Του Βασίλη Νέδου
Ως έμμεση πλην σαφής παραίνεση προς Αθήνα και Άγκυρα να μειώσουν τη ναυτική στρατιωτική παρουσία τους στην Ανατολική Μεσόγειο γίνεται αντιληπτή η χθεσινή δήλωση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, από το Παρίσι όπου βρέθηκε. «Πρέπει να μειωθεί το στρατιωτικό αποτύπωμα παντού και να γίνεται προσφυγή σε διπλωματικά και όχι στρατιωτικά μέσα», είπε στον γαλλικό ραδιοσταθμό France Inter ο κ. Πομπέο. Και πρόσθεσε ότι «πρέπει να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα χωρίς να χρησιμοποιηθεί στρατιωτική ισχύς, αλλά μέσω των κανονικών μηχανισμών, μέσω των διεθνών αποφάσεων, ιδιαίτερα για τα δικαιώματα που συνδέονται με αυτή την περιοχή».
Οι δηλώσεις του κ. Πομπέο έγιναν λίγο προτού το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, μέσω του λογαριασμού που διαθέτει στο Twitter, εκφραστεί με ικανοποίηση για την αποχώρηση του «Ορούτς Ρέις» από την περιοχή δραστηριοποίησής του και την αναθέρμανση των δυνατοτήτων διαλόγου. Ενδεικτικά αναφέρθηκε ότι «η επιστροφή του τουρκικού ερευνητικού πλοίου στο λιμάνι είναι ένα σημαντικό βήμα. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τον διάλογο ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία ως το μοναδικό βήμα επίλυσης των συνεχιζόμενων διαφορών στην Ανατολική Μεσόγειο».
Παρά την προφανή προσπάθεια επανεκκίνησης της διπλωματίας, σημειώνονται πρωτοβουλίες της Αγκυρας που υποδηλώνουν ότι η τουρκική πλευρά επιμένει στη διατήρηση της έντασης, τουλάχιστον προς το εσωτερικό. Χθες ανανεώθηκαν οι γεωτρήσεις του πλωτού γεωτρύπανου «Γιαβούζ» (NAVTEX 1156/20, Σταθμός Υδρογραφικής Υπηρεσίας Αττάλειας) έως τις 12 Οκτωβρίου εντός της κυπριακής υφαλοκρηπίδας. Επίσης, λίγο νωρίτερα, με άλλη NAVTEX (1149/20, Σταθμός Υδρογραφικής Υπηρεσίας Σμύρνης) η Άγκυρα διαμαρτυρόταν για άσκηση των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων (Ε.Δ.) στη Χίο, στο έδαφος και στη θάλασσα τμήματος του νησιού. Πρακτικά η Άγκυρα επανέφερε κατ’ αυτόν τον τρόπο τη θεωρία της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου.
Τέτοιες κινήσεις είχαν γίνει και κατά τη διάρκεια της κρίσης του «Ορούτς Ρέις», με βασικό επίκεντρο τη Λήμνο. Θεωρητικά οι δύο πλευρές έχουν πλέον εισέλθει σε τροχιά πιθανών επαφών και οι πρωτοβουλίες δεν βοηθούν. Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται πως η Άγκυρα δεν πρόκειται να μειώσει την πίεση προς τη Λευκωσία, αλλά αντιθέτως την αυξάνει ενόψει και των επερχόμενων «εκλογών» στα Κατεχόμενα. Εκεί, μάλιστα, σε πρόσφατη δημοσκόπηση (της τουρκικής εταιρείας ερευνών «Γκεζιτζί») φαίνεται πως ο εκλεκτός της Αγκυρας, Ερσίν Τατάρ, κερδίζει τον νυν πρόεδρο Μουσταφά Ακιντζί.
Το Ελληνοτουρκικό Φόρουμ
Σημειώνεται, τέλος, ότι το Ελληνοτουρκικό Φόρουμ (ΕΤΦ), το οποίο αποτελείται από Έλληνες και Τούρκους πανεπιστημιακούς, πρώην διπλωμάτες και διανοουμένους, εξέδωσε μια κοινή δήλωση των μελών του για την τρέχουσα κατάσταση. Στη δήλωση αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Όπως έχει αναφερθεί επανειλημμένα σε προηγούμενες ανακοινώσεις του ΕΤΦ, τα μέλη του συμμερίζονται την άποψη ότι μια στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας θα έχει καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο για τις δύο γειτονικές χώρες και τους λαούς τους, αλλά και για ολόκληρη την περιοχή». Τα μέλη του ΕΤΦ τονίζουν, επίσης, ότι «καλούμε για την αποφυγή μιας περαιτέρω κλιμάκωσης και την επικέντρωση σε έναν εποικοδομητικό διάλογο μέσω των διπλωματικών οδών. Μόνο μέσα από έναν ειλικρινή διάλογο μπορεί να υπάρξει μια θετική διμερής και πολυμερής ατζέντα που να οδηγήσει σε θεμιτά αποτελέσματα, συμβάλλοντας θετικά και στην οικονομία και στην ανάπτυξη των δύο χωρών».
