Του Βασίλη Νέδου
Την πρόοδο από την ατμόσφαιρα νηνεμίας στο Αιγαίο τους τελευταίους μήνες και τις προοπτικές που μπορεί να έχει ο υπό συζήτηση οδικός χάρτης προς τη Χάγη θα εξετάσουν σήμερα στη συνάντησή τους στην Αγκυρα οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μετά τη συνάντηση που είχε χθες με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη, στο περιθώριο της τριμερούς με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου, δήλωσε ότι αντιμετωπίζει τις εξελίξεις «με συγκρατημένη αισιοδοξία», υπογραμμίζοντας, μάλιστα, πως η διατύπωσή του αυτή οφείλεται στη «μείωση της έντασης» που καταγράφηκε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις κατά τους τελευταίους μήνες. Ενώ περιέγραψε τους επόμενους δύο μήνες ως «κρίσιμους σε πολλά επίπεδα».
Ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στις σημερινές «πολιτικές συζητήσεις» στην Αγκυρα, ενώ πρόσθεσε πως «απομένει αυτό το καλό κλίμα να έχει συνέπεια και συνέχεια και αυτό σίγουρα απαιτεί και από την Τουρκία μια αναθεώρηση της επιθετικής στάσης την οποία τήρησε απέναντι στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια».
Ο κ. Μητσοτάκης υποστήριξε ευθέως την πρακτική προσέγγισης πιθανών νέων συνομιλιών για το Κυπριακό με τη συνδρομή της Ε.Ε. που ακολουθεί ο κ. Χριστοδουλίδης, ο οποίος επανέλαβε την «ετοιμότητα» για επανέναρξη της διαδικασίας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Τα επόμενα βήματα
Σήμερα, πάντως, οι δύο υπουργοί θα συζητήσουν για τα επόμενα βήματα, τα οποία περιλαμβάνουν την επανεκκίνηση των πολιτικών διαβουλεύσεων, αυτή τη φορά με ενταγμένες σε αυτό το πλαίσιο και τις διερευνητικές επαφές, τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) σε στρατιωτικό επίπεδο και τη θετική ατζέντα.
Εγινε γνωστό ότι την περασμένη εβδομάδα, μάλιστα, πραγματοποιήθηκαν δύο συσκέψεις. Η πρώτη αφορούσε τα ΜΟΕ και έγινε στο υπουργείο Εξωτερικών, όπου εκλήθη να ενημερώσει σχετικά ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνος Φλώρος.
Η δεύτερη είχε στο επίκεντρο την αποκαλούμενη θετική ατζέντα, δηλαδή τη συνεργασία σε ζητήματα οικονομίας, υποδομών, μεταφορών, αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης κ.ά.
Υπενθυμίζεται, πάντως, ότι των σχετικών πληροφοριών είχε προηγηθεί η ενημέρωση από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας ότι δεν επίκειται επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Αμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ στην Αθήνα, καθώς δεν έχει αποσταλεί σχετική πρόσκληση.
Τετ α τετ
Φυσικά, η σημερινή συνάντηση είναι το τελευταίο βήμα πριν από το πολύ σημαντικό τετ α τετ που θα έχουν ο κ. Μητσοτάκης και ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Νέα Υόρκη (18-20 Σεπτεμβρίου), στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Οι δύο ηγέτες είναι εκείνοι που θα αξιολογήσουν τη μέχρι τώρα πορεία και θα δώσουν το πράσινο φως για τη συνέχεια, η οποία έχει τελικό στόχο το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στα τέλη Νοεμβρίου και –ιδανικά πριν από αυτό– τη θετική ατζέντα και τις πολιτικές διαβουλεύσεις τον Οκτώβριο, αλλά και τα ΜΟΕ που η ελληνική πλευρά επιθυμεί να συζητηθούν το ταχύτερο δυνατόν, εντός του γνώριμου πλαισίου και όχι με την εμπλοκή των ad hoc μηχανισμών απεμπλοκής που είχαν δημιουργηθεί από το ΝΑΤΟ το 2020.
