Kathimerini.gr
Harvard Health Publishing
Η Αλίκη ήταν όπως πολλοί ασθενείς που έχουν καρκίνο του πνεύμονα, αλλά δεν κάπνισαν ποτέ: έξαλλη. Eχοντας λάβει διάγνωση στην ηλικία των 55 ετών περίπου, συνέδεε αυτή την κακοήθεια αποκλειστικά με το τσιγάρο.
Παρόλο που τα πηγαίνει καλά οκτώ χρόνια αργότερα, χάρη σε μια διευρυνόμενη σειρά από θεραπείες, η Αλίκη δεν είχε φανταστεί ποτέ ότι μπορεί μια μέρα να συγκαταλεγόταν ανάμεσα στα θύματα του καρκίνου του πνεύμονα.
«Πολλοί ασθενείς όπως αυτή νιώθουν θυμό που εμφάνισαν καρκίνο του πνεύμονα και πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στο στίγμα που συνοδεύει αυτή τη νόσο», σχολιάζει η δρ Andrea McKee, ακτινολόγος – ογκολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Lahey Hospital and Medical Center.
Το στίγμα αυτό επιμένει γιατί ο καρκίνος του πνεύμονα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένος με το κάπνισμα. Τα άτομα που καπνίζουν έχουν 15 έως 30 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τη νόσο ή να πεθάνουν από αυτήν, μια νόσο που σκοτώνει περισσότερους Αμερικανούς από οποιοδήποτε άλλο είδος καρκίνου.
Ενώ, όμως, το κάπνισμα παραμένει η σημαντικότερη αιτία, το 15 έως 25% των περιστατικών καρκίνου του πνεύμονα παγκοσμίως αφορούν άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2021 στο Chinese Journal of Cancer Research.
Τα καλά νέα είναι ότι τα ποσοστά καρκίνου του πνεύμονα μειώνονται σταθερά, καθώς όλο και περισσότεροι Αμερικανοί κόβουν το κάπνισμα. Για τις γυναίκες, ωστόσο, η εικόνα δεν είναι το ίδιο ρόδινη. Το ποσοστό των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα μειώνεται πιο γρήγορα στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες, σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία τον Οκτώβριο του 2023.
«Ο καρκίνος του πνεύμονα δεν είναι πλέον νόσος των ανδρών», αναφέρει η δρ McKee, η οποία είναι επίσης ιδρύτρια του προγράμματος του νοσοκομείου Lahey για τον προδιαγνωστικό έλεγχο με αξονική τομογραφία για τον καρκίνο του πνεύμονα και εκπρόσωπος της Αμερικανικής Πνευμονολογικής Εταιρείας πανεθνικά.
«Αν ρωτήσετε τις γυναίκες ποιος είναι ο πιο θανατηφόρος καρκίνος, πολλές θα πουν “ο καρκίνος του μαστού”. Όμως ο καρκίνος του πνεύμονα στερεί περισσότερες ζωές γυναικών από ό,τι ο καρκίνος του μαστού και των ωοθηκών μαζί».
Ποικίλοι παράγοντες κινδύνου
Ποιες άλλες περιστάσεις μπορούν να συμβάλουν στον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα; Η ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό και χρόνιες παθήσεις των πνευμόνων, όπως το εμφύσημα ή η διάμεση πνευμονοπάθεια παίζουν ρόλο, λέει η δρ McKee.
Το ίδιο και η έκθεση σε διάφορες ουσίες, όπως οι εξής:
• ο καπνός από το παθητικό κάπνισμα, το οποίο οδηγεί σε περισσότερους από 7.300 θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα στις ΗΠΑ κάθε χρόνο
• το ραδόνιο, ένα άοσμο και άχρωμο αέριο, το οποίο μπορεί να διεισδύσει στα θεμέλια ενός σπιτιού μέσα από ρωγμές
• τα καυσαέρια ντίζελ
• η ατμοσφαιρική ρύπανση
• ο αμίαντος, μια μεταλλική ίνα στα βράχια και στο έδαφος η οποία έχει χρησιμοποιηθεί σε ποικίλα οικοδομικά υλικά.
