Kathimerini.gr
Του Νίκου Βατόπουλου
Ο Φραγκίσκος Δουκάκης έχει ξεδιπλώσει το βλέμμα του πάνω στην Υδρα με έναν τρόπο καθολικό, μύχιο, συμβολικό, βαθιά συγκινητικό. Στην Υδρα, που γνωρίζει καλά ως τόπο, και της προσδίδει ποιότητες σχεδόν μεταφυσικές και πνευματικές, ερχόταν για μεγάλο διάστημα πριν οργανώσει την ατομική έκθεση που παρουσιάζει αυτό το καλοκαίρι. Ερχόταν στο ρόδινο φως της αυγής, στο μαβί του δειλινού, μελετούσε τους όγκους, τις σκιές, το καλειδοσκοπικό φως. Καλλιεργούσε μια σχέση που βάθαινε και ζητούσε απελευθέρωση.
Μπροστά στα έργα του στο Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Υδρας, όπου η έκθεση θα παραμείνει ανοικτή έως τις 31 Αυγούστου, αισθάνεται κανείς τους βωβούς παφλασμούς αυτού του ιδιότυπου εναγκαλισμού. Με τίτλο «Η δική μου Υδρα» και με την επιμέλεια της Ιριδος Κρητικού, η έκθεση του Φραγκίσκου Δουκάκη είναι η επιτομή της ταύτισης με την ιδέα και το πνεύμα του τόπου. Πρωτίστως, όμως, είναι ζωγραφική μεγαλοπρεπής και ταπεινή ταυτόχρονα, αποτέλεσμα ώσμωσης και μέθεξης.
Ο Φραγκίσκος Δουκάκης έχει ωριμάσει ως ένας εξαιρετικός τοπιογράφος και κολορίστας. Μαθητής του Παναγιώτη Τέτση, πορεύεται χαμηλόφωνα, με ρυθμούς εργώδεις και με θελκτικές εμμονές, όπως είναι η εξαντλητική ενασχόληση με έναν τόπο, σε σημείο κατάκτησης, σωματοποίησης και εξαέρωσης. Στον προηγούμενο κύκλο της δουλειάς του πάνω στη «Βάλια Κάλντα», ο Φραγκίσκος Δουκάκης είχε και πάλι επενδύσει χρόνο και σκέψη για την κατανόηση του τόπου, του φωτός, των όγκων. Οπως γράφει η ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια της έκθεσης Ιρις Κρητικού, «…έπρεπε να προηγηθεί η ζωγραφική και ψυχική απελευθέρωση της Βάλια Κάλντα, για να υπάρξει η Υδρα έτσι, τώρα».
Και αυτό το άχρονο «τώρα» μας παραδίδει μια Υδρα στο απόλυτο φως της πνευματικότητας, με υπόγειες κινήσεις, αθέατες και αθόρυβες, σε μια χρωματική παλέτα που ακολουθεί την τροχιά του ήλιου, με ρόδινα, και πορτοκαλί, με μαβιά και ώχρες. Η Υδρα του Φραγκίσκου Δουκάκη αναβαπτίζεται σε μιαν ανεπαίσθητη ριπή του ανέμου και ξεπλένεται από ένα βλέμμα ζείδωρο, απαιτητικό, επίμονο, ερωτικό.
Αυτή η Υδρα είναι μια Υδρα αρχέγονη, ασάλευτη, επιθυμητή και άτρωτη. Είναι ένας τόπος πέρα από γεωγραφικές συντεταγμένες, ορίζεται από την επιθυμία της ζωγραφικής, συνομιλεί διακριτικά με τη μακρά εικαστική παράδοση του νησιού, με τους ζωγράφους που θέλησαν να μεταγράψουν το φως της. Οπως ο Παναγιώτης Τέτσης, που από την ταράτσα του Μουσείου της Υδρας ατένιζε τα σπίτια και τους βράχους, έτσι και ο Φραγκίσκος Δουκάκης θέτει ως αφετηρία αυτή τη θέαση σε αυτό το πολιτισμικό κοίτασμα. Τη σκηνή με τον Τέτση να ζωγραφίζει την Υδρα από το Μουσείο της Υδρας, τη μοιράστηκε η Ντίνα Αδαμοπούλου, προϊσταμένη των Γενικών Αρχείων του Κράτους, Ιστορικού Αρχείου-Μουσείου Υδρας, που στον κατάλογο μιλάει γι’ αυτό «το υπαίθριο ατελιέ» του Δασκάλου.
Αισθάνεται κανείς μια αύρα ιερότητας να εκλύεται από το έργο του Φραγκίσκου Δουκάκη. Ζωγραφική επίπονη, με επένδυση χρόνου και μόχθου, η «Υδρα» γίνεται ένα καράβι στο άπειρο, μια ανάγκη υπέρβασης. Την ένταση της πνευματικότητας πάνω στο χρώμα, περιγράφει παραστατικά η Ιρις Κρητικού με λέξεις: «Βράχοι φαιοί, θαλασσινό νερό και κόκκινα χώματα, ξέφωτα σταχτοπράσινα και λευκοί κάθετοι όγκοι, αδρά περιγράμματα φραγκοσυκιάς και ραδινά κυπαρίσσια, φάροι, νυχτερινοί φανοστάτες και λιμενοβραχίονες, μοναστηράκια και μύλοι, βιολετί σύννεφα και γαλακτώματα τρούλων, ανατέλλοντα πρωινά και δύοντες ήλιοι…».
Συγκινητικό βρίσκω τον δρόμο που ενώνει την «Υδρα» του Φραγκίσκου Δουκάκη με το ψυχικό, συναισθηματικό και καλλιτεχνικό απόθεμα αυτού του τόπου. Στρώσεις και στρώσεις βλεμμάτων, εγγραφές, ανάσες, σκέψεις, πορώδη παλίμψηστα και υβριδικές διασταυρώσεις. Η συναίρεση όλων καταλήγει σε ένα πρωτογενές έργο. Η ίδρυση ενός βλέμματος πάνω σε έναν τόπο αρχετυπικό. Ο ποιητής Δημήτρης Αγγελής, από τις πιο σημαντικές φωνές διανοουμένων της εποχής, γράφει επίσης στον κατάλογο και σημειώνει πως στην «Υδρα» του Φραγκίσκου Δουκάκη, «ατενίζουμε τοπία εξαιρετικής ομορφιάς, άλλα πιο σκοτεινά με μια εσωτερικότητα καθηλωτική, άλλα φωτεινά σε ώρα ανατολής ή ηλιοβασιλέματος, που μας παρουσιάζουν ένα νησί απογυμνωμένο στα στοιχειώδη του, μια Υδρα εσωστρεφή που βλέπει τον εαυτό της». Ο Φραγκίσκος Δουκάκης ωριμάζει δημιουργικά και γίνεται ολοένα και πιο εσωτερικός.
