Harvard Health Publishing
Είναι εντυπωσιακό το πόσο συνηθισμένη είναι η βίωση ή η μαρτυρία βαθιά δυσάρεστων γεγονότων –φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές, σοβαρά ατυχήματα ή πράξεις βίας. Στη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής, τέτοια και άλλα τραυματικά γεγονότα θα αγγίξουν τις ζωές ενηλίκων Αμερικανών σε αναλογία που φθάνει τους 7 στους 10. Αν και μόνο μερικοί θα αναπτύξουν διαταραχή μετατραυματικού στρες (βλ. «Κατανοώντας τη ΔΜΣ»), τα άτομα αυτά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε καρδιαγγειακά προβλήματα, σύμφωνα με μια νέα έρευνα.
Η μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο του 2024 στο επιστημονικό περιοδικό Current Problems in Cardiology συγκέντρωσε ευρήματα από 20 μελέτες που περιλάμβαναν συνολικά περισσότερα από 335.000 άτομα. Η ΔΜΣ συνδέθηκε με 40% υψηλότερο κίνδυνο καρδιακής προσβολής και με διπλάσιο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
Έλλειψη ισορροπίας της εγκεφαλικής δραστηριότητας
Σε μια διαφορετική μελέτη, η ψυχολόγος δρ Antonia Seligowski, η οποία είναι επικεφαλής του εργαστηρίου του MGH για τις Νευροκαρδιολογικές Επιδράσεις του Στρες και των Τραυματικών Εμπειριών, και οι συνεργάτες της χρησιμοποίησαν απεικονιστικές μεθόδους του εγκεφάλου και άλλες εξετάσεις προκειμένου να ερευνήσουν πιο ενδελεχώς τη διασύνδεση μεταξύ ΔΜΣ και καρδιοπάθειας. Η αμυγδαλή, μια δομή του εγκεφάλου που συμμετέχει στην επεξεργασία του άγχους, του φόβου και του στρες, είναι υπερδραστήρια στα άτομα με ΔΜΣ. «Όμως τα άτομα αυτά εμφανίζουν επίσης μειωμένη δραστηριότητα στον κοιλιακό μέσο προμετωπιαίο φλοιό, ο οποίος ευθύνεται για τη ρύθμιση των συναισθημάτων και την άμβλυνση της απόκρισης στον φόβο», λέει. Αυτές οι δύο δομές επικοινωνούν μεταξύ τους και με τον γειτονικό τους υποθάλαμο, ο οποίος με τη σειρά του στέλνει σήματα στο εγκεφαλικό στέλεχος. Η περιοχή αυτή, που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου, ελέγχει τις μη συνειδητές, αυτόματες αποκρίσεις, όπως την αναπνοή και την καρδιακή συχνότητα.
Εάν ο προμετωπιαίος φλοιός δεν «τραβήξει το φρένο» στην ανεξέλεγκτη δραστηριότητα της αμυγδαλής, η έλλειψη ισορροπίας οδηγεί σε χρόνια ενεργοποίηση της απόκρισης «πάλης ή φυγής» του οργανισμού. Αυτό δεν προκαλεί μόνο αύξηση στην καρδιακή συχνότητα και στην αρτηριακή πίεση, αλλά δίνει και ερέθισμα στον μυελό των οστών να απελευθερώσει λευκοκύτταρα. Βραχυπρόθεσμα, τα κύτταρα αυτά βοηθούν στην καταπολέμηση της φλεγμονής. Όμως η χρόνια ή η επανειλημμένη ενεργοποίηση της απόκρισης στο στρες –ένα χαρακτηριστικό της ΔΜΣ– είναι δυνατό να προκαλέσει παρατεταμένη αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων. Η φλεγμονή που προκύπτει ως αποτέλεσμα αυτού συμβάλλει στην αθηρωμάτωση, στη συσσώρευση λιπώδους πλάκας που στενεύει τα αιμοφόρα αγγεία. Η χρόνια φλεγμονή κάνει επίσης το αίμα πιο «πηκτό» και είναι πιθανότερος ο σχηματισμός θρόμβων.
Τόσο οι μεταβολές στον εγκέφαλο όσο και οι δείκτες φλεγμονής φαίνεται πως επηρεάζουν τη διασύνδεση μεταξύ της ΔΜΣ και της καρδιακής προσβολής, του εγκεφαλικού και σχετικών προβλημάτων, σύμφωνα με μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο τεύχος Μαρτίου 2024 του επιστημονικού περιοδικού Brain, Behavior, and Immunity.
