Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Το ερώτημα που αιωρείται και πρέπει να απαντηθεί, είναι το κατά πόσο και αν ακόμη δοθεί τέλος στον πόλεμο, θα αρθούν οι κυρώσεις προς τη Ρωσία, ούτως ώστε να μπορέσουν να ομαλοποιηθούν περισσότερο οι παγκόσμιες αγορές και οικονομίες, στον βαθμό που αυτές επηρεάζονται από τη Ρωσία. Σε συνέντευξή του στην «Κ», ο Γενικός Γραμματέας του ΚΕΒΕ Μάριος Τσιακκής μιλά για τον πληθωρισμό, την ακρίβεια, τον πόλεμο, την πανδημία, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις και την κρατική στήριξη. Ο Γενικός Γραμματέας του ΚΕΒΕ τονίζει ότι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας μετατρέπονται σε πρόβλημα για τους ίδιους τους ευρωπαϊκούς λαούς. Μπορεί, όπως αναφέρει, από τη μια να περιορίζουν την εξαγωγική ισχύ της Ρωσίας, αλλά, από την άλλη, έχουν αυξήσει τις τιμές της ενέργειας και πολλών προϊόντων που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις και οι πολίτες της ΕΕ. Τέλος, ο κ. Τσιακκής αναγνωρίζει ότι το νέο πακέτο μέτρων είναι βασισμένο στις δημοσιονομικές αντοχές του κράτους, λόγω και της μεγάλης στήριξης που δόθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά και της ανάγκης να υπάρξει πολύ προσεκτική διαχείριση των δημόσιων οικονομικών.
- Ακόμα και αν τελείωνε αύριο ο πόλεμος, εκτιμάτε πως πλέον έχουμε μπει σε μία τελείως άλλη εποχή για την Κύπρο; Αν ναι, ποια είναι αυτή υπό το πρίσμα της ακρίβειας και του πληθωρισμού;
- Ευχή όλων είναι να δοθεί το ταχύτερο δυνατόν, ένα τέλος στον πόλεμο που μαίνεται για τέταρτο μήνα στην Ουκρανία, για να επιστρέψουν οι κάτοικοι σε συνθήκες ασφάλειας και η παγκόσμια οικονομία, σε κανονικούς ρυθμούς. Αδιαμφισβήτητα ως αποτέλεσμα του πολέμου αλλά και με τη λήξη, ξεκινάει μια νέα και εντελώς διαφορετική εποχή για το παγκόσμιο και για την Κύπρο. Η μεγάλη σχέση που είχαμε με την αγορά της Ρωσίας στους τομείς του τουρισμού, των επενδύσεων και της δραστηριοποίησης ρωσικών εταιρειών στην Κύπρο είναι αναμενόμενο ότι έχει υποστεί μεγάλο πλήγμα. Ήδη στον τουρισμό έχουμε σοβαρές απώλειες αφίξεων από τη Ρωσία, η οποία αποτελούσε τη δεύτερη αγορά προσέλευσης τουριστών στην Κύπρο, με ένα αριθμό γύρω στις 800.000. Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, θα πρέπει να αναζητηθούν εναλλακτικές λύσεις στον τουρισμό διευρύνοντας τις σχέσεις μας με άλλες χώρες και διαφοροποιώντας το τουριστικό μας προϊόν ώστε να στραφούμε και σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού με στόχο να επιτύχουμε την απαραίτητη επιμήκυνση της τουριστικής μας περιόδου. Ανάλογες κινήσεις θα πρέπει να γίνουν και όσον αφορά το οικονομικό μας μοντέλο.
