Harvard Health Publishing
Έχετε υποβληθεί σε βιοψία και διαγνωσθήκατε με χαμηλού βαθμού καρκίνο του προστάτη, που ορίζεται ως όγκος ο οποίος περιορίζεται στον προστατικό αδένα με μικρές πιθανότητες εξέλιξης ή εξάπλωσης. Αποφασίζετε να ακολουθήσετε τη στρατηγική της ενεργητικής παρακολούθησης, ένα πρωτόκολλο το οποίο προβλέπει τακτική παρακολούθηση από τον γιατρό σας με τις συνήθεις εξετάσεις του PSA, βιοψίες προστάτη και πιθανώς μαγνητικές τομογραφίες. Αν κάποια στιγμή φανεί ότι ο καρκίνος έχει εξελιχθεί, τότε μπορείτε να συζητήσετε για θεραπεία (ακτινοβολίες ή χειρουργική επέμβαση).
Σε μερικές περιπτώσεις, αυτή η περίοδος αναμονής και παρακολούθησης μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Υπάρχει όμως κάτι που μπορείτε να κάνετε για να επιβραδύνετε την εξέλιξη του καρκίνου και να καθυστερήσετε τη θεραπεία όσο το δυνατόν περισσότερο; Η απάντηση μπορεί να κρύβεται στη ζυγαριά σας.
Πώς λειτουργεί η παρακολούθηση
Στην πραγματικότητα, τις περισσότερες φορές, όταν ο καρκίνος του προστάτη είναι χαμηλού βαθμού, δεν μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου ώστε να γίνει πιο επιθετικός, σύμφωνα με τον δρα Mark Pomerantz, παθολόγο ογκολόγο στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Dana-Farber Cancer Institute.
«Η εφαρμογή της στρατηγικής της ενεργητικής παρακολούθησης έχει να κάνει πιο πολύ με την επαγρύπνηση για τυχόν παρουσία καρκίνου που δεν εντοπίστηκε στην αρχική βιοψία», εξηγεί. «Δεν είναι απαραίτητο ότι ο αρχικός χαμηλού βαθμού καρκίνος θα γίνει πιο επιθετικός –αν και αυτό μπορεί να συμβεί σε ορισμένες περιπτώσεις–, είναι όμως περισσότερο πιθανό να υπάρχει, αλλά να μην έχει διαγνωστεί υψηλού ή μεσαίου βαθμού καρκίνος και να ελέγχουμε αν παρατηρούνται αλλαγές στο επίπεδο του PSA, οι οποίες ενδεχομένως να υποδηλώνουν την παρουσία καρκίνου και ότι γίνεται επιθετικός». Περίπου 45 έως 60% των ανδρών υπό ενεργητική παρακολούθηση δεν θα χρειαστεί να λάβουν αντικαρκινική θεραπεία για 10 έως 15 έτη μετά την αρχική διάγνωσή τους, σύμφωνα με τον δρα Pomerantz. Ενώ τα νούμερα είναι ενθαρρυντικά, δεν αναιρούν ωστόσο το ενδεχόμενο να χρειαστείτε θεραπεία νωρίτερα.
Παράγοντες ελέγχου
Υπάρχουν δύο παράγοντες που δεν μπορείτε να ελέγξετε και οι οποίοι μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ο μη ανιχνεύσιμος υψηλού ή μεσαίου βαθμού καρκίνος να γίνει επιθετικός: η γενετική προδιάθεση και το οικογενειακό ιστορικό. Ένας παράγοντας, όμως, τον οποίο ίσως μπορείτε να αλλάξετε είναι το βάρος σας.
«Παρότι τα παραπανίσια κιλά δεν φαίνεται να αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης χαμηλού βαθμού καρκίνου του προστάτη, φαίνεται να υπάρχει μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ του αυξημένου βάρους ή της παχυσαρκίας και του κινδύνου εμφάνισης επιθετικού καρκίνου του προστάτη», λέει ο δρ Pomerantz. Τα άτομα με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) 25 έως 29,9 θεωρούνται υπέρβαρα, ενώ με ΔΜΣ 30 ή μεγαλύτερο χαρακτηρίζονται παχύσαρκα.
