Kathimerini.gr
Ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου πολλοί άνθρωποι θα δείξουν την αγάπη τους στο έτερό τους ήμισυ με κάρτες, σοκολάτες και δώρα, όμως, όπως υπενθυμίζουν οι επιστήμονες υπάρχει και άλλος τρόπος να δείξει κανείς τη στοργή του σε όποιον αγαπά, ερωτικά, φιλικά, κοινωνικά: Με ένα χάδι.
Οι έρευνες δείχνουν πως το κοινωνικό άγγιγμα είναι ουσιώδες στην ψυχική υγεία τού ανθρώπου, συμβάλλοντας στη μείωση τού άγχους και του πόνου, αλλά και τη δημιουργία ισχυρών δεσμών.
Η κοινωνική απομόνωση που επέφεραν τα lockdown λόγω της πανδημίας κορωνοϊού προκάλεσαν σε πολλούς ανθρώπους το λεγόμενο «skin hunger», τη βιολογική ανάγκη για ανθρώπινο άγγιγμα, στο πλαίσιο των ευρύτερων προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Έρευνα τού 2021 σε δείγμα 1.500 συμμετεχόντων, κατέδειξε πως η στέρηση του οικείου αγγίγματος, από τη στενή οικογένεια και τους συντρόφους, συνδεόταν με έντονο αίσθημα άγχους και μοναξιάς. Από την άλλη, η έλλειψη
αγγιγμάτων από φίλους, γνωστούς, συναδέλφους δεν είχε τις ίδιες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία.
Πώς μπορούμε να αισθανθούμε το κοινωνικό άγγιγμα
Το κοινωνικό άγγιγμα θεωρείται τόσο σημαντικό για τη ψυχοσωματική κατάστασή μας, ώστε διαθέτουμε συγκεκριμένα κύτταρα στο δέρμα μας για να το αναγνωρίζουν.
Δεν έχει τις ίδιες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία η έλλειψη αγγίγματος από στενό αγαπημένο πρόσωπο σε σχέση με το άγγιγμα ενός συναδέλφου ή γνωστού – Πηγή: Unsplash
Όπως λένε οι επιστήμονες, το δέρμα μας μάς δίνει τη δυνατότητα να διακρίνουμε τη φύση τού κάθε αγγίγματος, μέσω της διακριτικής αφής που μας επιτρέπει να νιώθουμε την πίεση, την υφή και τη δόνηση των αντικειμένων. Επιπλέον, το δέρμα μας διαθέτει αισθητήρες, γνωστούς ως C απτικές ίνες ( C-tactile fibers) που είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι στο κοινωνικό άγγιγμα από ανθρώπους και στο στοργικό χάδι ενός αγαπημένου.
Σε γενικές γραμμές, η επιστήμη αναγνωρίζει το άγγιγμα οικειότητας μεταξύ αγαπημένων ως σημαντικό παράγοντα συναισθηματικής ισορροπίας, ενώ το άγγιγμα μεταξύ ανθρώπων του κοινωνικού/επαγγελματικού περίγυρου βασικό στη διαχείριση τού άγχους.
Μάλιστα, όλα τα θηλαστικά που έχουν μελετηθεί έως σήμερα, διαθέτουν τη C απτική ίνα, κάτι που υποδεικνύει πως τα αισθητηριακά αυτά κύτταρα -κι ως εκ τούτου η ικανότητα αναγνώρισης του κοινωνικού αγγίγματος- διατηρούνται στην εξελικτική διαδικασία των ειδών, σύμφωνα με τον Ισμαήλ Αμπντούς-Σαμπούρ, βιολογικό επιστήμονα στο πανεπιστήμιο Κολούμπια, με εξειδίκευση στην έρευνα για το άγγιγμα.
Τα οφέλη του κοινωνικού αγγίγματος
Το κοινωνικό άγγιγμα προκαλεί την απελευθέρωση της ωκυτοκίνης, αποκαλούμενης και «ορμόνης της αγάπης» που πιστεύεται πως μειώνει το άγχος και τον πόνο.
Η έρευνα της Μαριάνα φον Μορ, ερευνήτριας στο Royal Holloway University του Λονδίνου με εξειδίκευση στην κοινωνική αντίληψη, έδειξε πως οι εραστές ένιωθαν λιγότερο πόνο όταν ο σύντροφός τους τούς χάιδευε αργά και στοργικά, σε σύγκριση με ένα γρηγορότερο άγγιγμα. Άλλες μελέτες έχουν διαπιστώσει πως το χάδι ενισχύει την οικειότητα μεταξύ των ζευγαριών.
