Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Δύο οδηγίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αποτελούν την «βίβλο» του τραπεζικού τομέα στην Ευρώπη, που θωρακίζουν φυσικά με το αζημίωτο την επενδυτική κοινότητα, τον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα και κατ’ επέκταση και τις κυπριακές τράπεζες. Οι οδηγίες του Capital Requirements Directive (CRD) και της Banking Resolution Recovery Directive (BRRD) που οι κυπριακές τράπεζες έχουν -αναγκαστικά- ενστερνιστεί, δίνουν τη δύναμη στους ξένους και στους εγχώριους επόπτες να βγαίνουν με ανακοινώσεις περί θωράκισης των ισολογισμών των τραπεζών, έναντι τραπεζών που δεν εποπτεύονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και εγχώριους φορείς. Είναι οδηγίες που και οι κυπριακές τράπεζες έχουν «επενδύσει», με αποτέλεσμα να είναι αφενός καλύτερα κεφαλαιοποιημένες, αφετέρου να έχουν καταφέρει να διαθέτουν καλύτερο «δίχτυ ασφαλείας» σε περίπτωση που θα έχουν προβλήματα. Στο πλαίσιο της συμφωνίας εξαγοράς της Credit Suisse από την UBS, οι μέτοχοι της πρώτης θα πάρουν 3 και πλέον δισεκατομμύρια δολάρια, όμως η αξία των 17 δισεκατομμυρίων δολαρίων ομολόγων AT1 (Πρόσθετα Κεφάλαια Κατηγορίας 1) της τράπεζας, λήφθηκε η απόφαση να μηδενιστούν.
Στους ευρωπαϊκούς τραπεζικούς κανόνες -κάτι που θα ισχύσει και για τα κυπριακά τραπεζικά ιδρύματα την ύστατη στιγμή- και σε αντίθεση με την περίπτωση της Credit Suisse, τη σειρά ευθύνης στο ενδεχόμενο κατάρρευσης μίας τράπεζας όπου ενεργοποιείται η οδηγία BRRD έχουν οι μέτοχοι, ακολούθως οι κάτοχοι ομολογιακών προϊόντων (ΑΤ1, Tier2, MREL) και τελευταίοι οι καταθέτες.
Δηλαδή, στην περίπτωση της Credit Suisse προχώρησαν σε πρακτική που αντιτίθεται σε όσες αρχές εκκαθάρισης δημιουργήθηκαν από την κρίση της Lehman Brothers του 2008 και μετέπειτα.
Οι κυπριακές τράπεζες έχουν κάνει από το 2018 μεγάλες προσπάθειες δημιουργίας κεφαλαιακών μαξιλαριών, είτε AT1, είτε Tier 2, είτε δημιουργίας κεφαλαιακών μαξιλαριών Minimum Required Eligible Liabilities (MREL), διαδικασίες που είναι εξαιρετικά κοστοβόρες και πολύ ακριβά οριοθετημένες από τους επόπτες. Οι απαιτήσεις των παραπάνω έχουν κοστίσει στις κυπριακές τράπεζες πολύ τα τελευταία χρόνια και «ρίχνεται» εποπτικά αρκετό βάρος σε αυτές τις κινήσεις των τραπεζών. Μετά την ανακοίνωση του deal εξαγοράς της Credit Suisse από τη UBS, την Κυριακή τη νύχτα, άνοιξε μία μεγάλη συζήτηση αναφορικά με την προτεραιότητα των ομολόγων αυτών και τι θα ισχύσει σε μία ευρωπαϊκή τράπεζα αν ο μη γένοιτο βρεθεί σε αντίστοιχη θέση. Οι επόπτες των τραπεζών της Ε.Ε. και της Τράπεζας της Αγγλίας τη Δευτέρα το απόγευμα βγήκαν με επίσημη ανακοίνωση για να καθησυχάσουν τους επενδυτές, τονίζοντας ότι οι επενδυτές των AT1 θα έχουν προτεραιότητα έναντι των μετόχων σε περίπτωση μελλοντικών τραπεζικών κρίσεων. Έτσι, αποκαταστάθηκε η ανησυχία για την κεφαλαιακή ιεραρχία σε περίπτωση κατάρρευσης μίας τράπεζας.
Παράλληλα, είναι ενός είδους «ντεζαβού» αυτή η κρίση στις τράπεζες ανά το παγκόσμιο, καθώς η Κύπρος έχει βιώσει την τελευταία δεκαετία ένα μίγμα επιπτώσεων που βιώνει στην παρούσα φάση η Credit Suisse και άλλες μικρές αμερικανικές. Ένα απόσπασμά της είναι με την Λαϊκή Τράπεζα και το κούρεμα καταθέσεων που έχασαν όλη την αξία των μετοχών οι μέτοχοι και οι κάτοχοι αξιογράφων. Άλλο απόσπασμά της, είναι η στήριξη που δόθηκε ημέρες προτού πωληθεί η Credit Suisse, και ειδικότερα με το Emergency Liquidity Assistance (ELA) 50 δισ. ευρώ που έδωσε η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας. Έτσι γινόταν και στην Κύπρο το 2012-2013. Αργότερα, άλλο απόσπασμα είναι το λεγόμενο «bank run» με την περίπτωση της πώλησης της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας. Και στην περίπτωση της Credit Suisse και στην περίπτωση των μικρών αμερικανικών τραπεζών προχώρησαν σε άτακτη ανάληψη καταθέσεων οι καταθέτες.
