φορούσε ως εργαζόμενη του Λήδρα Πάλας. «Η στολή μου ήταν μπλε με άσπρο. Μπλε, το σκούρο navy, με άσπρο πάνω και με σακάκι από πάνω. Ήταν πάρα πολύ ωραία στολή, με μπλε παπούτσι και μπλε γόβα».
«Επενδύσαμε υπερβολικά στον τουρισμό»
Πίσω στο 1972, χρονιά κατά την οποία η κ. Μάρω ήταν αποσπασμένη στο γραφείο του ΚΟΤ στο Λονδίνο, ως Κύπρος είχαμε 278 χιλιάδες αφίξεις και θεωρήθηκε τεράστιο επίτευγμα, θυμάται. «Τότε ήταν ουσιαστικά, τη δεκαετία του 1970, που η Κύπρος άρχισε να γίνεται τουριστικός προορισμός».
Ο τουρισμός, όμως, έχει αποδειχθεί το μεγαλύτερο πλεονέκτημα και ταυτοχρόνως η αχίλλειος πτέρνα της κυπριακής οικονομίας, επισημαίνει. «Επενδύσαμε υπερβολικά ως χώρα στον τουρισμό. Το ζήσαμε άλλωστε το 1974. Έγινε η εισβολή, χάσαμε τον τουρισμό, τι γίνεται παρακάτω; Θυμάμαι και όταν είχαν βομβαρδίσει οι Αμερικανοί στον κόλπο της Σύρτης στη Λιβύη, όπου, επειδή θεωρηθήκαμε ως γειτονιά -και η Ελλάδα επηρεάστηκε τότε- η Lloyds δεν ασφάλιζε τα αεροπλάνα τα οποία έρχονταν στην περιοχή μας. Για να φέρουμε τουρίστες πίσω στην Κύπρο, ο ΚΟΤ πλήρωνε τότε για κάθε επιβάτη που ερχόταν ένα έξτρα ποσό ως ασφάλιστρο στη Lloyds. Αυτό που θέλω να πω είναι πως είναι τόσο ευαίσθητος και ευάλωτος ο τομέας του τουρισμού, που δεν πρέπει να είναι η βάση της οικονομίας σου».
Να βρούμε την ταυτότητα που χάσαμε
«Τα κουρτινάκια που βλέπετε τα έραψα μόνη μου», μας λέει η κ. Μάρω, με μία έμφυτη και ανεπιτήδευτη θεατρικότητα που χαρακτηρίζει γυναίκες με τη βαρύτητα του πνεύματός της, δείχνοντάς μας δαντελωτά, λευκά, απίθανα κουρτινάκια που κοσμούν τα παράθυρα του σπιτιού της στις Κάτω Αρόδες. «Πήγα και βρήκα παλιές δαντέλες για να τα κάνω όσο γίνεται κοντύτερα στην παράδοση. Εκεί το χάσαμε! Στην προσπάθεια μας να γίνουμε άνθρωποι του παγκοσμίου, χάσαμε την ταυτότητά μας. Πρέπει να την ξαναβρούμε, διότι στο τέλος της ημέρας οι μόνοι προορισμοί που επιβιώνουν είναι όσοι κρατούν την αυθεντικότητά τους».
«Ελπίζω πως θα βρούμε τον τρόπο να εκτιμήσουμε την πατρίδα μας, για να γίνουμε σωστότεροι ως πολίτες», καταλήγει στην ενθαρρυντική και καθόλα απολαυστική μας συζήτηση, που θα μπορούσε να συνεχιστεί για ώρες, μία γνήσια, διαχρονική, Κύπρια καλλονή.
