Του Απόστολου Κουρουπάκη
Στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτιστικής Αποκέντρωσης των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του υφυπουργείου Πολιτισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας παρουσιάζεται η διεθνής ομαδική έκθεση La Bataille des Vins/ Ο Πόλεμος των Κρασιών, σε διάφορες τοποθεσίες στην κοινότητα Λάνιας της επαρχίας Λεμεσού. Στην έκθεση θα παρουσιαστούν έργα των Έβελυν Αναστασίου (Κύπρος), Κλίτσα Αντωνίου (Κύπρος), Άντωνης Βολανάκης (Ελλάδα), Jake Chapman (Ηνωμένο Βασίλειο), Ελίνα Ιωάννου (Κύπρος), Στέλιος Καλλινίκου (Κύπρος), Μελίτα Κούτα (Κύπρος), Φάνος Κυριάκου (Κύπρος), Niamh O’Malley (Ιρλανδία), Natacha Ant o Moutinho (Πορτογαλία) και Αλέξανδρος Ψυχούλης (Ελλάδα). Η έκθεση υποστηρίζεται με θεωρητικά, ιστορικά και φιλοσοφικά κείμενα των Γαβριήλ Κουρέα (Κύπρος), Niki Young (Μάλτα) και Προκόπη Χρίστου (Κύπρος). Η οργάνωση, παραγωγή και καλλιτεχνική επιμέλεια είναι του Γιώργου Λάζογλου και η ιδέα, η έρευνα και η καλλιτεχνική διεύθυνση είναι της Κλίτσας Αντωνίου.
Ο τίτλος της προτεινομένης έκθεσης προέρχεται από το ποίημα La Batailledes Vins (Ο Πολεμος των Κρασιων [1224]), του Γάλλου ποιητή Henri d’Andeli. Το ποίημα περιστρέφεται γύρω από τον πρώτο διαγωνισμό κρασιού που φιλοξένησε ο βασιλιάς Φίλιππος Β΄ της Γαλλίας. Ο μονάρχης έστειλε τους αγγελιοφόρους του να συγκεντρώσουν τα καλυτέρα κρασιά από διάφορες τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο. Ο κριτής, χρησιμοποίησε το μπαστούνι του για να απομακρύνει όλα σχεδόν τα κρασιά σπρώχνοντάς τα κάτω από το τραπέζι, επιλέγοντας το κυπριακό κρασί. Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται στο ποίημα: «Li rois les bons vins corona / Et a chascun son non dona / Vin de Cypre fist apostoile/ Qui resplendist comme un eestoile», που μεταφράζεται ως: «ο βασιλιάς τα καλύτερα κρασιά βράβευσε / και στο καθένα έδωσε ένα όνομα / το κρασί της Κύπρου ήταν των Αποστόλων / που λάμπει σαν αστέρι».
Η έκθεση
Τα έργα των καλλιτεχνών φιλοξενούνται σε διάφορες τοποθεσίες στη Λάνια, μια κοινότητα γνωστή για την ιδιαίτερη φιλοξενία και την οινοποιητική της κληρονομιά. Ο Προκόπης Α. Χρίστου στο δοκίμιό του, διευκρινίζει πως η έννοια της φιλοξενίας αναδεικνύει την πράξη του καλωσορίσματος αγνώστων και της καλλιέργειας βαθιών δεσμών μαζί τους, ενώ διατηρεί τη βαθύτερη πολιτιστική και πνευματική της σημασία, ιδιαίτερα σε συγκεκριμένες συνθήκες και μέρη όπου εκδηλώνεται μέσω παραδοσιακών πρακτικών. Οι διαρκείς αξίες της φιλοξενίας διοχετεύονται συχνά μέσω της προσφοράς αναλώσιμων αγαθών, όπως για παράδειγμα της Κουμανταρίας, ενός κυπριακού κρασιού που τρέφει σώμα και ψυχή μέσω των ανακουφιστικών γλυκών ιδιοτήτων του.
Η ερευνητική και εκ των υστέρων οπτική και συμμετοχική προσέγγιση σχετικά με την οινοποίηση και τις διαφορετικές πτυχές της, αναδεικνύεται στα έργα των καλλιτεχνών σε αντισυμβατικές εγκαταστάσεις και συνεργατικές δράσεις οι οποίες παρουσιάζονται σε έξι διαφορετικές τοποθεσίες στην κοινότητα Λάνιας. Οι επισκέπτες με τη βοήθεια της χαρτογράφησης των τοποθεσιών αυτών μπορούν να επισκεφθούν τον Παλιό Αστυνομικό Σταθμό της κοινότητας, όπου τρεις καλλιτέχνες εκθέτουν τις δημιουργίες τους. Η Έβελυν Αναστασίου αποτυπώνοντας μια μουσική setlist σε πέτρα με τη χρήση μεταξοτυπίας μετατρέπει το εφήμερο σε μνημειακό αντικείμενο αποτυπώνοντας έτσι την αισθησιακή εμπειρία μιας ζωντανής παράστασης και το διονυσιακό πνεύμα της σε έναν ιερό ύμνο απελευθέρωσης. Τα αντικείμενα της Ελίνας Ιωάννου - ηφαιστειακές πέτρες που διαμορφώνονται από το νερό και τον χρόνο, μαζί με χυτά μεταλλικά σαλιγκάρια και αλυσίδες - συνενεργούν για να προκαλέσουν «ευαίσθητες αντιλήψεις» που απαιτούν από τους επισκέπτες να ασχοληθούν ενεργά με τις οικολογικές συνέπειες των πράξεων τους. Τέλος, το έργο της Natacha Ant o Moutinho εξετάζει τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις στην περιοχή Douro της Πορτογαλίας, γνωστή για το κρασί Port και τις δύσκολες συνθήκες, ιδιαίτερα για τις γυναίκες και τα παιδιά, που συνδέονται με την παραγωγή κρασιού. Η εγκατάσταση τιμά τα άτομα που συνήθως αποκλείονται από τις επίσημες αφηγήσεις και αναδεικνύει τις αδικίες που είναι εγγενείς στην παραγωγή και κατανάλωση κρασιού.