Παρόλο που οι παράγοντες κινδύνου ποικίλλουν σαφώς, όλοι έχουν έναν κοινό παρονομαστή: καθένας από αυτούς μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο DNA των κυττάρων των πνευμόνων, αναφέρει η δρ McKee. Αν και τα κύτταρά μας διαθέτουν μηχανισμούς επιδιόρθωσης για να «επισκευάζουν» τη βλάβη, μερικές φορές ο μηχανισμός αυτός βγαίνει εκτός λειτουργίας.
«Οι πνεύμονές μας επιτρέπουν την ανταλλαγή οξυγόνου, αλλά είναι επίσης φίλτρα στα οποία είναι πιθανό να προσκολληθούν επιβλαβή σωματίδια», εξηγεί η δρ McKee. «Όσο περισσότερο ζητάς από το σώμα σου να χρησιμοποιήσει αυτές τις διαδικασίες επιδιόρθωσης, τόσο περισσότερες, στατιστικά, είναι οι πιθανότητες να συμβεί μια τέτοια βλάβη».
Βοηθήστε τον εαυτό σας και τους άλλους
Οι πρόσφατα επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρείας συνιστούν προδιαγνωστικό έλεγχο για καρκίνο του πνεύμονα για τους τρέχοντες ή πρώην καπνιστές ηλικίας 50 έως 80 ετών που έχουν καπνίσει 20 πακετο-έτη στη ζωή τους.
Αυτό σημαίνει κατά μέσο όρο ένα πακέτο (20 τσιγάρα) την ημέρα για 20 χρόνια ή 40 τσιγάρα την ημέρα για 10 χρόνια ή άλλο ισοδύναμο.
Όμως ο προδιαγνωστικός έλεγχος για καρκίνο του πνεύμονα –που συνήθως πραγματοποιείται με αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης– δεν διεξάγεται κατά κανόνα για άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Μόνο περίπου το 4% των ατόμων που είναι κατάλληλα για προδιαγνωστικό έλεγχο τον κάνουν.
Έτσι, οποιοσδήποτε θεωρείται κατάλληλος θα πρέπει να επωφελείται από αυτή την ενδεχομένως σωτήρια για τη ζωή εξέταση, λέει η δρ McKee.
Αν δεν έχετε καπνίσει ποτέ, αλλά παρ’ όλα αυτά ανησυχείτε για τους κινδύνους για καρκίνο του πνεύμονα, η δρ McKee προτείνει να κάνετε το εξής:
• Συζητήστε με τον γιατρό της πρωτοβάθμιας φροντίδας σχετικά με τους προσωπικούς σας παράγοντες κινδύνου.
• Μειώστε την έκθεσή σας στους παράγοντες που συμβάλλουν στον καρκίνο του πνεύμονα. Για παράδειγμα, «ένας εύκολος έλεγχος του σπιτιού σάς ενημερώνει για το επίπεδο του ραδονίου στο σπίτι σας και μπορείτε να εγκαταστήσετε ένα σύστημα μείωσης του ραδονίου, εάν χρειάζεται», αναφέρει η δρ McKee.
• Συμμετάσχετε στις προσπάθειες καταπολέμησης του καρκίνου του πνεύμονα. «Βρισκόμαστε σε ένα πραγματικά καίριο χρονικό σημείο στην ιστορία του καρκίνου του πνεύμονα αναφορικά με την ανάπτυξη νέων φαρμάκων που αντιμετωπίζουν τους μη σχετιζόμενους με τον καπνό καρκίνους του πνεύμονα, τον προδιαγνωστικό έλεγχο περισσότερων ανθρώπων ώστε να επιβιώνουν περισσότεροι και την άσκηση πίεσης ώστε να αυξηθούν οι γνώσεις σε αυτόν τον τομέα», δηλώνει η δρ McKee.
«Είμαστε επίσης καλύτεροι στην αντιμετώπιση της νόσου και τα άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ φαίνεται ότι αισθάνονται πλέον πιο άνετα να υψώσουν τη φωνή τους σε σχέση με τα άτομα που έχουν καπνίσει, πηγαίνοντας κόντρα στο στίγμα».
