Την περασμένη εβδομάδα, οι έρευνες για την προέλευση του κορωνοϊού Sars Cov-2 σημαδεύτηκαν από μια νέα τροπή. Μια Γαλλίδα εξελικτική βιολόγος εντόπισε έναν «θησαυρό» γενετικών αλληλουχιών που είχαν εξαχθεί από επιφάνειες στην αγορά της Γουχάν στην Κίνα, λίγο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας.
Η ερευνήτρια και μια διεθνής ομάδα συναδέλφων της κατέβασαν τα δεδομένα με την ελπίδα να κατανοήσουν ποιος – ή τι – μπορεί να μετέφερε τον ιό στον χώρο. Αυτό που βρήκαν, όπως γράφει το Atlantic, ενισχύει την υπόθεση ότι η πανδημία είχε καθαρά φυσικές καταβολές: τα γενετικά δεδομένα υποδηλώνουν ότι τα ζωντανά θηλαστικά που πωλούνταν παράνομα στην αγορά της Huanan – ανάμεσά τους, σκύλοι «ρακούν», ένα είδος αλεπούς που είναι γνωστό ότι είναι ευαίσθητο στον ιό – μπορεί να μετέφεραν τον κορωνοϊό στα τέλη του 2019.
Αλλά αυτό που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν μια απλή διαδικασία επιβεβαίωσης των νέων στοιχείων, μετατράπηκε γρήγορα σε ένα μυστήριο με κενά στα δεδομένα. Μέσα σε περίπου μια μέρα από την μεταφόρτωση των αλληλουχιών από μια βάση δεδομένων που ονομάζεται GISAID, οι ερευνητές επικοινώνησαν με τους Κινέζους επιστήμονες που είχαν ανεβάσει τα δεδομένα για να μοιραστούν κάποια προκαταρκτικά αποτελέσματα. Την επόμενη ημέρα, η πρόσβαση στις αλληλουχίες «κλειδώθηκε» – σύμφωνα με το GISAID, κατόπιν αιτήματος των Κινέζων ερευνητών, οι οποίοι είχαν προηγουμένως αναλύσει τα δεδομένα και είχαν βγάλει σαφώς διαφορετικά συμπεράσματα.
Το βράδυ της 20ης Μαρτίου, η διεθνής επιστημονική ομάδα που ανέλυσε εκ νέου τα δεδομένα από την αγορά Huanan, δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με τα ευρήματά της, αλλά δεν επισύναψε τα δεδομένα στα οποία βασίστηκε. Το κείμενο επιβεβαιώνει ότι γενετικό υλικό από σκύλους «ρακούν» και διάφορα άλλα θηλαστικά βρέθηκε σε κάποια από τα σημεία που είχαν εντοπιστεί και τμήματα του γονιδιώματος του SARS-CoV-2, περίπου την ίδια περίοδο που ξεκίνησε η επιδημία.
Τα θηλαστικά και ο ιός στην αγορά
Μέρος από το γενετικό υλικό των ζώων, το οποίο συλλέχθηκε μόλις λίγες ημέρες ή εβδομάδες μετά το κλείσιμο της αγοράς, φαίνεται να είναι RNA – ένα μόριο που αποσυντίθεται ιδιαίτερα γρήγορα. Αυτό υποδηλώνει ότι τα θηλαστικά είχαν βρεθεί στην αγορά λίγο πριν από τη συλλογή των δειγμάτων, καθιστώντας τα ένα πιθανό ενδιάμεσο «κρίκο» μετάδοσης του ιού στον άνθρωπο.
«Νομίζω ότι πλησιάζουμε σε όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι πρόκειται για μετάδοση από ζώα στην αγορά», λέει ο Ravindra Gupta, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα έρευνα. «Πριν από ενάμιση χρόνο, η βεβαιότητά μου για την προέλευση από τα ζώα ήταν στο 80%. Τώρα είναι 95% ή και παραπάνω».
