Στα υψηλότερα επίπεδά του από το 1998, δηλαδή για τα τελευταία 24 χρόνια, εκτινάχθηκε ο δείκτης του πληθωρισμού στην Τουρκία, φθάνοντας το 73,5% σε ετήσια βάση τον Μάιο εν συγκρίσει με το 70% του Απριλίου. Τα στοιχεία έδωσε στη δημοσιότητα η στατιστική υπηρεσία της χώρας χθες, ενώ κατά μέσον όρο οι αναλυτές του Bloomberg είχαν προβλέψει πως θα διαμορφωνόταν στο 74,7%. Βασικοί παράγοντες που άσκησαν έντονες πιέσεις στον δείκτη ήταν το διογκούμενο κόστος στα τρόφιμα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, όταν παράλληλα η ακραία χαλαρή νομισματική πολιτική της κεντρικής τράπεζας συνέβαλε στην αδυναμία του νομίσματος. Σε επίπεδο μηνός ο πληθωρισμός τον Μάιο στη γειτονική χώρα διαμορφώθηκε στο σχεδόν 3%, σε σύγκριση με τη μέση εκτίμηση του 4%, ενώ ο δομικός πληθωρισμός, εξαιρουμένων των τροφίμων και της ενέργειας, ανήλθε στο 56% ετησίως. Για τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο πληθωρισμός, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει σε δημοσίευμά του το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg, είναι ένας σοβαρός αντίπαλος, αλλά κατά έναν τρόπο και η νέμεσή του.
Ο Ταχίρ Γκιουλτσιμέν ισχυρίζεται πως ο υπερβολικός πληθωρισμός απειλεί το καθημερινό του εισόδημα, διότι αγωνίζεται να διατηρήσει ανοιχτό το μόλις πέντε μηνών εστιατόριό του. «Δεν μπορώ να αποθηκεύσω κρέας», είπε ο 59χρονος από την Αγκυρα, την πρωτεύουσα της Τουρκίας, παραπονούμενος για τις καθημερινές αυξήσεις των τιμών στα λαχανικά και σε σχεδόν οτιδήποτε άλλο χρειάζεται ένα εστιατόριο. «Δεν μπορώ να αλλάζω την τιμή του ντονέρ καθημερινά, είναι αφόρητο». Ο εστιάτορας ανησυχεί μήπως η επιχείρησή του δεν μπορέσει να επιβιώσει μέχρι το τέλος του έτους, εάν η οικονομία δεν σταθεροποιηθεί σύντομα. Αλλά εναποθέτει τις ελπίδες του στον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να το διορθώσει. «Δεν είμαι ευχαριστημένος μαζί του, αλλά εξακολουθώ να τον ψηφίζω», είπε ο Γκιουλτσιμέν, ο οποίος ψήφισε τον μακροβιότερο ηγέτη της Τουρκίας και το κόμμα που ίδρυσε σε κάθε μία από τις τελευταίες τρεις εκλογικές αναμετρήσεις. «Δεν βλέπω κανέναν άλλον ηγέτη που να μπορεί να μας οδηγήσει έξω από αυτό το χάος».
Στις εκλογές, οι οποίες έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνιο του 2023, ο Ερντογάν δεν έχει ξεκάθαρο αντίπαλο. Ενας συνασπισμός έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης συμφώνησε να επιστρέψει η Τουρκία σε ένα κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης της χώρας από το καθεστώς της εκτελεστικής προεδρίας, το οποίο εισήχθη από τον Ερντογάν το 2018, δίνοντας στον εαυτό του την ευκαιρία να συγκεντρώσει περισσότερη εξουσία. Ωστόσο, ο κομματικός συνασπισμός δεν έχει καταλήξει σε υποψήφιο, ο οποίος θα τον αμφισβητήσει. Οπότε, ο σκληρότερος αντίπαλος για τον Τούρκο πρωθυπουργό παραμένει ο αχαλιναγώγητος πληθωρισμός, ο οποίος απειλεί τη σχεδόν 20ετή παραμονή του στην εξουσία.
Σε έρευνα του Μαΐου από την εταιρεία δημοσκοπήσεων MetroPoll φαίνεται πως η δημόσια υποστήριξη για το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν, ή AKP, έχει εξασθενήσει στο 26,5%, κοντά στα χαμηλότερα επίπεδα από την ίδρυση του κόμματος. Η υποστήριξη προς τον Ερντογάν ήταν προηγουμένως στο 44,4%. Ενώ μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού βρίσκεται αντιμέτωπο με αυξήσεις τιμών, που σχετίζονται με την πανδημία και την εφοδιαστική αλυσίδα, το φλέγον θέμα του πληθωρισμού στην Τουρκία είναι ως επί το πλείστον αυτοτροφοδοτούμενο, ήτοι το προβλέψιμο αποτέλεσμα της επιβολής της πολιτικής της κεντρικής τράπεζας από τον Ερντογάν και της περιφρόνησής του προς τα υψηλότερα επιτόκια. Οπως είναι αναμενόμενο, οι επενδυτές και οι αγορές θα ήθελαν να έχουν τεθεί διαφορετικές προτεραιότητες. «Οι επενδυτές θα ήθελαν να δουν μια κυβέρνηση πρόθυμη να αποδεχθεί μια ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα και μια ορθόδοξη νομισματική πολιτική, με έμφαση στο πρόβλημα του πληθωρισμού, καθώς και να χαράξει δυναμική μακροοικονομική πολιτική, να βελτιώσει τις διεθνείς σχέσεις της και το σύστημα απονομής δικαιοσύνης», δηλώνει ο Ογκεντάι Τοπκιουλάρ της RAM Capital.
Κανονικά, όταν ο πληθωρισμός αρχίζει να καθίσταται πρόβλημα σε μια οικονομία η κεντρική τράπεζα θα προχωρήσει σε αύξηση στο κόστος δανεισμού, επιβραδύνοντας την οικονομία και μειώνοντας τη ζήτηση για να προσπαθήσει να συγκρατήσει τα κέρδη των τιμών. Η Τουρκία κάνει το αντίθετο. Από τότε που η κεντρική τράπεζα μείωσε το βασικό της επιτόκιο στο 14% στα τέλη του 2021, ο πληθωρισμός της Τουρκίας υπερδιπλασιάστηκε σε πάνω από 73% τον Μάιο. Οπως, τέλος, επισημαίνει ο επικεφαλής οικονομολόγος του Bloomberg για τις αναδυόμενες αγορές, Ζιάντ Νταούντ, «η Τουρκία είναι και πάλι εγκλωβισμένη σε έναν φαύλο κύκλο, καθώς ο υψηλός πληθωρισμός προκαλεί αποδυνάμωση της λίρας. Η αύξηση των επιτοκίων θα διερρήγνυε αυτόν τον κύκλο, αλλά είναι απίθανο να συμβεί».
Πηγή: Bloomberg
