Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Καμπανάκι για τα προβλήματα που παραμένουν άλυτα για πολλά χρόνια στον τουρισμό κρούει η γενική διευθύντρια του ΣΤΕΚ, Χρυσαίμιλη Ψηλογένη, τονίζοντας πως τα έσοδα των τελευταίων δεκαετιών καταδεικνύουν απώλειες δισεκατομμυρίων ευρώ.
Στη συνέντευξή της στην «Κ», η γενική διευθύντρια του ΣΤΕΚ επισημαίνει πως οι αφίξεις από μόνες τους δεν μπορούν να αποτελούν κριτήριο για το αν μία τουριστική χρονιά τελικά ήταν καλή, αναδεικνύει το ζήτημα της εποχικότητας, και εξηγεί πως οι βραχυχρόνιες μισθώσεις ζημιώνουν το τουριστικό προϊόν της Κύπρου. Η κα Ψηλογένη εκτιμά πως, υπό τις συνθήκες, η φετινή θα είναι μία σχετικά ικανοποιητική χρονιά, αλλά προφανώς θα μπορούσε να είναι και καλύτερη.
- Σε πρόσφατη δημοσιογραφική διάσκεψη παρουσιάσετε κάποια ανησυχητικά στοιχεία σε σχέση με την πορεία του κυπριακού τουρισμού. Τις σας προβληματίζει περισσότερο;
- Με την ευκαιρία που μου δίνετε, να ξεκαθαρίσω πως στόχος μας δεν είναι να στοχοποιήσουμε τον οποιονδήποτε, πόσο μάλλον το υφυπουργείο Τουρισμού, με το οποίο έχουμε άριστη σχέση. Άλλωστε, στην παρουσίασή μας αναφερθήκαμε με στοιχεία όχι για το τι ισχύει σήμερα αλλά διαχρονικά από το 2001. Αντιλαμβάνεστε πως για μια περίοδο 23 ετών, η όποια ευθύνη δεν αφορά απλώς ένα άτομο ή ένα φορέα, αλλά πολλούς, μη εξαιρουμένων κι εμάς των ίδιων.
Ως γενικό συμπέρασμα, αυτό που μας προβληματίζει περισσότερο είναι ο κορεσμός που παρουσιάζει το τουριστικό μας προϊόν όπως αντικατοπτρίζεται στα διαχρονικά έσοδα των τελευταίων δεκαετιών, τα οποία αναλύοντάς τα καταδεικνύουν απώλειες δισεκατομμυρίων. Μας προβληματίζει επίσης το γεγονός πως τα μεγάλα προβλήματα του τομέα, ποιότητα, εποχικότητα, εξάρτηση από συγκεκριμένες αγορές, παραμένουν τα ίδια εδώ και πολλά χρόνια.
- Ωστόσο, το τουριστικό προϊόν της χώρας έχει δείξει ιδιαίτερη ανθεκτικότητα παρά τις αντιξοότητες των τελευταίων ετών κυρίως.
- Δεν διαφωνούμε ούτε μηδενίζουμε. Την ίδια ώρα, όμως, ούτε πρέπει να εφησυχάζουμε. Θα εθελοτυφλούσαμε αν δεν λέγαμε ότι μας προβληματίζει το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια είχαμε απώλειες δισεκατομμυρίων εσόδων αν λάβουμε υπόψη και τον πληθωρισμό. Θα αδικούσαμε τους εαυτούς μας αν λέγαμε πως δεν μας προβληματίζει η εξάρτηση από συγκεκριμένες αγορές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για ένα προορισμό έχοντας και φρέσκια την ανάμνηση της απώλειας της δεύτερης μεγαλύτερης μας αγοράς, της Ρωσίας. Ή που η μέση ακαθάριστη πληρότητα των ξενοδοχείων 3, 4 και 5 αστέρων το 2023 (56,6%) ήταν χαμηλότερη από το 2001 (58,5%). Δεν δακτυλοδείχνουμε, απλώς υποδεικνύουμε στη βάση στοιχείων τα μεγάλα διαχρονικά προβλήματα του τομέα, τα οποία θα πρέπει να μας προβληματίσουν όλους και όσο το δυνατό πιο σύντομα να αναλάβουμε δράση για την αντιμετώπισή τους.
Το «issue» εποχικότητα
- Αναφερθήκατε προηγουμένως στο θέμα της εποχικότητας. Είναι τόσο έντονο όσο και πριν από 20 χρόνια;
- Ίσως να είναι και εντονότερο σήμερα. Το 2002, την καλοκαιρινή περίοδο (Απρίλιο-Οκτώβριο) είχαμε το 81,5% των αφίξεων και το 83,3% των εσόδων ολόκληρου του έτους μόνο σε αυτούς τους μήνες και το 2023, τα συγκεκριμένα ποσοστά αυξήθηκαν σε 82,9% και 88% αντίστοιχα. Σε αντίστοιχα επίπεδα ήταν τόσο το 2022 όσο και το 2019, δηλαδή πριν από την πανδημία. Η τόσο έντονη εποχικότητα δημιουργεί σημαντικά διαρθρωτικά προβλήματα τα οποία σχετίζονται με την ποιότητα των υπηρεσιών, εργασιακά θέματα, θέματα υποδομών και ούτω καθεξής.
