ΝΤΑΝΑ ΣΜΙΘ / THE NEW YORK TIMES
Τα τελευταία χρόνια, οι θάνατοι που σχετίζονται με το αλκοόλ έχουν παρουσιάσει σημαντική αύξηση, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν συνεχείς αναφορές στους κινδύνους που εγκυμονεί η κατανάλωσή του για την υγεία. Οι εκκλήσεις για μέτρια κατανάλωση αλκοόλ γίνονται όλο και πιο επιτακτικές. Αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτό;
Στις ΗΠΑ ορίζεται ως ένα ποτό ή λιγότερο την ημέρα για τις γυναίκες και δύο ποτά ή λιγότερο την ημέρα για τους άνδρες. Ωστόσο, άλλες χώρες ορίζουν διαφορετικά τη μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, η οποία αναφέρεται και ως κατανάλωση χαμηλού κινδύνου, ενώ οι πρόσφατες έρευνες για τις επιπτώσεις του αλκοόλ στην υγεία έχουν εγείρει ερωτήματα σχετικά με τις τρέχουσες οδηγίες.
Στο παρελθόν οι ειδικοί θεωρούσαν ότι η χαμηλή ή μέτρια κατανάλωση αλκοόλ ήταν ευεργετική για την υγεία. Η υπόθεση αυτή βασιζόταν σε έρευνες που έδειχναν ότι όσοι έπιναν με μέτρο ζούσαν περισσότερο από εκείνους που απείχαν ή έπιναν υπερβολικά. Το υποτιθέμενο αυτό όφελος στη μακροζωία εξαντλούνταν περίπου στα δύο ποτά την ημέρα για τις γυναίκες και τα τρία για τους άνδρες, λέει ο Τιμ Στόκγουελ, επιστήμονας στο καναδικό Ινστιτούτο Eρευνας για τη χρήση ουσιών. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν πλέον ότι αυτά τα συμπεράσματα επηρεάστηκαν από «διάφορα μεθοδολογικά προβλήματα», λέει η Ελίζαμπεθ Μάγιερ-Ντέιβις, καθηγήτρια διατροφής και ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Τσάπελ Χιλ. Ενα από τα προβλήματα ήταν ότι πολλοί από όσους απείχαν από το αλκοόλ το έκαναν επειδή είχαν ήδη προβλήματα υγείας, ενώ όσοι έπιναν μέτρια ήταν πιο πιθανό να έχουν πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Αυτό δημιούργησε «μια ψευδαίσθηση των οφελών για την υγεία από τη χαμηλή έως μέτρια κατανάλωση», λέει η Μάγιερ-Ντέιβις.
Μια νέα μέθοδος εκτίμησης του κινδύνου επικεντρώνεται μόνο στους θανάτους από παθήσεις που προκαλούνται άμεσα από το αλκοόλ, όπως η κίρρωση του ήπατος, η δηλητηρίαση από αλκοόλ, η παγκρεατίτιδα και ορισμένοι τύποι καρκίνου. Με αυτή τη μέθοδο οι ειδικοί κατέληξαν ότι η κατανάλωση χαμηλού κινδύνου περιλαμβάνει μικρότερη ποσότητα αλκοόλ από αυτή που προτείνουν σήμερα πολλές χώρες. Το ακριβές σημείο στο οποίο η κατανάλωση αλκοόλ γίνεται επιβλαβής για την υγεία και το αποδεκτό επίπεδο κινδύνου παραμένουν αντικείμενο συζήτησης.
Η Αυστραλία και η Γαλλία συνιστούν πλέον έως και 10 ποτά την εβδομάδα και για τα δύο φύλα. Οι τελευταίες οδηγίες του Καναδά είναι πιο αυστηρές: η κατανάλωση χαμηλού κινδύνου ορίζεται στα δύο ποτά την εβδομάδα, ανεξαρτήτως φύλου. Στις πιο πρόσφατες αμερικανικές οδηγίες, που εκδόθηκαν το 2020, μια συμβουλευτική επιτροπή συνέστησε οι άνδρες και οι γυναίκες να μην καταναλώνουν περισσότερο από ένα ποτό την ημέρα. Αυτή η σύσταση βασίστηκε στα τελευταία ερευνητικά δεδομένα που υποδεικνύουν ότι «δεν υπάρχει ποσότητα αλκοόλ που να ωφελεί την υγεία», λέει η Μάγιερ-Ντέιβις. «Ωστόσο, δεν θα φτάσουμε στο σημείο να προτείνουμε την πλήρη αποχή, καθώς αυτό δεν είναι ρεαλιστικό», προσθέτει.
Το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ και το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικών Υπηρεσιών, που καθορίζουν τις επίσημες οδηγίες, απέρριψαν την πρόταση της επιτροπής. Εκπρόσωπος του υπουργείου Γεωργίας δήλωσε μέσω email ότι «τα νέα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην αναφορά της επιτροπής δεν αντιπροσωπεύουν την πλειονότητα των διαθέσιμων δεδομένων αυτή τη στιγμή». Οι επόμενες διατροφικές οδηγίες αναμένεται να δημοσιευθούν το 2025 και παραμένει άγνωστο αν και κατά πόσο θα αλλάξουν.
Οι διαφορές
Παρά την τάση καθορισμού ενιαίων ορίων για τα δύο φύλα, ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η ύπαρξη ξεχωριστών οδηγιών έχει λογική βάση. Η κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει περισσότερο την υγεία των γυναικών, αυξάνοντας τον κίνδυνο βλάβης στο ήπαρ, καρδιοπάθειας και ορισμένων μορφών καρκίνου, εξηγεί ο Ααρον Γουάιτ, ανώτερος επιστημονικός σύμβουλος του διευθυντή στο Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Αλκοόλ και τον Αλκοολισμό. Ακόμη κι αν ένας άνδρας και μια γυναίκα ίδιας ηλικίας και βάρους καταναλώσουν την ίδια ποσότητα αλκοόλ, η γυναίκα θα έχει υψηλότερη συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα», σημειώνει η Σέρι Μακ Κι, διευθύντρια του προγράμματος του Γέιλ για τις διαφορές μεταξύ φύλων στη διαταραχή χρήσης αλκοόλ. Ενας πιθανός λόγος είναι ότι το αλκοόλ δεν εισέρχεται στον λιπώδη ιστό και οι γυναίκες τείνουν να έχουν μεγαλύτερο ποσοστό λίπους από τους άνδρες. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει λιγότερος χώρος για να διανεμηθεί το αλκοόλ σε όλο το σώμα, με αποτέλεσμα υψηλότερες συγκεντρώσεις. Οι γυναίκες επίσης δεν μεταβολίζουν το αλκοόλ τόσο εύκολα όσο οι άνδρες, οπότε παραμένει περισσότερο στο σώμα τους.
Οι μεταβαλλόμενες και ενίοτε αντιφατικές συστάσεις μπορούν «να προκαλέσουν σημαντική σύγχυση στο κοινό», λέει η Μάγιερ-Ντέιβις. «Ομως, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να διατυπώνουμε συστάσεις βασισμένες στην επιστήμη, αξιοποιώντας τη διαθέσιμη βιβλιογραφία και τις τρέχουσες γνώσεις». Αν και οι λεπτομέρειες παραμένουν ασαφείς, υπάρχει ένα σημείο στο οποίο συμφωνούν οι περισσότεροι ειδικοί. «Οσο λιγότερο, τόσο το καλύτερο», λέει ο Στόκγουελ. «Πιείτε λιγότερο, ζήστε περισσότερο».
