Στη δεκαετία του 1960, οι επιδημιολόγοι που μελετούσαν τη μακροπρόθεσμη πρόγνωση των επιζώντων της ισπανικής γρίπης του 1918 άρχισαν να παρατηρούν μια ασυνήθιστη τάση.
Όσοι γεννήθηκαν μεταξύ 1888 και 1924 -που σημαίνει ότι είτε ήταν βρέφη είτε σε νεαρή ηλικία την εποχή της πανδημίας- φάνηκε να είχαν δύο ή τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν νόσο του Πάρκινσον κάποια στιγμή στη ζωή τους από εκείνους που γεννήθηκαν σε διαφορετική περίοδο.
Ήταν ένα εντυπωσιακό εύρημα. Διότι, ενώ οι πιθανές νευρολογικές συνέπειες των λοιμώξεων της γρίπης είχαν καταγραφεί από τους γιατρούς εδώ και αιώνες –υπάρχουν ιατρικές αναφορές που χρονολογούνται από το 1385– η μεγάλη κλίμακα της ισπανικής γρίπης, που μόλυνε περίπου 500 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, σήμαινε ότι οι επιστήμονες θα μπορούσαν να συνδέσουν τον αυξημένο κίνδυνο της ασθένειας με την πανδημία.
Τα τελευταία χρόνια, αυξημένος κίνδυνος για τη νόσο του Πάρκινσον έχει επίσης εντοπιστεί στα κρούσματα HIV, του ιού του Δυτικού Νείλου, της Ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας, στο Κοξάκι, στον ιό Western Equine και στον ιό Epstein-Barr. Οι νευρολόγοι που προσπαθούν να καταλάβουν γιατί συμβαίνει αυτό πιστεύουν ότι καθένας από αυτούς τους ιούς είναι ικανός να περάσει στον εγκέφαλο και σε ορισμένες περιπτώσεις να βλάψει τις εύθραυστες δομές που ελέγχουν τον συντονισμό της κίνησης -μια ομάδα νευρώνων στο περιφερικό νευρικό σύστημα- ξεκινώντας μια διαδικασία εκφυλισμού που μπορεί να οδηγήσει σε Πάρκινσον.
Τώρα οι επιστήμονες στρέφουν το ενδιαφέρον τους στο εάν η τρέχουσα πανδημία θα προκαλέσει επίσης υψηλότερο ποσοστό κρουσμάτων Πάρκινσον τις επόμενες δεκαετίες.
«Δεν γνωρίζουμε, αλλά πρέπει να σκεφτούμε ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί», λέει ο Πάτρικ Μπρούντιν, ερευνητής της νόσου του Πάρκινσον στο Ινστιτούτο Van Andel, στο Grand Rapids του Μίσιγκαν.
«Υπάρχουν αρκετές μελέτες που υπογραμμίζουν ότι τα άτομα που έχουν αναρρώσει από τον Covid συχνά έχουν μακροχρόνια ελλείμματα στο κεντρικό νευρικό σύστημα, όπως απώλεια της όσφρησης και της γεύσης, «ομίχλη του εγκεφάλου», κατάθλιψη και άγχος. Οι αριθμοί είναι ανησυχητικοί», πρόσθεσε. Ενώ το Sars-CoV-2 μπορεί να εισβάλει στον εγκεφαλικό ιστό, η επιστημονική σκέψη παραμένει ανοιχτή για το εάν θα συμβάλει στη νευροεκφυλιστική νόσο. Οι κορωνοϊοί είναι γενικά γνωστοί ως «ιοί hit and run» επειδή τείνουν να προκαλούν αρκετά σύντομη ασθένεια, ακόμα κι αν αυτό αποδειχθεί θανατηφόρο σε ορισμένες περιπτώσεις. Αντίθετα, ιοί στο DNA όπως ο Epstein-Barr μπορούν να παραμείνουν μόνιμα στο σώμα και συνδέονται περισσότερο με μακροχρόνιες ασθένειες.
