Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Μετά τη δημιουργία και εφαρμογή του Ενοικίου Έναντι Δόσης (mortgage to rent) στην Κύπρο, σειρά πρέπει να λάβει η δημιουργία του ειδικού δικαστηρίου για να καλυφθούν οι «τρύπες» του πλαισίου των εκποιήσεων στην Κύπρο. Το πλαίσιο των εκποιήσεων στην Κύπρο δουλεύει περίπου από το καλοκαίρι του 2018, όταν και η Συνεργατική Κυπριακή Τράπεζα διασπάστηκε στα δύο, αλλά όχι τόσο καλά.
Η διαμάχη μεταξύ δανειοληπτών και τραπεζών ή εταιρειών εξαγοράς πιστώσεων βρίσκει βάση στο υπόλοιπο που χρωστά ο δανειολήπτης.
Τουλάχιστον όχι τόσο καλά, όσο θα ήθελαν η Βουλή των Αντιπροσώπων και οι βουλευτές. Τα δύο τελευταία χρόνια δε, από την αρχή της πανδημίας που έχουν γίνει μεγάλες παύσεις στην εφαρμογή του πλαισίου είτε με παρότρυνση της Κυβέρνησης, είτε με αποφάσεις της Βουλής, έχει αποφανθεί η τελευταία πως δύο διαδικασίες θα ενίσχυαν το προβληματικό πλαίσιο.
Η πρώτη είναι το σχέδιο ενοικίου έναντι δόσης, όπου οι πραγματικά ευάλωτοι δανειολήπτες θα κατάφερναν να προστατευθούν και να μην μείνουν δίχως στέγη και δεύτερον, η δημιουργία του ειδικού δικαστηρίου. Το ειδικό δικαστήριο, έτσι όπως το φαντάζεται η Βουλή, θα είναι ένα δικαστήριο το οποίο θα παρέχει πραγματική προστασία των δανειοληπτών από τις λεγόμενες «υπερχρεώσεις» και διαδικασίες εκποίησης που σε συγκεκριμένες περιπτώσεις δεν θα έπρεπε να προχωρούν. Το ειδικό δικαστήριο, το οποίο στην ουσία θα είναι ένα ειδικό τμήμα εντός των δικαστηρίων, θα εξετάζει υποθέσεις υπερχρεώσεων ή υποθέσεων που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.
Η εκδίκαση αυτών των υποθέσεων σύμφωνα με τους σχεδιασμούς θα γίνονται άμεσα, ώστε άμεσα και να προστατεύονται όσοι δανειολήπτες πρέπει να προστατευθούν, αλλά συγχρόνως και σε όσες περιπτώσεις οι εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων ή οι τράπεζες έχουν δίκιο, να μην υπάρξουν περαιτέρω καθυστερήσεις στην διαδικασία εκποίησης. Η δημιουργία του ειδικού δικαστηρίου θα απασχολήσει τη Βουλή των Αντιπροσώπων πιθανόν στην Επιτροπή Νομικών, Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως και θα δούμε το θέμα να εγγράφεται στις επόμενες συνεδρίες. Η διαμάχη μεταξύ δανειοληπτών και τραπεζών ή εταιρειών εξαγοράς πιστώσεων βρίσκει βάση στο υπόλοιπο που χρωστά ο δανειολήπτης.
Για παράδειγμα ο δανειολήπτης έλαβε 200 χιλιάδες ευρώ δάνειο, θα πλήρωνε μέχρι να φτάσει το υπόλοιπό του στις 170 χιλιάδες και με τις υπερχρεώσεις θα έχει αυξηθεί στα 230 χιλιάδες ευρώ το υπόλοιπο του δανείου. Για τη διαφορά των 60 χιλιάδων ευρώ το δικαστήριο θα καλείται να αποφανθεί μέσα σε 60 – 90 ημέρες ποιο είναι το υπόλοιπο του δανείου. Πριν από την συζήτηση της δημιουργίας του Ειδικού Δικαστηρίου στη Βουλή, θα υπάρξει διαβούλευση μεταξύ Υπουργείου Οικονομικών, Ανωτάτου Δικαστηρίου και Κεντρικής Τράπεζας.