Προς το παρόν παραμένουν «κλειδωμένα» τα ακατέργαστα στοιχεία αλληλουχιών που τροφοδότησαν τη νέα ανάλυση. Έτσι, η διεθνής επιστημονική κοινότητα δεν μπορεί να εξετάσει ανεξάρτητα τα δεδομένα για να επιβεβαιώσει ή να αντικρούσει τα αποτελέσματα της διεθνούς ομάδας.
Ελλείψει πρόσβασης στα ακατέργαστα δεδομένα, «κάποιοι θα πουν ότι δεν είναι πραγματικά», λέει η Gigi Gronvall, επιστήμονας στο Κέντρο Ασφάλειας Υγείας του Johns Hopkins, η οποία δεν συμμετείχε στη νέα ανάλυση. Τα δεδομένα που αφαιρούνται από ανοιχτές βάσεις του διαδικτύου εγείρουν επίσης ερωτήματα σχετικά με άλλα στοιχεία για την προέλευση της πανδημίας. Ακόμα περισσότερα δεδομένα μπορεί να μην έχουν ακόμη αποκαλυφθεί, παρατηρεί στο αφιέρωμά του το Atlantic
Η ομάδα που βρίσκεται πίσω από τη νέα ανάλυση διαθέτει αντίγραφα κάποιων γενετικών αλληλουχιών από την βάση δεδομένων, αλλά έκρινε ότι δεν είναι σωστό να τα μοιραστεί: οι ερευνητές δεν έχουν όλες τις αλληλουχίες από το σύνολο των δειγμάτων που συνέλεξε η κινεζική ομάδα στις αρχές του 2020 – μόνο το μέρος που εντόπισαν και κατέβασαν από το GISAID. Ακόμη και αν είχαν όλα τα δεδομένα, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι δεν είναι δική τους δουλειά να τα δημοσιεύσουν. Αυτό εναπόκειται στο CDC της Κίνας που αρχικά συνέλεξε τα δεδομένα.
ΠΟΥ: Δώστε ξανά στη δημοσιότητα τις αλληλουχίες
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει τονίσει δημοσίως ότι τα δεδομένα θα πρέπει να παρέχονται πρωτογενώς, από τους ερευνητές που τα συνέλεξαν. Την περασμένη Παρασκευή, σε συνέντευξη Τύπου, ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντάνομ Γκεμπρεγέσους, επέπληξε τους Κινέζους ερευνητές που κράτησαν τα δεδομένα τους κρυφά για τόσο πολύ καιρό και τους κάλεσε να δώσουν ξανά στη δημοσιότητα τις αλληλουχίες.
«Τα δεδομένα αυτά θα μπορούσαν και θα έπρεπε να είχαν κοινοποιηθεί πριν από τρία χρόνια», δήλωσε. Και το γεγονός ότι δεν έγινε αυτό είναι «ανησυχητικό», δεδομένου του πόσο πολύ θα μπορούσαν να είχαν βοηθήσει τις έρευνες από νωρίς, λέει ο Gregory Koblentz, ειδικός σε θέματα βιοάμυνας στο Πανεπιστήμιο George Mason, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα ανάλυση.
Αδυναμία πρόσβασης
Λίγες ώρες αφότου οι ερευνητές δημοσίευσαν την έκθεσή τους στο διαδίκτυο, πολλοί από αυτούς διαπίστωσαν ότι δεν μπορούσαν πλέον να συνδεθούν στο GISAID. Ένα μήνυμα σφάλματος εμφανιζόταν όταν εισήγαγαν το όνομα χρήστη και τον κωδικό πρόσβασής τους. Οι υπεύθυνοι της βάσης δεδομένων κατηγόρησαν τη διεθνή επιστημονική ομάδα ότι παραβίασε τους όρους χρήσης, δημοσιεύοντας «μια έκθεση ανάλυσης. σε ευθεία αντίθεση με τους όρους και τις προϋποθέσεις για την πρόσβαση στα δεδομένα και παρά το γεγονός ότι γνώριζαν ότι οι δημιουργοί των δεδομένων αξιολογούνται από ομότιμούς τους για τη δική τους δημοσίευση».