Με το βλέμμα στη Χάγη
Οσον αφορά τη σημερινή συνάντηση των δύο ΥΠΕΞ, όπως έγραφε η «Κ» την Κυριακή, οι κ. Γεραπετρίτης και Φιντάν θα επιχειρήσουν να ξεδιπλώσουν τον οδικό χάρτη προς τον στόχο της Χάγης.
Εν συντομία, πέρα από τις απευθείας επαφές των δύο ηγετών και των δύο υπουργών Εξωτερικών, η τυπολογία των επαφών που θα ακολουθήσουν είναι η εξής:
Πρώτον, οι πολιτικές διαβουλεύσεις (ή πολιτικός διάλογος), στις οποίες επί της ουσίας θα συγχωνευθούν οι μέχρι πρότινος γνωστές ως διερευνητικές επαφές. Υπενθυμίζεται ότι, παρά τη σχετική πρόοδο που είχε σημειωθεί σε δύο διαφορετικές χρονικές στιγμές (το 2001-2002 και αργότερα το 2010), οι διερευνητικές ήταν άτυπες επαφές σε υψηλό διπλωματικό και τεχνοκρατικό επίπεδο, με σκοπό τη συμφωνία στο ζήτημα των χωρικών υδάτων. Η ένταξή τους στις πολιτικές διαβουλεύσεις πρακτικά τις αναβαθμίζει.
Πέρα από το τυπικό (ότι δηλαδή πλέον και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών διαθέτει υφυπουργό εκ της υπηρεσίας που διασφαλίζει τη συνέχεια), υπάρχει και ουσιαστικό αντίκρισμα σε αυτή την εξέλιξη, καθώς πιθανή κατάληξη σε συμφωνία μπορεί να οδηγήσει σε άμεσες αποφάσεις. Αν και επισήμως, λόγω του άτυπου χαρακτήρα των διερευνητικών επαφών, δεν υφίσταται «κεκτημένο» από τις διερευνητικές επαφές, είναι ξεκάθαρο ότι η προσφυγή στη Χάγη για αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) και υφαλοκρηπίδα, δίχως προηγούμενη συμφωνία πάνω στη διαφορά των χωρικών υδάτων και του εναερίου χώρου, δεν έχει κάποιο νόημα.
Είναι περιττό να υπογραμμιστεί ο κομβικός ρόλος της υφυπουργού Εξωτερικών Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου, η οποία θα έχει και τη σχετική αρμοδιότητα.
Το δεύτερο επίπεδο είναι η επανεκκίνηση των συζητήσεων σε στρατιωτικό επίπεδο, δηλαδή τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Οι δύο υπουργοί Εθνικής Αμυνας, Νίκος Δένδιας και Γιασάρ Γκιουλέρ, έχουν συζητήσει για την ανάγκη επανεκκίνησής τους, παρά τις δυσκολίες.
Το τρίτο επίπεδο είναι, βεβαίως, η θετική ατζέντα, την οποία από ελληνικής πλευράς «τρέχει» ο υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης και αποτελεί τον μοναδικό δίαυλο που τα προηγούμενα χρόνια συνέχισε να λειτουργεί απρόσκοπτα, ακόμη και στις χειρότερες φάσεις των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Η θετική ατζέντα περιλαμβάνει συνολικά 25 θεματικές κατηγορίες (τουρισμός, ενέργεια, μεταφορές και τηλεπικοινωνίες, πολιτική προστασία, ναυτιλία, εκπαίδευση, κοινωνική ασφάλιση, υγεία και περιβάλλον).
Ολες οι παραπάνω μορφές συναντήσεων (πολιτικός διάλογος, ΜΟΕ, θετική ατζέντα) θα ξεδιπλωθούν το επόμενο χρονικό διάστημα, μετά τις ήδη ανακοινωμένες επαφές στην Αγκυρα και τη Νέα Υόρκη, με στόχο να έχουν πραγματοποιηθεί πριν από το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) στη Θεσσαλονίκη τον Νοέμβριο.