Το 1ο κομμάτι του παζλ
Το πρώτο σκέλος της ενδυνάμωσης του πλαισίου των εκποιήσεων, είναι το Σχέδιο Ενοικίου Έναντι Δόσης. Όπως έγραψε η «Κ» σε προηγούμενο ρεπορτάζ της, το Σχέδιο αναμένεται να μπει σε εφαρμογή το Μάρτιο, το πολύ τον Απρίλιο. Το Υπουργείο Οικονομικών εξέδωσε προ ημερών ανακοίνωση σχετικά με το Σχέδιο Ενοικίου Έναντι Δόσης, τις λεπτομέρειες και τα κριτήρια συμμετοχής στο Σχέδιο. Όπως εξήγησε στη σχετική ανακοίνωση, βασικός σκοπός του Σχεδίου είναι η προστασία της κύριας κατοικίας από τυχόν εκποίηση και διευθέτηση των στεγαστικών μη εξυπηρετούμενων δανείων ευάλωτων ομάδων πληθυσμού με χαμηλά ή καθόλου εισοδήματα. Δικαιούχοι για ένταξη στο Σχέδιο είναι πρώτον οι λήπτες κοινωνικών παροχών οι οποίοι είχαν μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις 31/12/2021, και τα οποία παρέμειναν μη εξυπηρετούμενα στις 31/12/2022, με εξασφάλιση την κύρια κατοικία αγοραίας αξίας μέχρι 250 χιλιάδες ευρώ. Δεύτερον, όλοι οι αιτητές στα Σχέδια Εστία και Οικία οι οποίοι αξιολογήθηκαν ή θα αξιολογηθούν ως επιλέξιμοι αλλά μη βιώσιμοι με αγοραία αξία κύριας κατοικίας μέχρι 350 χιλιάδες ευρώ. Με απόφασή του το Υπουργικό Συμβούλιο έχει εγκρίνει το Σχέδιο, υπό την αίρεση τυχόν τελικών τροποποιήσεων που θα απαιτηθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το Υπουργείο Οικονομικών στο πλαίσιο της διαδικασίας προ κοινοποίησης βρίσκεται ήδη σε προχωρημένη διαβούλευση με τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως προς τις παραμέτρους του Σχεδίου, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η συμβατότητά του με τους κοινοτικούς κανόνες των κρατικών ενισχύσεων. Όπως σημειώνεται στην ανακοίνωση του Υπουργείου, μετά την λήψη έγκρισης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Υπουργείο Οικονομικών θα απευθύνει πρόσκληση για εκδήλωση ενδιαφέροντος για συμμετοχή σε όλα τα πιστωτικά ιδρύματα και εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων. «Η συμμετοχή όλων των τραπεζικών ιδρυμάτων και εταιρειών εξαγοράς πιστώσεων θα συνεισφέρει στην επιτυχία του Σχεδίου εφόσον έτσι δεν θα αποκλείεται κανένας δυνητικός δικαιούχος και θα αποτελεί έμπρακτη ένδειξη της εταιρικής κοινωνικής τους ευθύνης», καταλήγει.
Αναστολές και η ΕΣΤΙΑ
Η δημιουργία του Ειδικού Δικαστηρίου θα διασκεδάσει τις ανησυχίες των βουλευτών για το πλαίσιο των εκποιήσεων. Από την πανδημική κρίση μέχρι και προσφάτως, τον Ιανουάριο του 2023, γίνονταν συνεχείς αναστολές εκποιήσεων. Το Σχέδιο ΕΣΤΙΑ δεν κατάφερε να πείσει τους βουλευτές για την αποτελεσματικότητά του, παρά το ότι ο πήχης για την επιτυχία του είχε ανεβεί αρκετά. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, η υποβολή αιτήσεων στο Σχέδιο Εστία διήρκησε μεταξύ 1 Σεπτεμβρίου – 31 Δεκεμβρίου 2019 και εκ νέου μεταξύ 1 – 15 Ιουνίου 2020, ενώ η διορία προσκόμισης δικαιολογητικών για την πλήρη συμπλήρωση των αιτήσεων παρατάθηκε δύο φορές, με τελική ημερομηνία τις 31 Ιουλίου 2020. Συνολικά, στο Σχέδιο Εστία υποβλήθηκαν 6.393 αιτήσεις. Από αυτές το 30% παρέμεινε ημιτελές, παρά τις επανειλημμένες παρατάσεις που δόθηκαν, ενώ 1% των αιτήσεων αποσύρθηκε από τους αιτητές. Συνεπώς, υποβλήθηκαν 4.374 πλήρως συμπληρωμένες αιτήσεις (69%). Από τις 4.374 πλήρως συμπληρωμένες αιτήσεις είχαν εγκριθεί μέχρι τον Ιούλιο του 2021, 802 αιτήσεις ή το 18%. Συνολικά το 62% των συμπληρωμένων αιτήσεων (2.697 αιτήσεις) απορρίφθηκαν, ενώ 17% (ή 759 αιτήσεις) κατατάχθηκαν ως μη βιώσιμα δάνεια. Αυτές οι 759 αιτήσεις είναι που θα μπουν και στο Σχέδιο Ενοικίου Έναντι Δόσης κατευθείαν και δεν θα εξεταστούν με τα κριτήρια των δανειοληπτών που θα εξεταστούν όλοι οι άλλοι.