Την ίδια ώρα, ο κίνδυνος της κλιματικής αλλαγής πλέον δεν μας κτυπά την πόρτα, έχει εισέλθει στις ζωές μας. Ήδη τα τελευταία χρόνια -και ειδικά φέτος- βλέπουμε δημοσιεύματα σε διεθνή Μέσα που αποθαρρύνουν τους τουρίστες από το να επισκεφθούν χώρες στη νότια και νοτιοανατολική Ευρώπη λόγω των υψηλών θερμοκρασιών. Με δεδομένο ότι η άνοδος της θερμοκρασίας θα συνεχιστεί, παρά τις προσπάθειες που γίνονται, ποια θα είναι η μοίρα ενός προορισμού που σε μεγάλο βαθμό προσελκύει τουρίστες κατά τους μήνες που οι θερμοκρασίες θα είναι, για πολλούς, ανυπόφορες; Την ώρα μάλιστα που λόγω του ήπιου συγκριτικά χειμερινού κλίματος, η χώρα μας άνετα μπορεί να προωθηθεί ως ιδανικός προορισμός για όλους τους μήνες του χρόνου.
- H φετινή χρονιά τελικά θα είναι καλή για τον κυπριακό τουρισμό;
- Το καλή είναι μία πολύ γενική λέξη. Σίγουρα δεν μηδενίζουμε, ούτε μεμψιμοιρούμε. Υπό τις συνθήκες που υπάρχουν θα είναι μία σχετικά ικανοποιητική χρονιά, αλλά προφανώς θα μπορούσε να είναι και καλύτερη. Ξέρετε, μετά την πανδημία έχουμε εισέλθει για τα καλά στην εποχή του υπερ-τουρισμού. Βλέπουμε σε ολοένα και περισσότερες χώρες και περιοχές να γίνονται διαμαρτυρίες για τις πολύ μεγάλες ροές τουριστών και τα προβλήματα που δημιουργούνται για τους ντόπιους κατοίκους. Οι αφίξεις λοιπόν από μόνες τους δεν μπορούν να αποτελούν κριτήριο για το αν μία τουριστική χρονιά τελικά ήταν καλή. Σίγουρα έρχονται τουρίστες, όμως απ’ εκεί και πέρα πρέπει να δούμε και πολλούς άλλους παράγοντες πριν αποφασίσουμε για το πόσο επιτυχημένη είναι μία χρονιά ή πολύ περισσότερο για να αποφασίσουμε αν το τουριστικό μας προϊόν είναι επιτυχημένο και μακροχρόνια βιώσιμο. Στη σύγχρονη εποχή όλοι οι τομείς βασίζονται στη συλλογή και ανάλυση δεδομένων για να καταλήξουν σε συμπεράσματα και να κτίσουν τη στρατηγική τους. Είναι κάτι στο οποίο υστερούμε και θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση το συντομότερο δυνατό, ώστε οι όποιες αποφάσεις λαμβάνουμε να τεκμηριώνονται επιστημονικά.
Ανισος ο ανταγωνισμός ξενοδοχείων και Airbnb
- Ως Σύνδεσμος δηλώσατε πολλές φορές την αντίθεση σας με το φαινόμενο της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Με δεδομένο ότι πρόκειται για μια τάση που επιζητούν οι τουρίστες, θεωρείτε πως είναι σοφό να μην την παρέχουμε ως τουριστικός προορισμός;
- Αντιλαμβανόμαστε, κατανοούμε και δεχόμαστε ότι πρόκειται για μια τάση ιδιαίτερα δημοφιλή ανάμεσα στους τουρίστες. Δεν ζητήσαμε ποτέ την πλήρη απαγόρευση των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Από την άλλη, δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως αργήσαμε πολύ να ρυθμίσουμε το συγκεκριμένο ζήτημα και ακόμα και σήμερα δεν το πράττουμε στο βαθμό που θα έπρεπε. Ως αποτέλεσμα, τα ξενοδοχεία εδώ και χρόνια αντιμετωπίζουν άνισο ανταγωνισμό σε όλα τα επίπεδα (τα εγγεγραμμένα αυτοεξυπηρετούμενα καταλύματα διαθέτουν σήμερα περίπου το 38% των κλινών που προσφέρουν οι ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις ενώ άλλες τόσες εκτιμάται πως είναι οι κλίνες σε μη αδειοδοτημένα αυτοεξυπηρετούμενα), το κράτος είχε απώλειες δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ όλα αυτά τα χρόνια, και η τουριστική φήμη της χώρας ήταν σε ρίσκο λόγω του ελλιπούς ελέγχου λειτουργίας. Την ίδια ώρα, έχουν δημιουργηθεί και έντονα κοινωνικά προβλήματα, αφού η μείωση της προσφοράς για μακροπρόθεσμη ενοικίαση έχει οδηγήσει προς τα πάνω τις τιμές των ενοικίων.
Οι δικές μας εισηγήσεις είναι συγκεκριμένες και συνοψίζονται στα εξής:
• Η εκμίσθωση ακινήτου για βραχυχρόνια περίοδο να επιτρέπεται μόνο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, το οποίο να μην ξεπερνά τις 90 ημέρες ετησίως.
• Στα κέντρα των πόλεων όπου το πρόβλημα εξεύρεσης μόνιμης στέγης είναι εντονότερο, να εξεταστεί σοβαρά το ενδεχόμενο πλήρους απαγόρευσης της βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων.
• Να καταστεί υποχρεωτική η καταβολή τέλους διανυκτέρευσης.
• Να υιοθετηθούν κανονισμοί ασφάλειας και υγείας από τα συγκεκριμένα καταλύματα.
• Να συλλέγονται στατιστικά στοιχεία από τις πλατφόρμες, ώστε να υπάρχει πραγματική εικόνα των τουριστικών διανυκτερεύσεων στο νησί και να επαληθεύεται η σωστή δήλωση των εισοδημάτων στο Τμήμα Φορολογίας.
• Να εγκρίνεται η βραχυχρόνια μίσθωση διαμερίσματος
