Του Γιάννη Ιωάννου
Την περασμένη Παρασκευή δύο Κύπριοι και ένας Βρετανός υπήκοος πιάστηκαν με παράνομα καπνικά προϊόντα, αξίας άνω των 30 χιλιάδων ευρώ, στις αποσκευές τους στο αεροδρόμιο της Πάφου προσπαθώντας να τα περάσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ηταν η όγδοη πετυχημένη ανακοπή από το Τμήμα Τελωνείων. Η παράνομη μεταφορά και διανομή καπνικών και ατμιστικών προϊόντων από τα κατεχόμενα ανθίζει στην Κύπρο λόγω της «τρύπας» που υπάρχει. Οι επιτήδειοι ρισκάρουν το κέρδος (χωρίς ιδιαίτερες ποινές φυλάκισης) ακόμη και για πτήσεις προς την Αγγλία, όπου η τεράστια διαφορά μεταξύ της τιμής διάθεσης στην παράνομη αγορά (street value) και της τιμής αγοράς στα κατεχόμενα αφήνει την προοπτική ενός τεράστιου (παράνομου) κέρδους. Ενδεικτικά όπως αναφέρουν στην «Κ» πηγές, που είναι γνώστες του θέματος, ένα πακέτο τσιγάρων το οποίο στο Ηνωμένο Βασίλειο κοστίζει περίπου 14-15 ευρώ αγοράζεται από τα κατεχόμενα για 2 με 2.5 ευρώ -με το κέρδος «ανά κομμάτι» να είναι τεράστιο.
Γύρω στα 50 εκατ. υπολογίζεται ότι ανέρχονται κατά μέσο όρο οι απώλειες εσόδων του κράτους κάθε χρόνο λόγω του λαθρεμπορίου τσιγάρων
Όργιο τον Ιούλιο
Από την 1η Ιουλίου έως τις 23 Ιουλίου το Τμήμα Τελωνείων της Κυπριακής Δημοκρατίας ανέκοψε επτά περιπτώσεις κατοχής, διάθεσης και απόπειρας μεταφοράς αφορολόγητων καπνικών προϊόντων με προέλευση από τα κατεχόμενα. Δύο από αυτές αφορούσαν αυτόφωρα αδικήματα κατά την διάρκεια απόπειρας επιβίβασης «διακινητών» (στις αποσκευές τους) σε πτήσεις από το αεροδρόμιο της Πάφου, με προορισμό το Ηνωμένο Βασίλειο. Πηγές αναφέρουν στην «Κ» πως το αεροδρόμιο Πάφου εμφανίζεται πιο συχνά σε τέτοιες ενέργειες ρίσκου λόγω της λανθασμένης αντίληψης των διακινητών για χαλαρότερους ελέγχους ασφάλειας. Ο φετινός Ιούλιος παρουσιάζει μάλιστα ρεκόρ ως προς την αντιμετώπιση του φαινομένου με τον έτερο τρόπο μεταφοράς να συμβαίνει στο σημείο διέλευσης του οδοφράγματος Αγίου Δομετίου, όπου συνήθως τα παράνομα τσιγάρα κρύβονται σε ειδικά διαμορφωμένες κρύπτες από οχήματα «ΤΑΞΙ» εγγεγραμμένα στις ελεύθερες ή κατεχόμενες περιοχές. Επιπλέον μια σημαντική αδυναμία που εντοπίζεται είναι το νομικό πλαίσιο που διέπει το λαθρεμπόριο σε τέτοιες περιπτώσεις με τους διακινητές ουσιαστικά να αφήνονται ελεύθεροι έναντι χρηματικής εγγύησης και τελικά κατά την εκδίκαση των αξιόποινων πράξεων τους να μην αντιμετωπίζουν ποινές φυλάκισης αλλά μόνο χρηματικά πρόστιμα ή γενικά εξώδικους συμβιβασμούς. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση 68χρονου, στις 11 Ιουλίου σε χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, στο υποστατικό και το ιδιωτικό αυτοκίνητο του οποίου εντοπίστηκαν και κατασχέθηκαν 4.082 κούτες τσιγάρων των 200 τεμαχίων η κάθε μία, 125 κιλά καπνού για στριφτό τσιγάρο και 775 κούτες θερμαινόμενων τσιγάρων/ατμισμού, συνολικής αξίας άνω των 185.000 ευρώ. Ο εν λόγω ύποπτος είναι γνωστός στις αρχές μιας και έχει απασχολήσει σε πάρα πολλές περιπτώσεις το Τμήμα Τελωνείων και την Αστυνομία Κύπρου για την ενασχόλησή του με παράνομα καπνικά προϊόντα. Καταγράφονται επίσης και περιπτώσεις Βρετανών που διαμένουν μόνιμα στη Κύπρο και εμπλέκονται σε υποθέσεις μεταφορών παράνομων τσιγάρων στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Μεγάλες ποσότητες