Στο τεύχος της 15ης Αυγούστου 2019 του επιστημονικού περιοδικού Cancer, οι επιστήμονες ανέφεραν ότι σε διάστημα μιας δεκαετίας οι άνδρες που διαγνώστηκαν με καρκίνο του προστάτη και παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση περιμέτρου μέσης και ΔΜΣ, παρουσίαζαν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης προχωρημένου και θανατηφόρου καρκίνου του προστάτη σε σύγκριση με τους άνδρες που διατηρούσαν υγιές βάρος.
Συγκεκριμένα, η αύξηση του ΔΜΣ κατά 5 μονάδες συσχετίστηκε με 50% μεγαλύτερο κίνδυνο προχωρημένου ή θανατηφόρου καρκίνου του προστάτη και η αύξηση της περιμέτρου της μέσης κατά 10 εκ. συσχετίστηκε με 40% μεγαλύτερο κίνδυνο. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει επίσης το σημείο στο οποίο συγκεντρώνεται το επιπλέον λίπος. Η ίδια μελέτη έδειξε ότι το επιπλέον σπλαγχνικό λίπος (το λίπος που κρύβεται βαθιά στην κοιλιακή κοιλότητα και περιβάλλει τα όργανα) συνδέθηκε με 31% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης προχωρημένου καρκίνου του προστάτη.
Η αύξηση του βάρους στο παρελθόν μπορεί επίσης να επηρεάσει τη μελλοντική εξέλιξη του καρκίνου, σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο για την Παχυσαρκία τον Μάιο του 2023. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι άνδρες με ετήσια αύξηση βάρους άνω του 1 κιλού από την ηλικία των 17 έως των 29 ετών είχαν κατά 13% μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης επιθετικού καρκίνου του προστάτη σε μεγαλύτερη ηλικία.
«Επομένως, η απώλεια των παραπανίσιων κιλών μπορεί να είναι πιθανώς ένας τρόπος πρόληψης της ταχύτερης εξέλιξης του καρκίνου του προστάτη», εξηγεί ο δρ Pomerantz.
Η σχέση με το βάρος
Οι επιστήμονες δεν κατανοούν πλήρως τη σχέση μεταξύ της περίσσειας λίπους και της αύξησης του προστατικού όγκου. Σύμφωνα με κάποιες θεωρίες, το επιπλέον βάρος αυξάνει το επίπεδο φλεγμονής, η οποία με τη σειρά της τροφοδοτεί τα κύτταρα του καρκίνου του προστάτη. Οι υπέρβαροι και οι παχύσαρκοι άνδρες έχουν επίσης περισσότερες πιθανότητες να έχουν υψηλότερο επίπεδο γλυκόζης αίματος, το οποίο διεγείρει την αυξημένη έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας. Μερικές μελέτες έχουν επισημάνει μια σύνδεση μεταξύ των υψηλότερων επιπέδων ινσουλίνης και του αυξημένου κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του προστάτη. «Η σχέση αυτή θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελεί άλλον έναν παράγοντα που αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης επιθετικότερου καρκίνου», λέει ο δρ Pomerantz.
Αν και η απώλεια βάρους και η διαχείριση του βάρους δεν είναι ποτέ εύκολη υπόθεση, ο δρ Pomerantz αναφέρει ότι πολλοί άνδρες υπό ενεργητική παρακολούθηση συχνά αποδέχονται την κατάσταση ως ευκαιρία να κάνουν συνολικές αλλαγές για την υγεία τους.
«Η αύξηση της άσκησης και η υιοθέτηση υγιεινής διατροφής βασισμένης σε φυτικής προέλευσης τροφές –που συμβάλλουν από κοινού στην απώλεια των παραπανίσιων κιλών– δεν επιδρούν θετικά μόνο στον καρκίνο του προστάτη, αλλά μπορούν να μειώσουν και τον κίνδυνο καρδιοπάθειας και άλλων καρκίνων», αναφέρει. «Οι περισσότεροι άνδρες υπό ενεργητική παρακολούθηση θα πεθάνουν από άλλη αιτία και όχι από καρκίνο του προστάτη, επομένως αυτή μπορεί να είναι μια ευκαιρία αφύπνισης των ανδρών, ώστε να πάρουν στα σοβαρά την υγεία τους».
