Του Γιώργου Κακούρη
Τυχόν πισωγυρίσματα όσον αφορά τις δεσμεύσεις της νέας ηγεσίας της Συρίας σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου ειδικά σε σχέση με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, μπορούν να αποτελέσουν λόγους επανεξέτασης της απόφασης για άρση ορισμένων από τις κυρώσεις κατά της Συρίας που ενέκριναν τη Δευτέρα το πρωί οι Υπουργοί Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η αναστολή αυτή της αναστολής δεν θα είναι αυτόματη, όπως σύμφωνα με πληροφορίες είχε επιδιωχθεί αρχικά, αλλά θα εναπόκειται και πάλι στα κράτη μέλη να συζητήσουν και να λάβουν την απόφαση.
Η Κύπρος πάντως θεωρεί ότι μετά την συζήτηση που έγινε κατά τη διαμόρφωση της απόφασης της ΕΕ για μερική άρση κυρώσεων, η οποία ουσιαστικά αποτελούσε μπλοκάρισμα της διαδικασίας κατά τη τεχνοκρατική συζήτηση λόγω ανησυχιών της Κύπρου, με στήριξη της Ελλάδας, το λεκτικό το οποίο συμφωνήθηκε αρκεί για να μπορεί, αν χρειαστεί, να ζητήσει η Κύπρος αντιστροφή της αναστολής.
Ειδικότερα, σύμφωνα με κυπριακές πηγές, εάν γίνουν πραγματικότητα οι ανησυχίες που έχει μεταφέρει η Κύπρος για συμφωνία χάραξης ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Συρίας κατά τρόπο που να επηρεάζει τα συμφέροντα της χώρας, η πρόταση για αναστολή της άρσης κυρώσεων θα μπορεί να συζητηθεί χωρίς να πρέπει πρώτα να πειστούν οι εταίροι για το πού βρίσκεται το πρόβλημα.
Κοινοτικές πηγές θεωρούν απομακρυσμένο ένα τέτοιο ενδεχόμενο, με την Ύπατη Εκπρόσωπο Κάγια Κάλας να έχει μάλιστα δηλώσει δημόσια πως έχει λάβει διαβεβαιώσεις από την τουρκική πλευρά πως δεν γίνονται τέτοιες σκέψεις. Από κυπριακής πλευράς πάντως υπάρχει η επιμονή περί συγκεκριμένων πληροφοριών, και πως είναι προτιμότερη μια προληπτική προσέγγιση.
Στην πράξη, η σημερινή απόφαση ανοίγει τον δρόμο για στήριξη της Συρίας, ειδικά όσον αφορά τον ιδιωτικό τομέα και τις προσπάθειες ανοικοδόμησης, αφαιρώντας το εμπόδιο του φόβου της παρανομίας. Παρ’ όλα αυτά η αβεβαιότητα για το πώς θα στηριχθεί η Συρία, και πώς και με ποιους μπορούν να μιλούν στις Βρυξέλλες οι νέες αρχές, παραμένει, καθώς εκκρεμεί μεταξύ άλλων ο ορισμός ενός απεσταλμένου της ΕΕ για τη Συρία όπως συζητείτο πριν μερικούς μήνες.
Η άρση ορισμένων κυρώσεων αφορά τους τομείς της ενέργειας (συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού) και των μεταφορών, ενώ πέντε τράπεζες των οποίων τα περιουσιακά στοιχεία είχαν παγώσει βγαίνουν από τη λίστα κυρώσεων. Επίσης επιτρέπεται πλέον η παροχή πόρων στη Κεντρική Τράπεζα, ενώ αίρονται οι απαγορεύσεις σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εντός της ΕΕ για σχέσεις με τράπεζες στη Συρία.
Μικροσκόπιο στη μετάβαση
Η πολιτική δήλωση που συνοδεύει την απόφαση των 27 σημειώνει πως «στο πλαίσιο σταδιακής προσέγγισης και σε επόμενο στάδιο, το Συμβούλιο θα αξιολογήσει κατά πόσον θα μπορούσαν να ανασταλούν περαιτέρω περιοριστικά μέτρα», αλλά πως «θα συνεχίσει να εξετάζει κατά πόσον οι αναστολές εξακολουθούν να είναι κατάλληλες, παρακολουθώντας στενά την κατάσταση στη χώρα».