Ωστόσο, στο παρελθόν υπήρξαν κάποιες ενδείξεις ότι οι κορωνοϊοί μπορεί να είναι περισσότερα από όσα υποψιαζόμαστε. Στη δεκαετία του 1990, ο Καναδός νευρολόγος Στάνλεϊ Φαν δημοσίευσε μια μελέτη που εντόπισε αντισώματα στους κορωνοϊούς που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό των ασθενών με Πάρκινσον.
Τον περασμένο χρόνο, επιστήμονες όπως ο Μπρούντιν ανησυχούσαν για την εμφάνιση μιας μικρής μερίδας περιπτωσιολογικών μελετών που περιγράφουν ασθενείς που ανέπτυξαν αυτό που οι γιατροί ονομάζουν οξύ παρκινσονισμό -ανωμαλίες όπως τρέμουλο, μυϊκή δυσκαμψία και εξασθενημένη ομιλία- μετά από μόλυνση από την Covid-19. Περισσότερες έρευνες διαπίστωσαν ότι ορισμένοι ασθενείς με Covid-19 έχουν διαταραχές σε ένα από τα πιο κρίσιμα συστήματα του σώματος, γνωστό ως μονοπάτι κυνουρενίνης. Αυτό εκτείνεται από τον εγκέφαλο στο έντερο και χρησιμοποιείται για την παραγωγή ορισμένων κρίσιμων αμινοξέων που απαιτούνται για την υγεία του εγκεφάλου. Αλλά όταν δυσλειτουργεί, μπορεί να οδηγήσει στη συσσώρευση τοξινών που πιστεύεται ότι παίζουν ρόλο στη νόσο του Πάρκινσον.
Άλλοι νευρολόγοι, ωστόσο, προειδοποιούν ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς για να γίνει σύνδεση μεταξύ της Covid-19 και της νόσου του Πάρκινσον.
Ο Αλφόνσο Φασάνο, καθηγητής νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, επισημαίνει ότι οι περιπτώσεις οξέος παρκινσονισμού που έχουν περιγραφεί θα μπορούσαν απλώς να αφορούν ασθενείς που ήταν ήδη στα αρχικά στάδια της νόσου και το άγχος της μόλυνσης από την Covid-19 απλώς επιτάχυνε ή «αποκάλυπτε» τα συμπτώματα. «Μέχρι στιγμής, μιλάμε για περίπου δώδεκα περιπτώσεις, που συνήθως στερούνται λεπτομερών πληροφοριών», τόνισε και πρόσθεσε: «Είναι αλήθεια ότι αυτό που ονομάζουμε μεταεγκεφαλιτικός παρκινσονισμός μπορεί να συμβεί μετά από ιογενή λοίμωξη, αλλά δεν είναι κάθε πανδημία το ίδιο. Η ισπανική γρίπη προκλήθηκε από έναν εντελώς διαφορετικό ιό».
Ωστόσο, πολλοί πιστεύουν ότι υπάρχει ανάγκη συνεχούς παρακολούθησης τυχόν συμπτωμάτων που μοιάζουν με το Πάρκινσον τα οποία εμφανίζονται σε άτομα που έχουν μολυνθεί στο παρελθόν από την Covid-19, σε περίπτωση που τα επόμενα χρόνια αποκαλύψουν σταδιακή αύξηση των κρουσμάτων.
Αλλά η νόσος του Πάρκινσον δεν είναι η μόνη ανησυχία.
Οι ειδικοί σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να καταλάβουν εάν η Covid-19 θα προκαλέσει ένα κρυφό κύμα άλλων ασθενειών, που σχετίζονται με τη διαταραχή που προκαλεί το Sars-CoV-2 στο ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα. Εάν αυτό συμβεί, θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, αλλά θα μπορούσε επίσης να μας βοηθήσει να βρούμε νέους τρόπους ανίχνευσης αυτών των ασθενειών σε πρώιμο στάδιο, ακόμη και να ανοίξουμε το δρόμο για νέες θεραπείες και εμβόλια.