Παράλληλα, ο όγκος των συναλλαγών και το εύρος της συνεργασίας της Κύπρου με τη Ρωσία επηρεάζεται άρδην και μειώνεται σημαντικά, από το γεγονός ότι η Ρωσία ευρίσκεται υπό καθεστώς παρατεταμένων κυρώσεων. Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα ως αποτέλεσμα της επιδίωξης της Ευρώπης για ενεργειακή απεξάρτησή της από τη Ρωσία, γεγονός που σπρώχνει τις τιμές των καυσίμων καθημερινά σε νέες ψηλότερες τιμές. Η κυβέρνηση, το ΚΕΒΕ και άλλοι φορείς του τόπου προσπαθούμε με κάθε τρόπο να βρούμε λύσεις, ώστε να καλυφθεί, βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, μέρος από τις προβλεπόμενες απώλειες από τη ρωσική και την ουκρανική αγορά. Η Ρωσία παράγει πολλές πρώτες ύλες, γεωργικά, χημικά και άλλα προϊόντα τα οποία χρησιμοποιούνται σε πολλούς τομείς της παγκόσμιας οικονομίας. Αναπόφευκτα οι κυρώσεις στη χώρα και η περιθωριοποίηση της αγοράς της, δημιουργούν τα γνωστά προβλήματα, με αποτέλεσμα να έχουμε αλυσιδωτές αυξήσεις στις τιμές πολλών προϊόντων αλλά και ελλείψεις λόγω της ανεπαρκούς προμήθειας των αγορών με αυτά τα προϊόντα. Οι διεθνείς εκτιμήσεις αναφέρονται σε διατήρηση των τιμών των ενεργειακών προϊόντων όπως το πετρέλαιο, φυσικό αέριο, καύσιμα, σιτηρά, λιπάσματα, χημικά και φυτοφάρμακα σε υψηλά επίπεδα τόσο το 2022 όσο και το 2023. Η εξέλιξη αυτή αυξάνει το κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού, των μεταφορών και πολλών καταναλωτικών προϊόντων, περιλαμβανομένων των τροφίμων, με συνέπεια τη διατήρηση του πληθωρισμού σε ψηλά επίπεδα, ταλαιπωρώντας νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
- Ικανοποιούν τον επιχειρηματικό κόσμο τα μέτρα που έχουν παρθεί για αντιμετώπιση της αύξησης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος και των καυσίμων; Αν όχι, τι άλλο θα πρέπει να εφαρμοστεί;
- Αξιολογώντας τα τελευταία μέτρα που έχουν ανακοινωθεί, σίγουρα διαπιστώνουμε πως οι αποφάσεις επικεντρώνονται κυρίως στα ευάλωτα νοικοκυριά και όχι προς τις επιχειρήσεις, σε μια προσπάθεια ελάφρυνσης του κόστους που επωμίζονται. Ως ΚΕΒΕ, αναγνωρίζουμε ότι το νέο πακέτο μέτρων είναι βασισμένο στις δημοσιονομικές αντοχές του κράτους, λόγω και της μεγάλης στήριξης που δόθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας αλλά και της ανάγκης να υπάρξει πολύ προσεκτική διαχείριση των δημόσιων οικονομικών, ούτως ώστε να μην ξεφύγουν σε βαθμό που να μην είναι διαχειρίσιμα. Το νέο πακέτο μέτρων της Κυβέρνησης δεν περιλαμβάνει ουσιαστικά μέτρα που να εξυπηρετούν τις επιχειρήσεις, με εξαίρεση το θέμα των καυσίμων, λόγω της μείωσης του φόρου κατανάλωσης. Αξίζει να αναφέρουμε ότι σε σχέση με τον ΦΠΑ, οι επιχειρήσεις είναι ουδέτερου επηρεασμού, αφού δικαιούνται επιστροφή του φόρου. Άποψη του ΚΕΒΕ, είναι ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και απεξάρτησης της οικονομίας στα θέματα ενεργειακής αυτάρκειας, με έμφαση στις επενδύσεις στους τομείς των ΑΠΕ, της εξοικονόμησης ενέργειας και της έλευσης του ΦΑ. Στις εισηγήσεις που καταθέσαμε προτείναμε την επίσπευση των διαδικασιών ολοκλήρωσης του συστήματος λειτουργίας της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και υλοποίησης των επενδύσεων σε δίκτυα και υποσταθμούς, η απουσία των οποίων καθυστερεί, με αποτέλεσμα να αναστέλλεται η ουσιαστική υλοποίηση των μεγάλων αναπτύξεων σε ΑΠΕ για σταδιακή μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Το ΚΕΒΕ χαιρετίζει την πρόσφατη εξαγγελία του ΥΕΕΒ, για παραχώρηση κινήτρων για εξοικονόμηση ενέργειας και εγκατάσταση συστημάτων, τόσο στις κατοικίες όσο και στις επιχειρήσεις, με αυξημένες επιχορηγήσεις κατά 50%. Παράλληλα, αναμένουμε τις λεπτομέρειες των μέτρων από πλευράς Υπουργείου Γεωργίας, για στήριξη του γεωργοκτηνοτροφικού τομέα, για τα οποία το ΚΕΒΕ κατέθεσε συγκεκριμένες εισηγήσεις.