Η Maria Van Kerkhove, τεχνική επικεφαλής σε θέματα COVID-19 του ΠΟΥ, δήλωσε στο Atlantic πως είναι σε θέση να γνωρίζει ότι οι ερευνητές του CDC της Κίνας διαθέτουν ένα πληρέστερο σύνολο δεδομένων στη βάση δεδομένων GISAID – πιο ενημερωμένο από αυτό που είχε κατεβάσει η διεθνής ομάδα μέσα στον Μάρτιο. «Είναι έτοιμο για χρήση» λέει. Το GISAID χρειάζεται απλώς άδεια από τους Κινέζους ερευνητές για να διαθέσει τις αλληλουχίες στο κοινό. «Επικοινωνώ μαζί τους κάθε μέρα, ζητώντας τους μια ενημέρωση για την κατάσταση», πρόσθεσε. Δεν έχει λάβει ακόμη απάντηση για ένα οριστικό χρονοδιάγραμμα. «Τα δεδομένα έχουν φορτωθεί (…) Απλώς πρέπει να γίνουν προσβάσιμα, άμεσα».
Η Kerkhove υπογραμμίζει ότι πρέπει να γίνουν περισσότεροι έλεγχοι για τον κορωνοϊό σε πληθυσμούς άγριων ζώων. Τα δεδομένα από τα δείγματα της αγοράς Huanan θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε αυτό, υποδεικνύοντας, ενδεχομένως, έναν πληθυσμό θηλαστικών που ίσως είχε κολλήσει τον ιό από νυχτερίδες ή από κάποιον άλλο ενδιάμεσο σε ένα συγκεκριμένο μέρος της Κίνας.
Επιπλέον, για να διερευνηθεί περαιτέρω η υπόθεση ότι ο SARS-CoV-2 διέρρευσε αρχικά από εργαστηριακό ατύχημα, θα πρέπει να διεξαχθούν εντατικοί έλεγχοι και έρευνες στα ιολογικά εργαστήρια στη Γουχάν και αλλού. Τον Φεβρουάριο, το αμερικανικό Υπουργείο Ενέργειας έκρινε ότι ένα τέτοιο ατύχημα ήταν πιο πιθανός καταλύτης της επιδημίας του κορωνοϊού, από ότι μια φυσική μετάδοση από τα άγρια ζώα στους ανθρώπους.
Η εκτίμηση απηχούσε προηγούμενες αξιολογήσεις από το FBI και μια έκθεση της μειοψηφίας της Γερουσίας, αλλά έρχεται σε αντίθεση με τις υποθέσεις τεσσάρων άλλων υπηρεσιών, καθώς και του Εθνικού Συμβουλίου Πληροφοριών, χαρακτηρίζεται από «χαμηλό βαθμό βεβαιότητας» και βασίζεται σε νέα στοιχεία που δεν έχουν ακόμη αποχαρακτηριστεί.
Προς το παρόν, οι ερευνητές συνεχίζουν να εργάζονται με ό,τι έχουν: δείγματα από επιφάνειες που μπορούν, τουλάχιστον, να υποδείξουν ότι ένα ευάλωτο ζώο βρισκόταν «στο κατάλληλο μέρος, την κατάλληλη στιγμή», με τον ιό ενδεχομένως στον οργανισμό του. «Εξ όσων γνωρίζω, αυτά τα δεδομένα είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούμε πραγματικά να το ερευνήσουμε», λέει η Angela Rasmussen, ιολόγος από το πανεπιστήμιο του Saskatchewan και μία από τις ερευνήτριες της νέας ανάλυσης. Τα στοιχεία ίσως να μην είναι ποτέ αρκετά για να διευθετηθεί πλήρως αυτή η συζήτηση για την προέλευση. Αλλά προς το παρόν, ο πλανήτης δεν γνωρίζει καν τον όγκο των διαθέσιμων στοιχείων.
Πηγή: Atlantic
