Kathimerini.gr
Ηλιάνα Μάγρα
Θα περίμενε κανείς ότι ένας οικονομολόγος με το ψευδώνυμο Dr Doom, ή αλλιώς Δρ Ολεθρος, θα πίστευε ότι βρισκόμαστε στις απαρχές μιας οικονομικής κρίσης. Παρά τη φήμη του, όμως, ο περιβόητος Νουριέλ Ρουμπινί επιμένει ότι δεν είναι απαισιόδοξος, αλλά ρεαλιστής.
Μιλώντας στην «Κ» από τους Δελφούς, όπου βρέθηκε για το 10ο Οικονομικό Φόρουμ, μια μέρα μετά την απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να «παγώσει» για 90 μέρες τους δασμούς, ο κ. Ρουμπινί αισθάνεται δικαιωμένος.
Τον προηγούμενο Δεκέμβριο είχε γράψει ότι κάποιες από τις οικονομικές πολιτικές που θα ακολουθούσε ο κ. Τραμπ θα ήταν θετικές – «η απελευθέρωση της οικονομίας, οι χαμηλοί φόροι, το ότι είναι υπέρ του ιδιωτικού τομέα, όλα αυτά θα οδηγήσουν σε ανάπτυξη και θα μειώσουν τον πληθωρισμό», λέει. Αλλες τραμπικές πρωτοβουλίες, όμως, ανέμενε να είναι πιο… επικίνδυνες και γι’ αυτό ανέδειξε τους τέσσερις ανασταλτικούς παράγοντες που θα τις περιόριζαν, όπως και θεωρεί ότι εντέλει έγινε.
O Νουριέλ Ρουμπινί πιστεύει ότι η Ευρώπη χρειαζόταν το σοκ που της έχει προκαλέσει ο Τραμπ. [ΑΠΕ-ΜΠΕ / ΒΑΪΟΣ ΧΑΣΙΑΛΗΣ].
Αποκαλεί το πρώτο φρένο «πειθαρχία της αγοράς». «Ο Τραμπ μπορεί να ελέγχει το κόμμα του, το Κογκρέσο, το Ανώτατο Δικαστήριο, μέχρι και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς το X ανήκει στο φιλαράκι του τον Ελον Μασκ, αλλά δεν μπορεί να ελέγξει τους “τιμωρούς των ομολόγων”, το χρηματιστήριο και την αγορά χρέους», τονίζει ο κ. Ρουμπινί. Οι πιο ισχυροί άνθρωποι στον κόσμο, συμπληρώνει, είναι οι επενδυτές στο χρηματιστήριο και στην αγορά ομολόγων. Τις τελευταίες μέρες το χρηματιστήριο έπεσε απότομα. Δημιουργήθηκε, μεταξύ άλλων, το ρίσκο της «άτακτης κατάρρευσης του δολαρίου», επισημαίνει. Επομένως, τους επενδυτές τους βρήκε απέναντί του.
Ο δεύτερος ανασταλτικός παράγοντας είναι η πειθαρχία της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας (Fed). Ο Τραμπ πίστευε ότι θα μπορούσε να πιέσει τη Fed να μειώσει τα επιτόκια. Αλλά ο πρόεδρός της Τζερόμ Πάουελ αρνήθηκε να το κάνει. «Η ανεξαρτησία της Fed ήταν μια ακόμη πηγή πειθαρχίας που ανάγκασε τον Τραμπ να “παγώσει” τους δασμούς στις περισσότερες χώρες, πλην της Κίνας», εξηγεί.
Τρίτος παράγοντας, οι οικονομικοί του σύμβουλοι. Κάποιοι, όπως ο Πίτερ Ναβάρο και ο Στίβεν Μίλερ, είναι πολύ απερίσκεπτοι, λέει ο κ. Ρουμπινί, αλλά άλλοι κατανοούν το πώς λειτουργούν οι αγορές και οι οικονομίες. «Ενας εξ αυτών είναι ο Σκοτ Μπέσεντ, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ. Αλλος είναι ο Στίβεν Μίραν, επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων και τρίτος είναι ο Κέβιν Χάσετ, διευθυντής του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου».
Αρχικά ο Αμερικανός πρόεδρος ακολούθησε τα χειρότερά του ένστικτα, τονίζει ο κ. Ρουμπινί, κάνοντας ό,τι του υπέδειξε ο Πίτερ Ναβάρο. «Αλλά όταν κατέρρευσε το χρηματιστήριο, οι αποδόσεις ομολόγων εκτινάχθηκαν όπως και τα spreads, και το δολάριο ξεκίνησε να βυθίζεται, τότε τον έπεισαν να κάνει πίσω».