Περιορισμένες οι δράσεις
- Πρέπει να υπάρχει μια ευρωπαϊκή γραμμή άμυνας απέναντι στις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας, ή ικανοποιούν οι δράσεις εντός Κύπρου;
- Αυτό που εμείς διαπιστώνουμε μέχρι στιγμής είναι ότι η μόνη Ευρωπαϊκή γραμμή άμυνας που υπάρχει είναι πως οι κυρώσεις της ΕΕ προς τη Ρωσία, με στόχο να την πλήξουν οικονομικά και να περιορίσουν τη δυνατότητά της να συνεχίζει τον πόλεμο, καταλήγουν να επηρεάζουν συνθέμελα ολόκληρη την Ευρώπη, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες της. Οι κυρώσεις μπορεί από τη μια να περιορίζουν την εξαγωγική ισχύ της Ρωσίας αλλά, από την άλλη, έχουν αυξήσει τις τιμές της ενέργειας και πολλών προϊόντων που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις και οι πολίτες της ΕΕ, εκτοξεύοντας τον πληθωρισμό σε πρωτόγνωρα επίπεδα (9,1% για την Κύπρο τον Μάϊο), μετατρέποντας στην πράξη τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, σε πρόβλημα για τους ίδιους τους Ευρωπαϊκούς λαούς. Αυτό σίγουρα προκαλεί διάφορα προβλήματα, κυρίως στην ομαλή λειτουργία των οικονομιών. Η ΕΕ, οφείλει την ίδια στιγμή που επιβάλει κυρώσεις, να προτείνει και λύσεις οι οποίες να αμβλύνουν πολλά από τα προβλήματα που δημιουργούνται, ούτως ώστε να διατηρούνται οι οικονομίες και οι παραγωγές σε λειτουργία με ένα υποφερτό κόστος για τις επιχειρήσεις και τον κόσμο. Δυστυχώς, οι δράσεις που μπορούν να παρθούν σε τοπικό επίπεδο, είναι πολύ περιορισμένες. Όταν οι τιμές των καυσίμων και άλλων βασικών αγαθών αυξάνονται διεθνώς, ούτε η Κύπρος, ούτε καμία άλλη χώρα μπορούν να τις επηρεάσουν. Η μόνη δραστική παρέμβαση που μπορεί να κάνει η Κύπρος, είναι να επενδύσει στην επίσπευση και επιτάχυνση των διαδικασιών για αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στην παραγωγή ενέργειας, στην βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων και των επιχειρήσεων και να προωθηθούν πιο γρήγορα τα θέματα της ηλεκτροκίνησης. Παράλληλα με την αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στην παραγωγή ενέργειας, θα πρέπει να εξευρεθούν λύσεις και στο θέμα αποθήκευσης της παραγόμενης ενέργειας ώστε να προχωρήσουν και εδώ οι σχετικές επενδύσεις.
Αστάθεια και αβεβαιότητα πλήττουν την ανάκαμψη
- Η πανδημία τελειώνει σιγά - σιγά, μέχρι και οι μάσκες σταμάτησαν να χρησιμοποιούνται σε εσωτερικούς χώρους. Η ανάκαμψη είναι κοντά ή ο πόλεμος την απομακρύνει;
- Είναι γεγονός ότι η εικόνα της Κύπρου είναι βελτιωμένη συγκριτικά με την άσχημη οικονομική κατάσταση που επικρατούσε εν καιρώ πανδημίας. Το γεγονός ότι προχωρήσαμε από την 1η Ιουνίου στην κατάργηση του μέτρου της χρήσης μάσκας σε εσωτερικούς χώρους, είναι μια πολύ θετική εξέλιξη την οποία χαιρετίζουμε ως ΚΕΒΕ, καθώς θα λειτουργήσει βοηθητικά στην ψυχολογία του κόσμου αλλά και την αγορά γενικότερα. Παρ’ όλα αυτά, δεν πρέπει να εφησυχάζουμε καθώς η πανδημία δεν έχει τελειώσει. Οι κλιματολογικές συνθήκες της χώρας, μας επιτρέπουν τις χαλαρώσεις αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να σταματήσουμε να συμπεριφερόμαστε υπεύθυνα σε προσωπικό και