ΑΤ1 το 2018 και το 2023
Η Τράπεζα Κύπρου είχε προχωρήσει το καλοκαίρι του 2018 στην έκδοση ομολόγου Πρόσθετου Κεφαλαίου Κατηγορίας 1 (ΑΤ1) με επιτόκιο τότε, το πολύ ακριβό 12,5%. Μέχρι τις 19 Δεκεμβρίου του τρέχοντος έτους η Τράπεζα Κύπρου θα πρέπει να προχωρήσει ξανά σε έκδοση τέτοιου ομολόγου, του ΑΤ1 για να αναχρηματοδοτήσει εκείνο τον ακριβό δανεισμό.
Τον Απρίλιο του 2021 η Τράπεζα Κύπρου είχε προχωρήσει σε έκδοση και τιμολόγηση Ομολόγου Δευτεροβάθμιου Κεφαλαίου μειωμένης εξασφάλισης (Tier2) ύψους 300 εκατ. ευρώ. Το Ομόλογο είχε εκδοθεί στην ονομαστική αξία και έφερε επιτόκιο ύψους 6,625%. Στη συνέχεια, λίγους μήνες αργότερα και συγκεκριμένα τον Ιούνιο του 2021, η Τράπεζα Κύπρου προχώρησε στην πρώτη της συναλλαγή για σκοπούς ελάχιστης απαίτησης ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων (MREL), μέσω έκδοσης ομολόγου υψηλής εξοφλητικής προτεραιότητας ύψους 300 εκατ. ευρώ. Το Ομόλογο Υψηλής Εξοφλητικής Προτεραιότητας είχε εκδοθεί τότε στην ονομαστική αξία και έφερε ετήσιο επιτόκιο ύψους 2,5%.
Πλέον, αναμένουμε ακόμα μία έκδοση ομολόγου MREL από την Τράπεζα Κύπρου, ωστόσο προτεραιότητα έχει δοθεί εσωτερικά στην έκδοση ομολόγου AT1 μέχρι το Δεκέμβρη του 2023. Δεν αποκλείεται να δούμε δύο εκδόσεις φέτος από την Τράπεζα Κύπρου, και ΑΤ1 και MREL, αλλά η έκδοση ΑΤ1 είναι σίγουρο πως θα προχωρήσει πρώτα.
MREL και Tier 2 η Ελληνική
Η Ελληνική Τράπεζα από την άλλη, προχώρησε σε έκδοση ομολόγου MREL τον Ιούλιο του 2022. Αναλυτικότερα, η Ελληνική Τράπεζα ανακοίνωσε ότι ολοκλήρωσε την έκδοση και τιμολόγηση ομολόγου Υψηλής Εξοφλητικής Προτεραιότητας (Senior Preferred) MREL ύψους 100 εκατ. ευρώ. Το ομόλογο της Ελληνικής Τράπεζας είχε εκδοθεί στην ονομαστική του αξία και έφερε σταθερό ετήσιο επιτόκιο ύψους 9%.
Εντός Μαρτίου 2023 η Ελληνική Τράπεζα βγήκε στις αγορές με έκδοση ομολόγου MREL μειωμένης εξασφάλισης (Tier 2), ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ. Το ετήσιο τοκομερίδιο (κουπόνι) της Ελληνικής ανήλθε στο 10,25%.
Κίνδυνος για νέα ΜΕΔ
Ένα μεγάλο ερώτημα που δημιουργείται μετά και την κρίση στις τράπεζες ανά το παγκόσμιο, είναι αν οι κυπριακές τράπεζες είναι εκτεθειμένες και ευάλωτες σε αντίστοιχες κρίσεις. Κινδυνεύουν οι κυπριακές τράπεζες; Παρουσία και έκθεση μεγάλη σε άλλες χώρες δεν έχουν οι κυπριακές τράπεζες. Έχουν μεγάλα δάνεια σε ξένες χώρες; Όπως απαντούν μέσω των οικονομικών τους αποτελεσμάτων οι τράπεζες, δεν έχουν μεγάλα ανοίγματα. Έχουν μεγάλες καταθέσεις από ξένους καταθέτες; Οι κυπριακές τράπεζες δεν έχουν μεγάλες καταθέσεις από ξένους, μετά ιδίως από το «φιάσκο» του 2013. Οι κυπριακές τράπεζες έχουν επενδυμένα ομόλογα σε τράπεζες στο εξωτερικό από αυτές που αντιμετωπίζουν προβλήματα; Όχι, όπως αναφέρουν τραπεζικές πηγές. Η ποιότητα του χαρτοφυλακίου των κυπριακών τραπεζών είναι καλή ή κακή; Η ποιότητα του χαρτοφυλακίου των κυπριακών τραπεζών πλέον είναι αρκετά καλή, αφού έχουν ψηλά κεφάλαια, λίγα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και με υψηλή ρευστότητα (LCR).
Υπάρχει ωστόσο κίνδυνος για τις κυπριακές τράπεζες; Φυσικά και υπάρχει διαφαινόμενος κίνδυνος για τις κυπριακές τράπεζες, που προέρχεται κυρίως από το περιβάλλον των υψηλών επιτοκίων. Η δημιουργία νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι μία πολύ ρεαλιστική προσέγγιση, καθώς οι δανειολήπτες πιέζονται από αυτό το περιβάλλον.