Ο τέταρτος παράγοντας αφορά το ότι η πλειοψηφία των Ρεπουμπλικανών στο Κογκρέσο είναι ισχνή. «Κάποια μέλη του Κογκρέσου θα τα “διαλύσουν” οι δασμοί», τονίζει. Αυτοί οι τέσσερις παράγοντες κρατούν την οικονομική πολιτική του Τραμπ από το να γίνει καταστροφική, λέει στην «Κ». Η μόνη εξαίρεση, αναφέρει, είναι η Κίνα.
Οι όροι της Ευρώπης
Ο Ντόναλντ Τραμπ, συνεχίζει ο κ. Ρουμπινί, δεν θέλει απλά να ταράξει τα παγκόσμια νερά. Θέλει να ξαναφέρει τη βιομηχανική παραγωγή αυτοκινήτων, αλουμινίου, χάλυβα κ.ά. στις ΗΠΑ. «Προσωπικά δεν πιστεύω ότι είναι μια στρατηγική που θα λειτουργήσει, αλλά υπάρχει λογική πίσω από αυτό που κάνει, δεν είναι τελείως παράλογο».
Αυτό που θέλει από την Ευρώπη είναι να ξοδέψει περισσότερα στην άμυνα. «Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να δώσουν το 3% του ΑΕΠ τους στην άμυνα, το 2% δεν είναι πια αρκετό – θα είναι και για το δικό τους το καλό, όχι μόνο επειδή τους το λέει ο Τραμπ», αναφέρει. Επίσης, για αρκετά χρόνια, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αγοράζουν περισσότερα αμερικανικά όπλα…
Κι αν δεν το δεχτούν τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ; «Δεν έχουν επιλογή. Είτε θα δώσουν 3% για να μπορούν να υπερασπιστούν τη χώρα τους, γιατί οι ΗΠΑ μπορεί να μην είναι πια εκεί για να βοηθήσουν, και θα αγοράσουν όπλα από τις ΗΠΑ –F-35 και αμυντική τεχνολογία– ή το NATO είναι νεκρό», υποστηρίζει.
Σύμφωνα με τον κ. Ρουμπινί, ο Αμερικανός πρόεδρος θέλει κι άλλα πράγματα. «Η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στο ρωσικό φυσικό αέριο. Οι ΗΠΑ έχουν πάρα πολύ φυσικό αέριο, φθηνό LNG. Επίσης, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αγοράζουν περισσότερα αγροτικά προϊόντα από τις ΗΠΑ», λέει. Και τέλος, η Κίνα. «Η Ευρώπη, μαζί με τις ΗΠΑ, θα πρέπει να πουν ότι δεν θα αφήσουν την Κίνα να καταλάβει τον κόσμο σε καίριους τομείς όπως είναι, μεταξύ άλλων, η τεχνολογία και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα».
Αν οι Ευρωπαίοι τα κάνουν όλα αυτά, ο Ντόναλντ Τραμπ θα πει ότι αυτή είναι η καλύτερη συμφωνία στην Ιστορία της ανθρωπότητας και ότι ΗΠΑ – Ευρώπη μπορούν να είναι και πάλι φίλοι. «Θα καταλήξετε με δασμούς 10% – θα καταστρέψει την Ευρώπη το 10%; Φυσικά και όχι», λέει στην «Κ». Οπως κι αν έχει, πιστεύει ότι η Ευρώπη χρειαζόταν το σοκ που της έχει προκαλέσει ο Τραμπ.
«Δεν είναι παίκτης»
Στη Ρωσία δεν έχει επιβάλει δασμούς γιατί αντιμετωπίζει ήδη τόσες κυρώσεις, αναφέρει. «Δεν γίνεται εμπόριο εκεί, στη Ρωσία έχουν επιβληθεί περισσότερες κυρώσεις από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο. Αλλά εάν προκύψει συμφωνία Ρωσίας – Ουκρανίας για ειρήνευση, θα δούμε αν αυτές οι κυρώσεις θα μειωθούν».
Ο κ. Ρουμπινί σημειώνει ότι «μέχρι στιγμής ο Πούτιν παίζει ένα ηλίθιο παιχνίδι, περιμένοντας τον Τραμπ. Αλλά ο Τραμπ έκανε ένα λάθος – ήταν σκληρός με τους Ουκρανούς, αντί να είναι με τον Πούτιν. Και ο Πούτιν μπορεί προς το παρόν να περιμένει. Αλλά αν ο Τραμπ του πει ότι θέλει πολύ μια συμφωνία, μπορεί να αναγκάσει τον Πούτιν να κάνει συμφωνία».