ομαδικό επίπεδο, ούτως ώστε να βοηθήσουμε με την όλη συμπεριφορά μας να εξαλειφθεί η πανδημία και να αφαιρέσουμε τουλάχιστον αυτό το βαρίδι από τη ζωή μας. Σε σχέση με τον πόλεμο, είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί η οποιαδήποτε ανάκαμψη ή και πόσο μακριά είμαστε από αυτή, ιδιαίτερα ενόσω συνεχίζεται ο πόλεμος. Σίγουρα, όσο βρίσκεται σε εξέλιξη μια πολεμική σύρραξη, η ανάκαμψη περιορίζεται αφού κυριαρχούν η αστάθεια και η αβεβαιότητα, παράγοντες που δεν συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία των αγορών ούτε στη μείωση των τιμών. Οι κυρώσεις στη Ρωσία σφίγγουν τον κλοιό και δημιουργούν σειρά προβλημάτων, αποσυντονίζονται περαιτέρω οι εφοδιαστικές αλυσίδες και η ομαλή μεταφορά προϊόντων, παράγοντες που διατηρούν τα επίπεδα του πληθωρισμού σε πολύ υψηλά επίπεδα. Το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι κατά πόσο και αν ακόμη δοθεί ένα τέλος στον πόλεμο, θα αρθούν οι κυρώσεις προς τη Ρωσία, ούτως ώστε να μπορέσουν να ομαλοποιηθούν περισσότερο οι παγκόσμιες αγορές και οικονομίες, στον βαθμό που αυτές επηρεάζονται από τη Ρωσία. Σε περίπτωση παράτασης των κυρώσεων ακόμη και μετά τον πόλεμο, οι ρυθμοί ανάπτυξης θα είναι πολύ χαμηλότεροι από αυτούς που θα μπορούσαν να είναι σε ομαλές συνθήκες, γιατί ενδεχομένως θα συνεχίζουν να υπάρχουν οι λόγοι που προκαλούν όλες αυτές τις αυξήσεις που βιώνουμε. Εάν, από την άλλη, με το τέλος του πολέμου, υποχωρήσουν οι τιμές σε βασικά προϊόντα όπως είναι τα καύσιμα, τα σιτηρά, οι πρώτες ύλες, τότε σίγουρα θα υπάρξει ανάκαμψη των οικονομιών, γιατί οι μειώσεις αυτές θα συνοδεύονται από την ανάγκη ικανοποίησης της συσσωρευμένης επιθυμίας των καταναλωτών για αγορές και κατανάλωση με αποτέλεσμα να έχουμε έξαρση της οικονομικής δραστηριότητας. Τέλος, το γεγονός ότι θα ομαλοποιηθούν σταδιακά οι εφοδιαστικές αλυσίδες, θα επιτρέψει την παραγωγή αρκετών προϊόντων τα οποία σήμερα δεν μπορούν να κατασκευαστούν λόγω απουσίας πρώτων υλών, συμβάλλοντας στην ανάκαμψη των οικονομιών.
Ο μισθός χάνεται πριν από τις 30 του μήνα
- Πόσο σας ανησυχεί αν μεγάλο ποσοστό του εισοδήματος των νοικοκυριών τελειώνει πριν φτάσουν οι 30 του μήνα;
- Μας ανησυχεί ιδιαίτερα και μας προβληματίζει το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό των συμπολιτών μας, εξαντλεί το μηνιαίο εισόδημά του πριν από το τέλος του μήνα, ως αποτέλεσμα των μεγάλων αυξήσεων που επιβλήθηκαν σε όλα σχεδόν τα προϊόντα, περιλαμβανομένων και πολύ βασικών προϊόντων πρώτης ανάγκης, εξαιτίας της απότομης αύξησης του πληθωρισμού. Σε τέτοιες συνθήκες καλούμαστε όλοι ως καταναλωτές να επαναπροσδιορίσουμε τον οικονομικό μας προγραμματισμό με προτεραιοποίηση των αγορών και δαπανών μας, καλύπτοντας σε πρώτο επίπεδο τις πιο βασικές και σημαντικές μας ανάγκες. Όλοι οι πολίτες πρέπει σε αυτές τις δύσκολες περιόδους να προσπαθήσουν να μειώσουν, όσο είναι δυνατόν, την αχρείαστη κατανάλωση αποφεύγοντας τις άσκοπες δαπάνες και τις υπερβολές. Με αυτόν τον τρόπο, συμβάλλουμε στο μέτρο του δυνατού και στον περιορισμό περαιτέρω αύξησης του πληθωρισμού.