Η δεύτερη στάση είναι στον χώρο εκδηλώσεων Κλέλια Χατζηιωάννου. Εκεί, ο Αντώνης Βολανάκης ξεκινά από τη διαδικασία της ζύμωσης για να φέρει στην επιφάνεια τη δυναμική της ρευστότητας στη διαμόρφωση των έμφυλων ταυτοτήτων. Με το συμμετοχικό αυτό έργο, ο καλλιτέχνης προσκαλεί τον επισκέπτη σε ένα σύνολο αισθήσεων χωρίς ορθολογική σκέψη, αγκαλιάζοντας έτσι τη συγκεχυμένη αντίληψη που περιβάλλει το φύλο. Στον ίδιο χώρο η εγκατάσταση του Φάνου Κυριακού φέρνει στον επισκέπτη την αίσθηση της όσφρησης και των σημειολογικών δυνατοτήτων. Τα συμμετρικά κομμάτια από ξύλο πεύκου και η προσθήκη μυρωδιάς κυπαρισσιού στο ξύλο, περιπλέκει και μπερδεύει τις αισθήσεις μας, ανακαλώντας μνήμες από παρελθοντικούς τόπους και τοπία αλλά και από το παρόν. Ακριβώς απέναντι, στο χώρο του Παραδοσιακού Καφενείου, ο επισκέπτης μπορεί να συναντήσει μια συλλογή σχεδίων του Αλέξανδρου Ψυχούλη που μεταφέρουν τη σημειωτική δυναμική της μυρωδιάς από το οινολογικό εργαστήριο του πατέρα του στο Βόλο, συνυφασμένα με τις χωρικές μνήμες του παραδοσιακού Καφενείου στα Λάνια.
Περιφερειακά της κεντρικής πλατείας του χωριού ο επισκέπτης μπορεί να εξερευνήσει ακόμη τρεις σημαντικούς χώρους. Στο Παραδοσιακό Πατητήρι - Λινός η εγκατάσταση της Κλίτσας Αντωνίου, οίνοψ πόντος /οίνοψ πόντος - κρασοσκότεινη θάλασσα, όρος που χρησιμοποιείται από τον Όμηρο για να περιγράψει το χρώμα των ταραγμένων νερών, δημιουργεί μια πολυαισθητηριακή εμπειρία και ενσωμάτωσης στην εγκατάσταση με τα κεραμικά πιθάρια που υπάρχουν στο χώρο. Στο δώμα του Λαογραφικό Μουσείου, ο Στέλιος Καλλινίκου παρουσιάζει μια βίντεο εγκατάσταση εμβύθισης σε παραδοσιακές θεραπευτικές διαδικασίες που συνδέονται περίτεχνα με το έδαφος και εναρμονίζονται με τα στοιχεία της φύσης. Η τελευταία τοποθεσία είναι το Ελαιοτριβείο της κοινότητας Λάνιας, όπου η Μελίτα Κούτα αντλεί έμπνευση από τις διαδικασίες ζύμωσης, απόσταξης και διήθησης, εξετάζοντας την αινιγματική μετατροπή μιας ουσίας σε μια άλλη, υπονοώντας ότι αυτή η αλχημιστικού τύπου διαδικασία περιλαμβάνει ανεπαίσθητες μικροδιεργασίες που εξελίσσονται κατά κύριο λόγο πέρα από τον ανθρώπινο έλεγχο ή παρέμβαση.
Πληροφορίες: Λάνια, επαρχία Λεμεσού. Εγκαίνια 27 Οκτωβρίου, ώρα 16:00. Διάρκεια έκθεσης ώς 1 Δεκεμβρίου. Ώρες λειτουργίας: Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή 10:00-18:00 ή κατόπιν ραντεβού.
Στα εγκαίνια την έκθεση θα προλογίσει ο Μίμης Σοφοκλέους, διευθυντής του Παττίχειου Δημοτικού Μουσείου, Ιστορικού Αρχείου και Κέντρου Ερευνών Λεμεσού.