Ο Αμερικανός πρόεδρος θεωρούσε ότι με τη συμπεριφορά του, ο Ρώσος ομόλογός του θα δεχόταν να προχωρήσει σε συμφωνία. «Αλλά ο Πούτιν είναι αρχικατάσκοπος, παίζει τρισδιάστατο πόκερ και σκάκι, ενώ ο Τραμπ δεν ξέρει καν να παίζει μονοδιάστατο. Ο Τραμπ νομίζει ότι ξέρει την τέχνη των συμφωνιών, αλλά ο Πούτιν και ο Σι Τζινπίνγκ παίζουν το πραγματικό σκάκι – οι τακτικές διαπραγμάτευσης της αγοραπωλησίας ακινήτων δεν λειτουργούν στη γεωπολιτική. Δείτε τον χαμό με το εμπόριο. Τους απείλησε όλους, κι ύστερα έπρεπε να κάνει πίσω. Με όλους, εκτός της Κίνας».
«Tech trumps Tariffs»
Ο «Mr Doom» προσπαθεί τώρα να λανσάρει για τον εαυτό του το παρατσούκλι «Mr Boom». Πιστεύει πως, ό,τι και να γίνει, ασχέτως των αποφάσεων του Τραμπ, μέχρι το τέλος της δεκαετίας η αμερικανική οικονομική ανάπτυξη θα είναι τουλάχιστον στο 4%. «Και μέχρι το τέλος της επόμενης δεκαετίας θα είναι τουλάχιστον στο 6%. Η τεχνολογική επανάσταση που βλέπουμε σήμερα είναι η πιο εντυπωσιακή στην ανθρώπινη Ιστορία, πιο σημαντική από την εφεύρεση της φωτιάς, της γεωργίας, του Τύπου, του ηλεκτρισμού. Και γι’ αυτό η μοναδικότητα των ΗΠΑ δεν θα εξαφανιστεί», υπογραμμίζει στην «Κ».
«Tech trumps tariffs», λέει, σε ένα παιχνίδι λέξεων που κυριολεκτικά σημαίνει ότι η τεχνολογία ξεπερνάει τους δασμούς, μεταφορικά ότι ξεπερνάει και τον ίδιο τον Τραμπ. «Θα μπορούσε να είναι πρόεδρος ο Μπέρνι Σάντερς, η Κάμαλα Χάρις ή ο Μίκι Μάους. Δεν θα είχε σημασία. Η ανάπτυξη των ΗΠΑ θα είναι 4% στο τέλος της δεκαετίας. Ασχέτως της πολιτικής, οι ΗΠΑ θα είναι πρώτες στον τομέα της τεχνολογίας, η Κίνα δεύτερη και η Ευρώπη στον πάτο. Κανένας εμπορικός πόλεμος δεν μπορεί να το επηρεάσει αυτό». Ενας τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος, όμως; Η παγκόσμια τάξη έχει αλλάξει, σημειώνει.
«Περνάμε από μια περίοδο σχετικής σταθερότητας σε μια περίοδο σχετικού χάους». Από τον διεθνισμό στη ρεαλπολιτίκ. Η ισχύς θα μετράει πλέον, λέει, αλλά δεν πιστεύει ότι θα οδηγηθούμε σε τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Θεωρεί ότι ο Τραμπ θα καταφέρει όντως μια συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, με τρόπο που η Ουκρανία θα παραμείνει δημοκρατική και ελεύθερη. Δεν θέλει να δώσει την Ουκρανία στη Ρωσία. Το ίδιο σκέφτεται και για τη Δυτική Ευρώπη. «
Θέλει να ελέγχει το Δυτικό Ημισφαίριο, τη Δυτική Ευρώπη, την Ουκρανία, να περιορίσει τη Ρωσία και την Κίνα», τονίζει. Και επίσης «τον συμφέρει η Ευρωπαϊκή Ενωση να διασπαστεί. Θα προτιμούσε να διαπραγματεύεται με 27 ξεχωριστά κράτη, θέλει μια αποδυναμωμένη Ευρώπη, χωρίς την Ε.Ε. Επομένως, εναπόκειται στους Ευρωπαίους να ενοποιηθούν περισσότερο», συμπλήρωσε ο κ. Ρουμπινί.