Στις οκτώ συνολικά περιπτώσεις ανακοπής παράνομων αφορολόγητων καπνικών προϊόντων (Ιούλιο και αρχές Αυγούστου) οι κυπριακές αρχές κατάσχεσαν, συνολικά, 4.876 κούτες τσιγάρων (συνολικά 48.760 πακέτα τσιγάρων, ήτοι 975.200 τσιγάρα) και 155 συνολικά, περίπου, κιλά καπνού για στριφτό τσιγάρο. Η αξία των παράνομων αυτών καπνικών προϊόντων, με προέλευση από τα κατεχόμενα, εκτιμάται πως ξεπερνά σε αξία τις 400 με 500 χιλιάδες ευρώ -με την Κυπριακή Δημοκρατία να χάνει ένα σημαντικό μέρος εσόδων από την παράνομη διάθεση για πώληση τους στις ελεύθερες περιοχές. Καλά ενημερωμένες πηγές αναφέρουν στην «Κ» πως πέραν των μεταφορών από τα οδοφράγματα του Αγίου Δομετίου, του Λιμνίτη/Κάτω Πύργου και της Πύλας οργανωμένα δίκτυα διακινητών δρουν και σε νεκρά σημεία χωρίς έλεγχο κατά μήκος της Πράσινης Γραμμής όπου εκτελούνται παράνομες μεταφορές τόσο μέρα όσο και νύχτα. Η δε διάθεση παράνομων καπνικών προϊόντων γίνεται και μέσω νόμιμων σημείων πώλησης εκτός από μεταφορές τύπου «παράδοσης κατ’ οίκον» -που είναι και η πιο συνηθισμένη μέθοδος για όσους επιλέγουν να αγοράσουν «φτηνά τσιγάρα». Μίνι-μάρκετ, περίπτερα και πρακτορεία στοιχηματισμού θεωρούνται -όπως αναφέρουν στην «Κ» καλά ενημερωμένες πηγές- βασικά σημεία που μπορεί κάποιος να βρει παράνομα αδασμολόγητα τσιγάρα προς πώληση με τις «συστάσεις» να γίνονται πάντα σε τοπικό επίπεδο με εμπιστευτικό τρόπο.
Τεράστιες απώλειες
Σύμφωνα με τελευταία έρευνα της KPMG για το 2022, που δημοσίευσε η «Κ» τον περασμένο Μάρτιο εκτιμάται ότι το μέγεθος του λαθρεμπορίου έτοιμων τσιγάρων αγγίζει το 12,8% της συνολικής αγοράς, το μέγεθος του λαθρεμπορίου για στριφτά (συσκευασμένος καπνός) αγγίζει το 52,6% της συνολικής αγοράς, ενώ το αντίστοιχο ποσό για τα θερμαινόμενα/ατμικά προϊόντα ανέρχεται στο 25%. Με βάση τους ελάχιστους φόρους κατανάλωσης –121,5 ευρώ/χίλια τσιγάρα και 150 ευρώ για στριφτά και θερμαινόμενα– η απώλεια εσόδων για το 2022 εκτιμάται ότι ανήλθε σε 51,5 εκατ., ενώ γύρω στα 50 εκατ. υπολογίζεται ότι ανέρχονται κατά μέσο όρο οι απώλειες εσόδων του κράτους κάθε χρόνο λόγω του λαθρεμπορίου τσιγάρων. Σε αυτό το ποσό δεν υπολογίζεται η απώλεια εσόδων σε σημεία λιανικής πώλησης, όπως για παράδειγμα τα περίπτερα ή τις υπεραγορές. Σε αυτό προστίθενται και οι μειώσεις των πωλήσεων την τελευταία δεκαετία (2013-2023) τσιγάρων στις ελεύθερες περιοχές. Οι πωλήσεις καπνού για στριφτά φαίνεται να μειώθηκαν κατά 50% ενώ κατά 25% ήταν η μείωση στις πωλήσεις τσιγάρων. Την τελευταία τριετία μάλιστα, με την αύξηση της κατανάλωσης σε θερμαινόμενα/ατμικά προϊόντα καπνού (εκτιμάται γύρω στο 20% το μερίδιο αγοράς) το λαθρεμπόριο επεκτάθηκε και σε αυτό το κομμάτι με τα Κατεχόμενα να αποτελούν, πάλι, τον κατεξοχήν τρόπο προέλευσης συσκευών και παρελκομένων για θερμαινόμενα και ατμικά.