Ιδιαίτερα στο μικροσκόπιο θα τεθούν «ι τα μέτρα που λαμβάνει η Συρία για μια μετάβαση χωρίς αποκλεισμούς σύμφωνα με τις δηλώσεις των μεταβατικών αρχών, συμπεριλαμβανομένης της λογοδοσίας για τα εγκλήματα του καθεστώτος Al-Assad, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών όλων των Σύρων χωρίς κανενός είδους διάκριση, καθώς και του κράτους δικαίου και του διεθνούς δικαίου».
Παράλληλα αναφέρεται ότι θα δωθεί «ιδιαίτερη προσοχή στον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των δικαιωμάτων των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών μελών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όπως αποτυπώνονται στην UNCLOS».
Ουκρανία, Ισραήλ… και ΗΠΑ
Εν τω μεταξύ η κατάσταση στην Ουκρανία κυριάρχησε στις δηλώσεις λόγω της τρίτης επετείου της ρωσικής εισβολής, όμως η μόνη πρακτική διάσταση, η πρότασή ή ιδέα της Ύπατου Εκπροσώπου, Κάγια Κάλας, για ενισχυμένη στήριξη με χρηματοδότηση και πολεμικό υλικό στην Ουκρανία ήταν κάτι το οποίο θα πρέπει να γίνει πιο συγκεκριμένο σε επίπεδο ηγετών κρατών μελών, ενδεχομένως στην έκτακτη σύνοδο κορυφής στις 6 Μαρτίου.
Πιο συγκεκριμένο σε σχέση με τα ποσά που μπορούν να δεσμευτούν, τη διανομή της συνεισφοράς μεταξύ των κρατών μελών, αλλά και το τι ακριβώς θα περιλαμβάνει αυτή η βοήθεια, τι θα καλύπτει η χρηματοδότηση και πώς θα συνάδει - για παράδειγμα - η στήριξη στην αμυντική βιομηχανία της Ουκρανίας με την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ.
Την ίδια στιγμή, πάνω από τις συζητήσεις για την Ουκρανία αιωρείτο και η αποψινή ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, όπου συζητούνται δύο ψηφίσματα για την Ουκρανία, ένα με πρωτοβουλία των ΗΠΑ στο οποίο γίνονταν και τροποποιήσεις από τη… Ρωσία, και ένα από πλευράς Ουκρανίας με στήριξη της ΕΕ.
Μέχρι αργά χθες παρέμενε ανοιχτό αν κάποιες χώρες (πέραν της Ουκρανίας) θα έφευγαν από τη γραμμή της ΕΕ, και αν θα στήριζαν και τα δύο ψηφίσματα, με ανοιχτή την προοπτική οι ΗΠΑ να συγκεντρώσουν ένα τέτοιο αριθμό ψήφων που να αποδυναμώνει το επιχείρημα της ΕΕ για τη διεθνή νομιμότητα της συμπεριφοράς της Ρωσίας. Πάντως αργά χθες έγινε γνωστό πως εγκρίθηκαν γαλλικές τροποποιήσεις στο ψήφισμα των ΗΠΑ, κάτι που ενδεχομένως να φέρει τα δύο αντιμαχόμενα κείμενα σε περισσότερη σύγκλιση.
Ακόμα λιγότερο παραγωγική ήταν τέλος η συζήτηση των κρατών μελών της ΕΕ με τον Ισραηλινό Υπουργό Εξωτερικών, Γκίντεον Σάαρ, στο πλαίσιο του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΕ - Ισραήλ. Παρά το ότι η συνάντηση εξελίχθηκε σε καλύτερους τόνους λόγω και του ότι έχει μεσολαβήσει η εκεχειρία με τη Χαμάς, το Ισραήλ δεν παρουσιάζεται έτοιμο να ακούσει τις νουθεσίες της ΕΕ όσον αφορά την αυτοσυγκράτηση σε σχέση με τη Δυτική Όχθη ή για το μέλλον της Γάζας, δεδομένης της νέας κατάστασης πραγμάτων που έχει διαμορφώσει η συμπεριφορά Τραμπ.