Διαφορετικοί τρόποι να τιθασεύσετε το στρες
Τα καλά νέα είναι ότι αρκετές συνήθειες που καταπολεμούν το στρες είναι δυνατό να επιφέρουν βελτίωση και στα δύο προβλήματα. Για παράδειγμα, η άσκηση βοηθά τον εγκέφαλό σας καθώς και την καρδιά δίνοντας ώθηση στη δραστηριότητα στην περιοχή του προμετωπιαίου φλοιού. Επιπλέον, οι πρόσφατα επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση της διαταραχής μετατραυματικού στρες συνιστούν τη μείωση του στρες μέσω της ενσυνειδητότητας. Αυτό το πρόγραμμα οκτώ εβδομάδων που περιλαμβάνει διαλογισμό, νοερή σάρωση του σώματος και απλές διατάσεις της γιόγκα μπορεί επίσης να βελτιώσει ορισμένους σχετιζόμενους με την καρδιά κινδύνους, όπως η υπέρταση.
Σε έρευνα που χρηματοδοτείται από την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, ο δρ Seligowski μελετά κατά πόσον η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στον κατευνασμό της απόκρισης στρες του οργανισμού και στη μείωση της φλεγμονής των αρτηριών σε άτομα με ΔΜΣ που διατρέχουν κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Η ομάδα της διερευνά επίσης τα δυνητικά οφέλη των αναπνοών, μιας τεχνικής που φέρνει χαλάρωση και βοηθά στην ανακούφιση από το στρες. «Ελπίζουμε να καταλήξουμε στο ποιες τεχνικές είναι καλύτερες για τα άτομα με διαφορετικές ψυχιατρικές διαταραχές και κινδύνους σχετιζόμενους με την καρδιά», λέει.
Κατανοώντας τη ΔΜΣ / PTSD
Στο άκουσμα της διαταραχής μετατραυματικού στρες (∆ΜΣ / PTSD), οι περισσότεροι σκέφτονται αμέσως τους βετεράνους πολέμου. Όμως αυτή η ψυχική διαταραχή, που είναι δυνατό να παραλύσει τον πάσχοντα, μπορεί να εκδηλωθεί σε άτομα κάθε ηλικίας που έχουν υποστεί οποιουδήποτε είδους τραυματική εμπειρία, συμπεριλαμβανομένων φυσικών καταστροφών, όπως ο τυφώνας Κατρίνα, αλλά και τρομοκρατικές επιθέσεις, όπως της 11ης Σεπτεμβρίου, αυτοκινητιστικά ατυχήματα, σεξουαλική επίθεση και ένοπλη βία, για παράδειγμα.
Είναι φυσιολογικό να έχει κανείς δυσάρεστες αναμνήσεις που προκαλούν αναστάτωση, να αισθάνεται ένταση και να έχει δυσκολίες στον ύπνο έπειτα από ένα δυσάρεστο γεγονός. Όμως, εάν τα συμπτώματα διαρκούν περισσότερο από μερικούς μήνες, ίσως να έχετε ∆ΜΣ. Στα κύρια συμπτώματα συγκαταλέγονται:
• Επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες ή παρεισφρητικές σκέψεις για το γεγονός.
• Συναισθηματικό μούδιασμα και αποσύνδεση από το περιβάλλον.
• Αποφυγή προσώπων και ορισμένων καταστάσεων.
• Νευρικότητα και εγρήγορση.
Περίπου 11% έως 20% των Αμερικανών βετεράνων που υπηρέτησαν στο Ιράκ ή στο Αφγανιστάν πάσχουν από ∆ΜΣ. Μεταξύ του γενικού πληθυσμού, η πάθηση αφορά κατ’ εκτίμηση ένα 4% των ανδρών και 8% των γυναικών. Το Εθνικό Κέντρο για τη ∆ΜΣ των ΗΠΑ παρέχει ένα σύντομο τεστ αυτο-διαγνωστικού ελέγχου (βλ. www.ptsd. va.gov/screen/), το οποίο μπορεί να σας βοηθήσει να αποφασίσετε εάν θα αναζητήσετε περισσότερες πληροφορίες και βοήθεια.