Το «πείραμα»
Σε μια έρευνα, 84 ενήλικες γυναίκες συμμετείχαν σε ένα πείραμα, ενδεικτικό της δύναμης του χαδιού σε περιπτώσεις κοινωνικού αποκλεισμού. Κάθε συμμετέχουσα έπαιζε Cyberball με άλλους δύο παίκτες οι οποίοι, εν αγνοία των γυναικών, ήταν bots και σταδιακά σταματούσαν να τους πετούν την εικονική μπάλα.
Όταν συνέβαινε αυτό, προκαλούσε στις συμμετέχουσες έναν αίσθημα κοινωνικού αποκλεισμού που μάλιστα οδήγησε «μία από αυτές να σπάσει τον υπολογιστή» εξηγεί η φον Μπορ.
Ωστόσο, όταν αργότερα αυτοί που οργάνωσαν το πείραμα παρηγόρησαν με ένα στοργικό χάδι τις μισές από τις συμμετέχουσες, το αίσθημα κοινωνικού αποκλεισμού που ένιωθαν, μετριάστηκε. Το γρήγορο άγγιγμα που δέχτηκαν οι υπόλοιπες μισές -που ακριβώς λόγω της φύσης του δεν ενεργοποίησε τις C-απτικές ίνες- δεν τους προκάλεσε την ίδια ανακούφιση.
Όπως λέει η φον Μορ, αυτό το άγγιγμα ομοιάζει με την παρηγοριά που προσφέρει μια μάνα στο παιδί της, μετά από ανάλογη εμπειρία κοινωνικού τραύματος. «Το κάνουμε αυτό μερικές φορές χωρίς να συνειδητοποιούμε πόσο καλό είναι» σημειώνει.
Τι έδειξε η έρευνα στα ποντίκια
Μελέτη αυτού του μήνα κατέδειξε πως η άμεση διέγερση των νευρώνων θηλυκών ποντικιών -των ανάλογων νευρώνων με τις C-tactile fibers στους ανθρώπους- μπορεί να απελευθερώσει ντομαπίμη, σημαντικός νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου που συνδέεται με την επιβράβευση. Αυτοί οι νευρώνες Mrgprb4 είναι επίσης απαραίτητοι στα θηλυκά ποντίκια να είναι σεξουαλικά δεκτικά απέναντι στα αρσενικά.
Με τη χρήση οπτογενετικής, μιας τεχνικής της νευροεπιστήμης που επιτρέπει στους επιστήμονες να χειραγωγούν τις δραστηριότητες σε συγκεκριμένους νευρώνες ρίχνοντας φως πάνω τους, οι ερευνητές ενεργοποίησαν τα αισθητηριακά κύτταρα Mrgprb4 στην πλάτη τους – μια σημαντική σωματική περιοχή για τα τρωκτικά.
Οι ερευνητές είδαν πως το θηλυκό χαμήλωνε την πλάτη του ως αντίδραση στο φως, μια συμπεριφορά που υποδηλώνει σεξουαλική δεκτικότητα στα αρσενικά.
Η διέγερση αυτών των αισθητηριακών νευρώνων και η σεξουαλική συμπεριφορά προκαλούσαν απελευθέρωση ντοπαμίνης στην περιοχή του εγκεφάλου που συνδέεται με την επιβράβευση, τόσο στα θηλυκά όσο και τα αρσενικά.
Ωστόσο, όταν οι ερευνητές σταμάτησαν να διεγείρουν τους νευρώνες Mrgprb4, οι σεξουαλικές εμπειρίες δεν προκαλούσαν πλέον έκκριση ντοπαμίνης και τα θηλυκά ποντίκια άρχισαν να απορρίπτουν σεξουαλικά τα αρσενικά.
Η έρευνα αυτή μακροπρόθεσμα ίσως αποδειχτεί χρήσιμη σε μελλοντικές θεραπείες όπου θα αξιοποιείται η ευαισθησία τού δέρματος για τη θεραπεία τραυμάτων ή της κατάθλιψης.
«Ενεργοποιώντας απλώς αυτούς τους νευρώνες στο δέρμα, ουσιαστικά έχεις ελευθέρας στον εγκέφαλο. Είναι κάτι σαν χρυσωρυχείο» υπερθεματίζει η Λέα Ελάιας, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς που πραγματοποίησε την έρευνα.
